Ιδέες σωτηρίας υπάρχουν πολλές!

Αν στραβώσει το «κούρεμα»;

Tου Mπάμπη Παπαδημητρίου

Στην αρχή, όσοι εναντιώνονταν στο Μνημόνιο ήθελαν ένα μεγάλο «κούρεμα». Λίγοι, ανάμεσά τους και ο σημερινός πρωθυπουργός, μιλούσαν για τον κίνδυνο μιας ανταλλαγής ομολόγων χωρίς, προηγουμένως, να έχει επιτευχθεί η σταθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας. Οι «αντιμνημονιακοί» υποστήριζαν ότι το «κούρεμα» θα αποτελούσε ηχηρή «τιμωρία» των κερδοσκόπων. Μεταξύ αυτών και ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας: «Οφειλαν να είναι πιο προσεκτικοί εκείνοι που δάνειζαν την Ελλάδα, χωρίς να κοιτούν τα μεγάλα και συνεχή ελλείμματα του ελληνικού κράτους». Η άποψη αυτή ήταν σίγουρα «ηθική», δεν ήταν, όμως, τότε τουλάχιστον, «νόμιμη», αφού οδηγούσε σε υποχρεωτική ζημία τους επενδυτές που εμπιστεύθηκαν τα χρήματά τους στην Ελληνική Δημοκρατία.

Αν η Ελλάδα πετύχαινε να ελέγξει ταχύτερα τη δημοσιονομική εκτροπή, στην οποία είχε αφεθεί χωρίς κανένα σοβαρό υπολογισμό, τότε θα μπορούσε κατά τρόπο δεοντολογικό, από ηθικής πλευράς, να προγραμματίσει μια μεγάλη ανταλλαγή ομολόγων, δηλαδή μια ρύθμιση επί του μεγαλύτερου μέρους των χρεών της. Ηδη όμως από το καλοκαίρι, όταν εγκρίθηκε το «μικρό κούρεμα», που δεν θα ξεπερνούσε το περίπου 20% της ονομαστικής αξίας των τίτλων, φάνηκε ότι οι αγορές μάλλον τρόμαξαν και δεν έδειξαν να εμπιστεύονται την ικανότητα της Ελλάδας να τα καταφέρει, μετά την αναδιάρθρωση του χρέους. Επιπλέον, η κυβέρνηση δεν φαινόταν ικανή να εφαρμόσει με επιτυχία όσα προέβλεπε το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα που είχε, στο μεταξύ, εγκρίνει η Βουλή.

Ο καιρός πέρασε άπρακτος. Οι Παπανδρέου και Σαμαράς διαφώνησαν στο μεγάλο ζητούμενο, τη συμπαράταξη των κομματικών και βουλευτικών δυνάμεών τους, χωρίς σχεδόν να συζητήσουν μεταξύ τους. Ο Βενιζέλος, που ανέλαβε να ξεδιπλώσει τις πολιτικές περγαμηνές του για μια καλύτερη «πολιτική εξήγηση» των μέτρων του Μνημονίου, επέλεξε να «εκδιώξει» την τρόικα. Πρακτικώς, μεταξύ Μαρτίου και Νοεμβρίου, σταμάτησε κάθε προσπάθεια συστηματικής αναδιοργάνωσης της οικονομίας.

Κάπως έτσι κατέστη απαραίτητη η άμεση διαγραφή του μισού «ιδιωτικού» ελληνικού χρέους. Προκειμένου να μην ακυρωθούν οι καταθέσεις που ακόμη συγκρατεί το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, οι Ευρωπαίοι δήλωσαν έτοιμοι να βάλουν στο τραπέζι νέο πρόγραμμα ύψους 130 δισεκατομμυρίων το οποίο θα προστεθεί στο προηγούμενο πρόγραμμα των 110 δισεκατομμυρίων ευρώ. Από πρακτική άποψη, η Ελλάδα είχε –και επισήμως– καταρρεύσει, πριν από αυτό. Αν όμως το περίφημο «μεγάλο PSI» δεν πετύχει τον στόχο του, τότε η κατάρρευση θα πρέπει να καταγραφεί, επισήμως, στα βιβλία των αγορών.

Τι θα γίνει αν δεν επιτύχει το PSI; Θα πραγματοποιηθούν οι δημόσιοι φόβοι του Λουκά Παπαδήμου. Το κράτος θα υποχρεωθεί, στην πρώτη στροφή του δρόμου, δηλαδή στη λήξη του δανείου των 14,5 δισ., που είχε συνάψει ο Γ. Παπαθανασίου τον Μάρτιο 2009, να προστατευθεί έναντι των πιστωτών του. Θα κηρύξει, δηλαδή, την Ελλάδα σε αναστολή πληρωμών. Τα κεφάλαια που «ενέκρινε» το Eurogroup θα μείνουν στο... συρτά