«Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά»: Σήμερα τα πρωτοχροννιάτικα κάλαντα

Κάθε χρόνο παιδάκια με τρίγωνα στα χέρια απ΄άκρη σε άκρη, σε κάθε γειτονιά, γεμίζουν τους δρόμους για να πουν τα κάλαντα και να μαζέψουν χαρτζιλίκι. Μπορεί υπό διαφορετικές συνθήκες λόγω κορωνοϊού αλλά η λαχτάρα παραμένει πάντα η ίδια.Από πόρτα σε πόρτα ρωτάνε «Να τα πούμε;» και εύχονται να λάβουν την πολυπόθητη απάντηση «Να τα πείτε!»Κάλαντα: Πότε τα λέμε;Τα κάλαντα τα λέμε τρεις φορές τον χρόνοΤην παραμονή των ΧριστουγέννωνΤην παραμονή της ΠρωτοχρονιάςΚαι την παραμονή των ΘεοφανίωνΑπό που προέρχονται τα κάλανταΗ προέλευση του εθίμου είναι μάλλον διονυσιακή, καθώς τα παιδιά στις αρχαίες διονυσιακές γιορτές συνήθιζαν να τραγουδούν για την καλή χρονιά. Κρατούσαν ένα κλαδί ελιάς τυλιγμένο με μαλλί προβάτου, το οποίο συμβόλιζε την ευφορία και τη γονιμότητα.Η λέξη κάλαντα ετυμολογικά, προέρχεται από τις Ρωμαϊκές καλένδες (δηλαδή τις πρώτες μέρες) του Ιανουαρίου, του πρώτου μήνα του χρόνου. Ο πρώτος μήνας του Ρωμαϊκού ημερολογίου μάλιστα τον 2ο αιώνα π.Χ. ήταν ο Μάρτιος και γιόρταζαν τότε την Πρωτοχρονιά.Η εκκλησία αρχικά απέρριψε τα κάλαντα ως ειδωλολατρικό έθιμο, στη συνέχεια όμως το αποδέχτηκε και απέκτησε καθαρά θρησκευτικό περιεχόμενο.Τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς, εκτός από τα χαρμόσυνα μηνύματα των γιορτών φέρνουν και ευχές για καλοτυχία στους νοικοκύρηδες των σπιτιών αλλά και σε όλο τον κόσμο.Κάλαντα της πρωτοχρονιάς: Τι σημαίνουν Όπως αναφέρει ο Καραμάτσκος Δημήτρης, θρησκευτικός «Οι στίχοι των καλάντων της πρωτοχρονιάς είναι δυσνόητοι ή ακατανόητοι, αν δεν γνωρίζει κάποιος την ιστορία τους ή έστω τα σημαινόμενά τους. Πρόκειται για στίχους θρησκευτικούς (των καλάντων) και στίχους που απευθύνονται σε κοπέλα (στην αγαπημένη).Μέσα από τα κάλαντα εκφράζονται καλυμμένα τα αισθήματα αγάπης του νέου καλαντιστή προς την αγαπημένη του. Η σειρά των στίχων είναι εναλλάξ ένας στίχος των καλάντων, που αναφέρεται στον Άγιο Βασίλη, και στη συνέχεια ένας στίχος που εκφράζει την αγάπη και απευθύνεται στην κοπέλα, προς την οποία και για την οποία λέγονται τα κάλαντα».Τα κάλαντα δεν τα έλεγαν τότε μικρά παιδιά αλλά νέοι οι οποίοι γυρνούσαν τα σπίτια των αγαπημένων τους και τις εξέφραζαν τον έρωτα τους μέσα από τους στίχους των καλάντων με καλυμμένο τρόπο.Οι στίχοι για τα Πρωτοχρονιάτικα κάλανταΑρχιμηνιά κι αρχιχρονιά,ψηλή μου δεντρολιβανιάκι αρχή καλός μας χρόνος,εκκλησιά με τ’ άγιο θρόνος.Αρχή που βγήκε ο Χριστόςάγιος και πνευματικός,στη γη, στη γη να περπατήσεικαι να μας καλοκαρδίσει.Άγιος Βασίλης έρχεται,και δεν μας καταδέχεται καταδέχεταιαπό την Καισαρεία,συ ’σαι αρχόντισσα κυρία.Βαστά εικόνα και χαρτί,ζαχαροκάντιο ζυμωτήχαρτί και καλαμάριδες και με το παλικάρι.Το καλαμάρι έγραφε,την μοίρα του την έλεγεκαι το χαρτί ομίλει,άγιε μου, άγιε μου καλέ Βασίλη.