Ο «άνθρωπος των συμβιβασμών»

«Η μέθοδος του Ομπάμα είναι ο συμβιβασμός. Στην περίπτωση της Λιβύης, παίρνει κάτι από την αντιπολεμική θέση, κάτι από τη φιλοπόλεμη θέση, και τα ανακατεύει. Δείχνει αποφασιστικός, κάτι που αρέσει στους Ρεπουμπλικάνους, υποστηρίζει την ανθρωπιστική αποστολή, ικανοποιώντας τους Δημοκρατικούς, αλλά ανακοινώνει ταυτόχρονα ότι θέλει έναν περιορισμένο πόλεμο, ότι δεν επιδιώκει να ανατρέψει τον Καντάφι και ότι δεν θα στείλει χερσαίες δυνάμεις».

Αυτά λέει ο αμερικανός δημοσιογράφος Μπομπ Γούντγουορντ σε μια συζήτηση που οργάνωσε η εφημερίδα Φιγκαρό με τον πρώην υπουργό Εξωτερικών της Γαλλίας Ιμπέρ Βεντρίν. Ο τελευταίος τόνισε ότι δεν εξεπλάγη με την απόφαση των Αμερικανών να εμπλακούν στη στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη, καθώς θεωρούσε αδιανόητο να αφεθούν οι κυβερνητικές δυνάμεις να προχωρήσουν σε μια σφαγή στη Βεγγάζη. Αναρωτιέται όμως ποια είναι τα κοινά σημεία της «μεθόδου Ομπάμα» με αυτό που έκανε ο Τζόνσον στο Βιετνάμ, ο Κλίντον στη Γιουγκοσλαβία και ο Μπους στο Ιράκ. Με άλλα λόγια, υπάρχει ένα «δόγμα Ομπάμα»;

Κάτι τέτοιο δεν είναι ακόμη σαφές, απαντά ο δημοσιογράφος που αποκάλυψε το Ουότεργκεϊτ και έχει γράψει ένα βιβλίο με τίτλο «Οι πόλεμοι του Ομπάμα». Ο αμερικανός πρόεδρος, τονίζει, είναι ένας δικηγόρος που αναζητεί το σημείο ισορροπίας ανάμεσα σε διάφορα συμφέροντα. Υπάρχουν δύο στρατηγικές κουλτούρες στην αμερικανική εξωτερική πολιτική. Η μία παραπέμπει στην ηθική σταυροφορία, στο «θα λύσουμε τα προβλήματα του πλανήτη»: την ακολούθησαν ο Ουίλσον και ο Μπους. Η άλλη είναι ρεαλιστική, ημι-απομονωτική, του τύπου «ασχολούμαστε πρώτα απ' όλα με τις δικές μας υποθέσεις, εκτός αν θιγεί κάποιο ύψιστο συμφέρον, όπως το να δεχθούμε επίθεση». Στην περίπτωση του Ομπάμα, αυτά τα δύο δόγματα συνυπάρχουν στον εγκέφαλό του. Το αποτέλεσμα είναι ένα πολύ προσωπικό και απρόβλεπτο στιλ ηγεσίας.

Η ευφυΐα του αμερικανού προέδρου είναι αναμφισβήτητη, τονίζει ο Βεντρίν. Έχει όμως κανείς την εντύπωση ότι βρίσκεται μπροστά σ' ένα απίστευτα «βαρύ» σύστημα και είναι υποχρεωμένος να κινείται διαρκώς ανάμεσα σε υπουργεία και υπηρεσίες, με αποτέλεσμα τα περιθώρια κινήσεών του να είναι περιορισμένα. Είναι ένα είδος διαιτητή. Επιπλέον, πιστεύει ότι η Αμερική πρέπει να παίξει ένα ρόλο ηγετικό, αλλά σχετικό. Παρά ταύτα, ίσως με αφετηρία τις θέσεις του να καταστεί δυνατή η διαχείριση ενός εξαιρετικά σύνθετου τόξου που εκτείνεται από τη Μαυριτανία ως το Αφγανιστάν. Ένα βασικό ερώτημα δεν έχει τεθεί μέχρι στιγμής στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών: είναι πραγματικά απαραίτητο να ελέγχουν το Αφγανιστάν για να προστατεύονται από την επιστροφή της αλ-Κάιντα;

Το ερώτημα αυτό είναι σοβαρό, επισημαίνει ο Γούντγουορντ. Το πρόβλημα είναι ότι αυτός ο πόλεμος έγινε μετά την 11η Σεπτεμβρίου ένας «πόλεμος ανάγκης». Αν λοιπόν ο Ομπάμα είχε αντιταχθεί στην αύξηση των στρατιωτικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν, ίσως να είχε βρεθεί μπροστά σ' ένα κύμα παραιτήσεων στο Πεντάγωνο, από τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων μέχρι τον υπουργό Αμύνης. Κανένας π