Mental Toughness: Κάνε σύμμαχο σου την συγκέντρωση

Σε συνέχεια των προηγούμενων άρθρων τις παρούσας στήλης «Mental Toughness» και αφού αναλύσαμε τους 3 από τους 4 κύριους πυλώνες της ψυχικής αντοχής:

1. Τα κίνητρα του αθλητή
2. Την αυτοπεποίθηση
3. Τρόποι χειρισμού του άγχους

στο παρόν άρθρο θα αναφερθούμε στον τέταρτο πυλώνα που είναι η συγκέντρωση της προσοχής.

Όπως έχουμε προαναφέρει οι 4 αυτές περιοχές σχετίζονται μεταξύ τους και αλληλοεπηρεάζονται. Ένας αθλητής/τρια που τα κίνητρα συμμετοχής του στο άθλημα δεν είναι ξεκάθαρα ή δεν είναι πολύ ισχυρά, θα παρουσιάσει άγχος με τα συνοδευτικά σωματικά συμπτώματα (σφιγμένοι

μύες, επιπόλαια αναπνοή, σφίξιμο στο στομάχι, κ.α), τα οποία θα επηρεάσουν την τεχνική του. Το άγχος επηρεάζει και την συγκέντρωση με αποτέλεσμα ο αθλητής να κάνει τεχνικά, αλλά και τακτικά λάθη. Ακούμε πολύ συχνά τον όρο συγκέντρωση και φράσεις όπως «Συγκεντρώσου!», «Δεν ήμουνα συγκεντρωμένος σε κρίσιμα σημεία του αγώνα» «Μου «έσπασε» η συγκέντρωση όταν είδα το κοινό που
παρακολουθούσε».

Πως ακριβώς όμως ορίζεται η συγκέντρωση;

Συγκέντρωση είναι:

Α. Να εστιάζουμε την προσοχή μας στα σχετικά ερεθίσματα ενός αγώνα τένις:

Σκορ. Πρέπει πάντα να γνωρίζουμε το σκορ, γιατί αυτό θα καθορίσει και την τακτική μας την συγκεκριμένη στιγμή του αγώναΜπάλα. Κατά την διάρκεια του πόντου παρακολουθούμε την μπάλα, ώστε να μπορούμε να βρεθούμε έγκαιρα στην σωστή θέση και να κάνουμε ένα άρτιο τεχνικά χτύπημαΑντίπαλος
– Τεχνική. Παρακολουθούμε τις κινήσεις του αντιπάλου, ώστε να μπορέσουμε να αντιληφθούμε πιο έγκαιρα την κατεύθυνση, την ταχύτητα και την τροχιά της μπάλας.- Τακτική. Είμαστε πάντα σε εγρήγορση, ώστε να αντιληφθούμε πιθανές αλλαγές στην τακτική του αντιπάλου (αλλάζει τακτική και αρχίζει και παίζει πιο αμυντικά ή πιο επιθετικά)- Ψυχολογική κατάσταση. Παρακολουθούμε τον αντίπαλο, ώστε να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε πως αισθάνεται (είναι νευρικός, είναι ενθουσιώδης, είναι απογοητευμένος κ.α.).Περιβάλλον.
– Οι καιρικές συνθήκες. Ο αέρας, η υγρασία της ατμόσφαιρας (κάνει τις μπάλες να αναπηδούν περισσότερο ή λιγότερο) και ο ήλιος (ανάλογα σε πιο σημείο βρίσκεται σε σχέση με το γήπεδο) επηρεάζουν την τακτική μας, οπότε πρέπει πάντα να είμαστε σε εγρήγορση για πιθανές αλλαγές των συνθηκών- Oι γηπεδικές συνθήκες. Η επιφάνεια του γηπέδου (σκληρή επιφάνεια, χώμα, μοκέτα κ.α.) επηρεάζει την τακτική μας και θα πρέπει να προσαρμόζουμε το παιχνίδι μας ανάλογα με την επιφάνειαΕαυτός
– Τεχνική. Στην διάρκεια του αγώνα οι οδηγίες που δίνουμε στον εαυτό μας που αφορούν την τεχνική μας πρέπει να είναι ελάχιστες και να περιορίζονται σε απλές διορθώσεις, όπως «χτύπα πιο μπροστά την μπάλα», «βάλε περισσότερο σπιν στην μπάλα», «μπες από κάτω από την μπάλα» και να μην καταφεύγουμε σε εξειδικευμένες συμβουλές που μπορούν να αφορούν τον τρόπο που: ανοίγουμε την ρακέτα μας πίσω, κινούμε τον καρπό μας κατά την διάρκεια του χτυπήματος, τελειώνουμε την ρακέτα στο τέλος του χτυπήματος γιατί τότε κινδυνεύουμε να διαταράξουμε τον αυτοματισμό των χτυπημάτων μας έχοντας αρνητικά αποτελέσματα στην απόδοση μας- Τακτική. Πρέπει συνεχώς να αξιολογούμε και να επαναξιολογούμε την τακτική μας, και κυρίως σε σχέση με τον αντίπαλο μας, ώστε να ακολουθούμε πάντα το καλύτερο δυνατό τακτικό πλάνο αγώνα.
– Ψυχολογική κατάσταση. Τα συναισθήματα που βιώνουμε είναι πάντα καθοριστικά για την έκβαση του αγώνα, οπότε είναι καλό να είμαστε πάντα σε επίγνωση της ψυχολογικής μας κατάστασης, ώστε αν απαιτείται να αυξήσουμε τον βαθμό ενεργοποίησης (ετοιμότητας) μας ή αν βιώνουμε πολύ έντονα συναισθήματα, όπως θυμό, ενθουσιασμό να μειώσουμε τον βαθμό ενεργοποίησης.Το ζητούμενο είναι να αποδίδουμε πάντα στον ιδανικό βαθμό κινητοποίησης που εξαρτάται και από το σημείο του αγώνα.

Β. Να εστιάζουμε την προσοχή μας για κάποιο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Για να μιλήσουμε για επαρκή συγκέντρωση στην διάρκεια του αγώνα θα πρέπει να μπορούμε να παραμένουμε συγκεντρωμένοι για όλη την διάρκεια του αγώνα. Βέβαια, επειδή το ανθρώπινο μυαλό δεν μπορεί να παραμένει συγκεντρωμένο πάνω από 45 λεπτά συνεχόμενα για αυτό τον λόγο είναι πολύ σημαντικό να διαχειριζόμαστε σωστά τον χρόνο που έχουμε στα διαλλείματα της δράσης (ανάμεσα στους πόντους και στις αλλαγές των πλευρών), ώστε
στον χρόνο αυτό να ξεκουράζουμε το μυαλό μας και να μην το επιβαρύνουμε με περιττές ή αντιπαραγωγικές σκέψεις (π.χ. τι θα γίνει άμα χάσω, τι θα πουν οι συμπαίκτες μου, οι γονείς μου κ.α.)

Γ. Να γνωρίζουμε τι πρέπει να κάνουμε σε κάθε περίπτωση.

Πολλές φορές ακούμε τους προπονητές να λένε στους παίκτες τους «συγκεντρώσου». Η συμβουλή αυτή μπορεί να φαίνεται χρήσιμη, αλλά δεν περιέχει μια βασική πληροφορία που θα πρέπει να γνωρίζει ο/η παίκτης/τρια. Η πληροφορία αυτή είναι: «Σε τι θα πρέπει να συγκεντρωθεί ο/η αθλητής/τρια;». Οπότε, μια πιο ολοκληρωμένη οδηγία θα ήταν:
«Συγκεντρώσου στο να ανοίγεις την ρακέτα σου πιο γρήγορα πίσω», «Συγκεντρώσου στο να κατεβάζεις το κεφάλι της ρακέτας πιο χαμηλά πριν την επαφή με την μπάλα», «Συγκεντρώσου στους καρδιακούς σφυγμούς σου, ώστε να πας για να σερβίρεις, όταν θα έχουν πέσει οι σφυγμοί σου».

Συνεπώς για να μπορούμε να συγκεντρωθούμε σε μια δραστηριότητα θα πρέπει να γνωρίζουμε τι πρέπει να κάνουμε και τι δεξιότητες απαιτούνται για την συγκεκριμένη δραστηριότητα.

Όλα τα παραπάνω είναι τα σχετικά ερεθίσματα που ένας αθλητής/τρια πρέπει να εστιάζει την προσοχή του κατά την διάρκεια του αγώνα. Πολλές φορές όμως υπάρχουν διάφοροι παράγοντες και εμπόδια (περισπασμοί) για την συγκέντρωση που κάνουν το έργο του αθλητή/τριας δύσκολο.

Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικά:
1. Παρουσία αγαπημένων προσώπων (γονείς, φίλοι)
2. Παρουσία προσώπων που θέλεις να εντυπωσιάσεις
3. Μέσα μαζικής ενημέρωσης που μπορεί να καλύπτουν τον αγώνα
4. Ο αντίπαλος ο οποίος μπορεί να φωνάζει όταν κερδίζει τον πόντο, να κάνει διάλογο με τον διαιτητή, να αμφισβητεί τις αποφάσεις μας για το αν η μπάλα είναι μέσα ή έξω κ.α.
5. Συμπαίκτες/ αντίπαλοι που παρακολουθούν τον αγώνα του αθλητή/τριας
6. Προπονητές. Αρκετές φορές οι αντιδράσεις του προπονητή στα δρώμενα του αγώνα μπορούν να αποσπάσουν την προσοχή του αθλητή/τριας
7. Κακή απόδοση. Πολλές φορές ο αθλητής/τρια, όταν η απόδοση του δεν είναι ικανοποιητική, εκνευρίζεται και εστιάζει την προσοχή του στα λάθη του και στις συνέπειες τους και όχι στο τι πρέπει να κάνει για να βελτιώσει την απόδοση του.
8. Κακή διαιτησία. Παρατηρούμε συχνά, ακόμα και στο επαγγελματικό επίπεδο, να υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ του διαιτητή και του παίκτη/τρια με αποτέλεσμα ο τελευταίος να εκνευρίζεται και να χρειάζεται αρκετό χρόνο για να επανεστιάσει την προσοχή του στον αγώνα
9. Απρόσμενες συνθήκες: Οι συνθήκες του γηπέδου (π.χ. η κακή συντήρηση του γηπέδου) και ο καιρός που δεν ήταν αναμενόμενος (π.χ. αέρας) συχνά αποσπούν και εκνευρίζουν τον αθλητή/τρια που αντί να αξιολογήσει τις συνθήκες εκνευρίζεται γιατί π.χ. ο αέρας επηρεάζει το παιχνίδι του.
10. Εξωτερικοί θόρυβοι ή φασαρία μπορεί να αποσπάσουν τον παίκτη/τρια ιδίως όταν είναι ήδη φορτισμένος ψυχολογικά, (λόγω άγχους ή εκνευρισμού).

Οι παραπάνω είναι πιθανές αιτίες περισπασμών οι οποίες μπορούν να αποτελέσουν εμπόδιο για την συγκέντρωση του αθλητή/τριας. Παρόλα αυτά, εξαρτάται από την πειθαρχία και την εγκράτεια του αθλητή/τριας, αν θα αφήσει τα συγκεκριμένα γεγονότα να τον/την επηρεάσουν. Έτσι, παρακάτω προτείνονται, συνοπτικά, λύσεις για την αντιμετώπιση των
περισπασμών.

Τι κάνουμε για να χειριστούμε τους περισπασμούς

Είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε ότι όσο πιο σημαντικό είναι το γεγονός που συμμετέχουμε, τόσο πιο πολλές πηγές περισπασμών θα υπάρχουν (περισσότερος κόσμος να παρακολουθεί, μεγαλύτερη πίεση να πάμε καλά κ.α.).

Έτσι μπορούμε να προτείνουμε τις παρακάτω λύσεις για να διαχειριστούμε τους περισπασμούς:
– Μπορεί τα γεγονότα να μην μπορούμε να τα ελέγξουμε, αλλά μπορούμε να ελέγξουμε τις αντιδράσεις μας σε αυτά
– Να σκέφτεσαι θετικά και να μην αφήνεις μικροπράγματα να σε επηρεάζουν
– Να ξέρεις ότι μπορείς να αποδόσεις με περισπασμούς (να φτιάχνεις τέτοιες καταστάσεις στην προπόνηση)
– Φτιάξε ένα πλάνο (ρουτίνα) για να ξανά-συγκεντρώνεσαι όταν έχει αποσπαστεί η προσοχή σου. Ένα παράδειγμα ρουτίνας, είναι οι παίκτες που κοιτάνε ή φτιάχνουν τις χορδές τους ανάμεσα στους πόντους
– Να μάθεις πως να αλλάζεις κακές διαθέσεις σε καλές (πχ ακούω την αγαπημένη μου μουσική, διαβάζω ένα ευχάριστο βιβλίο κ.α.)
– Να κοιμάσαι και να ξεκουράζεσαι καλά το προηγούμενο βράδυ του αγώνα σου
– Να θυμάσαι ότι ο αντίπαλος σου αισθάνεται παρόμοια με εσένα.

Δρ Συμεών Σιωμόπουλος – [email protected]

Σύντομο βιογραφικό

Ο Δρ Συμεών Σιωμόπουλος είναι καθηγητής φυσικής αγωγής (Τ.Ε.Φ.Α.Α. Αθήνας) Σύμβουλος
Αθλητικής Ψυχολογίας [διδακτορικό στο τμήμα Ψυχολογίας του Καποδιστριακού
Πανεπιστημίου Αθηνών και Masters (M.Sc) στην Αθλητική Ψυχολογία στο πανεπιστήμιο Miami,
OHIO, U.S.A.]. Έχει κάνει παρουσιάσεις σε εθνικά και διεθνή συνέδρια. Έχει το επαγγελματικό δίπλωμα της Αμερικανικής Ένωσης Προπονητών Τένις (PTR, Chicago, 2001). Έχει συνεργαστεί ως Σύμβουλος Αθλητικής Ψυχολογίας με αθλητές πολλών αθλημάτων (ποδοσφαίρου, τένις,
καλαθοσφαίρισης, βόλεϊ, ιστιοσανίδας, καράτε, γκολφ, ενόργανης γυμναστικής) και κυρίως με αθλητές του τένις.

Υπήρξε σύμβουλος αθλητικής ψυχολογίας της Ομοσπονδίας Αντισφαίρισης (2007) και έχει συνεργαστεί με τους μεγαλύτερους ομίλους τένις στην Αττική (Αθηνών, Ψυχικού, Φιλοθέης, Ηλιούπολης, Παπάγου, Χολαργού). Υπήρξε σύμβουλος αθλητικής ψυχολογίας στην σχολή Bollettieri, FL (στα αθλήματα τoυ τένις, ποδοσφαίρου, καλαθοσφαίρισης, γκολφ, baseball, hockey) και είναι προπονητής αθλητών υψηλού επιπέδου (άνδρας με καλύτερη παγκόσμια κατάταξη ATP 115, κορίτσι με καλύτερη ευρωπαϊκή κατάταξη No 7 κάτω των 16 ετών και αγόρι με καλύτερη πανελλήνια κατάταξη Νο 1).

Ο Δρ Σιωμόπουλος υπήρξε αθλητής του τένις στην Ελλάδα και μέχρι τα 18 του χρόνια βρισκόταν στις πρώτες 8 θέσεις της κατάταξης. Από το 2011 εώς το 2021 ήταν ο επικεφαλής προπονητής στην ακαδημία τένις του Αμερικανικού Κολεγίου της Ελλάδος και υπεύθυνος του προγράμματος υποτροφιών του τένις. Από το 2015 μέχρι σήμερα διδάσκει Αθλητική Ψυχολογία, Προπονητική, Διοίκηση Αθλημάτων κ.α. στο Deree. Τα τελευταία 3 χρόνια είναι επιμορφωτής σε θέματα ψυχολογίας σε Κινέζους προπονητές τένις (έχει εκπαιδεύσει πάνω από 1000 προπονητές).

The post Mental Toughness: Κάνε σύμμαχο σου την συγκέντρωση appeared first on Tennis24.