Το Κυπριακό μετά τη Γενεύη

Η κοινή επιστολή των προέδρων δύο θεσμικών οργάνων της Ε.Ε., του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Αντόνιο Κόστα και της Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν αντιστοίχως, επιβεβαιώνει την ανησυχία των Βρυξελλών και των κρατών – μελών για την πλημμελή προετοιμασία της πενταμερούς στη Γενεύη από την πλευρά της Γραμματείας του ΟΗΕ.

Η εγρήγορση του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη και η πολιτική του διορατικότητα διευκόλυναν τη συνεργασία όλων των σημαντικών πολιτικών κομμάτων στην Κύπρο

και την κοινή εμφάνιση της πλειονότητας του πολιτικού κόσμου της Κύπρου στη Γενεύη με αποτέλεσμα να εκφραστεί πολιτικά η Ε.Ε. επαναφέροντας εγγράφως προς τον ΟΗΕ όλα όσα δεσμεύουν τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τα κράτη – μέλη στη συζήτηση για το Κυπριακό καθώς και τις υποχρεώσεις και δεσμεύσεις της Τουρκίας έναντι της Ε.Ε. μετά την έναρξη της ενταξιακής της διαδικασίας.

Με στρατηγική κινήθηκαν Λευκωσία και Αθήνα, αναγνωρίζοντας την ιδιαιτερότητα του ρόλου της Ελλάδος ως μη μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας, προκειμένου να επιτευχθεί η ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής διάστασης του Κυπριακού στη συζήτηση τερματισμού της στρατιωτικής κατοχής που επιβάλλει η Τουρκία και της απομόνωσης των Τουρκοκυπρίων, που βιαίως αποξενώνονται από την ευρωπαϊκή τους συμμετοχή.

Η αντίληψη του Χριστοδουλίδη

Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, από τα χρόνια ακόμη της ακαδημαϊκής και διπλωματικής του σταδιοδρομίας, αντιλαμβανόταν με εξαιρετικό τρόπο την ουσία της ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε. Αργότερα, από τη θέση του κυβερνητικού εκπροσώπου και του υπουργού Εξωτερικών της Κύπρου, παρά τις δυσκολίες, εργάσθηκε για την ανάδειξη των πλεονεκτημάτων που συνεπάγεται για τη Λευκωσία η ευρωπαϊκή ένταξη.

Μέσα σε πολύπλοκο πολιτικό περιβάλλον ο Νίκος Χριστοδουλίδης επέλεξε να διεκδικήσει ως ανεξάρτητος υποψήφιος το ανώτατο πολιτειακό αξίωμα προβάλλοντας κατά προτεραιότητα την ευρωπαϊκή διάσταση του Κυπριακού.

Ως Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεχίζει με επιτυχία τον αγώνα για δίκαιη και μόνιμη λύση του Κυπριακού, αξιοποιώντας τα ψηφίσματα του Σ.Α. και της Γ.Σ. και την απόφαση των Κυπρίων να στηρίξουν την ευρωπαϊκή τους επιλογή με την πλειοψηφική απόρριψη του Σχεδίου Ανάν, που αδιαφόρησε παντελώς για την ουσία της συμμετοχής της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε.

Η δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης εξασφαλίζεται στην Κύπρο και στην πενταμερή από τη διαπιστωμένη αποτελεσματικότητα του Προέδρου Χριστοδουλίδη, ο οποίος με ιδιαίτερο σεβασμό ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των Κυπρίων στο εσωτερικό της χώρας και διεθνώς. Στην επίμονη πολιτική προσπάθεια λειτουργίας της Κυπριακής Δημοκρατίας στο σύνολο της κυπριακής επικράτειας προσέρχονται πλέον δημιουργικά Ε.Ε. και ΟΗΕ, παρά τις διεθνείς ενστάσεις που κυριαρχούν παγκοσμίως.

Η Ελλάδα επιδιώκει τη σταθερότητα

Απαιτείται πολύ μεγάλη ψυχραιμία στη χάραξη και την προώθηση της εξωτερικής πολιτικής. Οι εσωτερικές εντάσεις, είτε εξαιτίας ιδεολογικών διαφοροποιήσεων είτε εξαιτίας πολιτικών διεκδικήσεων, όσο και αν επηρεάζουν τη διεθνή έκφραση των χωρών, δεν επιτρέπεται να αφήνουν την εντύπωση ότι οι κυβερνήσεις απομακρύνονται από τις «κόκκινες γραμμές» τους.

Οι στόχοι της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής παραμένουν σταθεροί, με αδυναμίες αλλά και διαπιστωμένες επιτυχίες.

Οι εντάσεις στην περιφέρεια, όπως η σε εξέλιξη τουρκική λαϊκή εξέγερση με αφορμή τη φυλάκιση του δημάρχου Κωνσταντινουπόλεως Εκρέμ Ιμάμογλου, αναλύονται και παρακολουθούνται πολιτικά ενταγμένες στη διεθνή ένταση, ίσως με μεγαλύτερη ευαισθησία από την πλευρά της Αθήνας, αλλά όχι με την απλοϊκή εμμονή μίας συνεχούς επιδίωξης να ακυρώνεται κάθε τουρκική πολιτική, όπως επιθυμούν να επιβάλουν ορισμένα κέντρα στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.

Η ελληνική εξωτερική πολιτική διαχρονικά επιδιώκει τη σταθερότητα, την καλή γειτονία, την προώθηση της κοινής ευρωατλαντικής στρατηγικής, στην οποία η Τουρκία συνεχίζει να αποτελεί έναν ακόμη γείτονα, εταίρο και σύμμαχο, διαπιστωμένα αναθεωρητικό και συνεπώς άκρως ενοχλητικό.

Η Άγκυρα την τελευταία περίοδο δέχεται σταθερή πίεση από τις ΗΠΑ, το Ισραήλ, την Ε.Ε., τους Άραβες αλλά και από επιλογές νεότερων συμμάχων και συνομιλητών, όπως η Ρωσία, το Ιράν, ακόμη και η Συρία. Αν εκλαμβάνεται ως ήσσονος σημασίας πολιτική επιλογή η κατ’ απόλυτη προτεραιότητα προτίμηση του Αλ Σάρα προς τη Σαουδική Αραβία, τότε μάλλον οφείλουμε να επανεξετάσουμε όλους τους φακέλους που σχετίζονται με τη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο.

Η σημασία ενός άκυρου πτυχίου

Μετά την πενταμερή στη Γενεύη τα μέρη επιλέγουν γλώσσα περισσότερο αποδεκτή από τη διπλωματία, εγγύτερα στις απαιτήσεις του ΟΗΕ και της Ε.Ε. Η Διακήρυξη των Αθηνών παραμένει ένα αποδεκτό και μη δεσμευτικό πλαίσιο συνεργασίας που διευκολύνει τις συνομιλίες χωρίς να αθωώνει την Τουρκία.

Προσεκτική προσέγγιση της έντασης στην Τουρκία επιτρέπει να εντοπιστεί μία ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια με αξία για τις συνομιλίες Ελλάδος και Κύπρου με την Τουρκία όσο και των Βρυξελλών με την Άγκυρα. Στην Τουρκία, έστω και με καθυστέρηση, ακυρώθηκε το πτυχίο του Ιμάμογλου εξαιτίας παράνομης μετεγγραφής του σε Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα της Τουρκίας από ιδιωτικό πανεπιστήμιο στα Κατεχόμενα.

Το γεγονός εξελίχθηκε μετά την πενταμερή της Γενεύης και, παρά τους προφανείς πολιτικούς εσωτερικούς λόγους παρεμπόδισης της προεδρικής υποψηφιότητας Ιμάμογλου, δεν παύει να αναδεικνύει ότι για την Τουρκία η μετεγγραφή ήταν παράνομη επειδή το πανεπιστήμιο στα Κατεχόμενα δεν αναγνωρίζεται ως νόμιμη εκπαιδευτική μονάδα (Abc NEWS, by the Associated Press, March 18, 2025, 6:49 PM).

Η απόφαση της Τουρκίας περί ακυρότητας των τουρκοκυπριακών τίτλων θέτει επίσης υπό αμφισβήτηση και όλους τους μεταπτυχιακούς τίτλους που έλαβαν από άλλα πανεπιστήμια, εκτός Κατεχομένων, απόφοιτοι παράνομων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων που λειτουργούν στα Κατεχόμενα, στα οποία προσέρχονται με… διευκολύνσεις σπουδαστές από την Αφρική, τον μουσουλμανικό κόσμο και αραβικές χώρες.

Το θέμα έχει προκαλέσει πολιτικές συζητήσεις στην Τουρκία για την ουσία των εγγράφων στα πανεπιστήμια που λειτουργούν παρανόμως στα Κατεχόμενα. Ο τρόπος που επιλέγει ο Πρόεδρος Ερντογάν να κυβερνήσει τη χώρα του και να παραμείνει στην εξουσία αφορά τους Τούρκους ψηφοφόρους και στη συνέχεια τη διεθνή κοινότητα, που παρακολουθεί με ανησυχία τον αναθεωρητισμό.

Η Αθήνα επιτυγχάνει στόχους

Μεταξύ των χωρών που επιλέγουν τη δημοκρατική σταθερότητα και την καλή διακυβέρνηση συμπεριλαμβάνεται και η Ελλάδα, που δεν απαλλάσσει τον Ιμάμογλου και το κόμμα του CHP για τη στήριξη του ψευδοκράτους και την τοποθέτηση κατά της χώρας μας με παραδοσιακή κεμαλική εχθρότητα.

Οι εξελίξεις στην Τουρκία δεν μπορεί να αξιοποιούνται άκριτα και μόνο στη βάση μίας διαχρονικής ελληνοτουρκικής αντιπαλότητας και αντιπάθειας στο καθεστώς Ερντογάν με στόχο την ακύρωση κάθε τουρκικής πολιτικής, έστω και αν προοιωνίζεται επίπονη για την Τουρκία επιστροφή στη Δύση.

Εικασίες αλλαγής της πολιτικής των ΗΠΑ ως προς το θέμα των S-400, της CAATSA και των ρωσικών πυρηνικών εργοστασίων στη ΝΑΤΟϊκή Τουρκία δεν μπορεί να αποτελούν στοιχεία ακύρωσης μίας σταθερής ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, που δεν υποχωρεί μπροστά στις τουρκικές απαιτήσεις.

Η Ελλάδα με πολιτικό έργο, κόπο και κατάθεση εθνικών πόρων επιτυγχάνει βήμα – βήμα στόχους ανάπτυξης και υλοποίησης δημιουργικής εξωτερικής πολιτικής. Πιθανόν ορισμένα θέματα θα μπορούσαν να κινηθούν ταχύτερα, αλλά για να επιτευχθεί ταχύτερη δραστηριοποίηση πρέπει να παραμεριστούν η αναποφασιστικότητα της διοίκησης, η αδυναμία των στελεχών καθώς και του πολιτικού προσωπικού να αναγνωρίσουν με ορθολογισμό τις διεθνείς τάσεις και προκλήσεις.

Μπορούμε να αλλάξουμε το παιχνίδι

Όμως, παρά τις εσωτερικές δυσκαμψίες και τις εξωτερικές παρεμβάσεις, όπως επισημαίνεται και από διεθνή μέσα και δεξαμενές σκέψεις, προβάλλονται οι προσδοκίες των Ελλήνων που συντάσσονται με το συνολικό γεωστρατηγικό πλαίσιο της συμμαχίας και της Ε.Ε.

Περισσότερο από μισό αιώνα η Ελλάδα ενεργεί για την παγίωση των επιτυχιών της, αλλά περιέργως παραμερίζονται τα πάντα όταν ο… οποιοσδήποτε τυχαίος Τούρκος αξιωματούχος ή επιχειρηματίας δηλώσει οτιδήποτε μας ενοχλεί στο συναίσθημα, έστω και αν δεν έχει την ελάχιστη πολιτική και στρατηγική απήχηση.

Όμως, με τόσες εμπειρίες, μπορούμε να αλλάξουμε το πολιτικό παιχνίδι, το οποίο στην περιοχή μας το ορίζουμε μαζί με τους ευρωατλαντικούς εταίρους, ξεπερνώντας σε αποτελεσματικότητα μία Τουρκία αποπροσανατολισμένη, αυταρχική, διεθνώς αναξιόπιστη, αναθεωρητική σε βάρος του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε., απόμακρη από τη δυτική γεωστρατηγική στόχευση. Βέβαια στην πολιτική και τη διπλωματία «τα πάντα ρει, μηδέποτε κατά τ’ αυτό μένειν», αλλά επίσης κάθε καλός κυβερνήτης διεκδικεί τον χώρο σταθεροποίησης της ισχύος της χώρας με έμπνευση από τη ρήση του Αρχιμήδη «δως μοι πα στω και ταν γαν κινάσω».

Προφανώς και πρέπει να ξεφύγεις από το πλαίσιο που σου επιβάλλουν όταν θέλεις να μετακινήσεις προκαταλήψεις και ιδεολογήματα. Όσο πιο πρωτότυπος είναι ο χειρισμός και η αξιοποίηση των «μοχλών» που διαθέτεις τόσο περισσότερες αντιδράσεις δημιουργούνται.

Στην εποχή μας, για να ακυρωθούν πολιτικές που ανατρέπουν τον αναθεωρητισμό, ακόμη και λαοί με δημοκρατικές ευαισθησίες – και κυρίως Έλληνες – παραβλέπουν ότι κάθε στρατιωτική εισβολή ορθώς καταδικάζεται άμεσα, κάθε αντιδημοκρατική ενέργεια απορρίπτεται χωρίς περιστροφές, έστω και αν πρέπει να αναμετρηθούμε με ισχυρότερες δυνάμεις.

Δεν αποτελεί «αξιοκατάκριτη» κυβίστηση οποιαδήποτε προσεκτικά επιλεγμένη αναθεώρηση πολιτικής προκειμένου να επιτευχθεί το μέγιστο των επιδιώξεων χωρίς να παραβιάζονται ή να εγκαταλείπονται οι κόκκινες γραμμές που αποτελούν το αξίωμα ύπαρξης και εξέλιξης κάθε κράτους. Ανταγωνιζόμενα μέρη, ισχυρά ή ανίσχυρα, κράτη ή επιχειρήσεις, επιλέγουν προωθήσεις και αναδιπλώσεις προκειμένου να εξασφαλίσουν τον σταθερό χώρο που απαιτείται για να κινήσουν τα πάντα και να επιτύχουν τους στόχους που επιδιώκουν.

Η στρατηγική και ο ορθολογισμός οριοθετούν το συναίσθημα κατά την άσκηση της διπλωματίας.

* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.

Διαβάστε επίσης

Τουρκία: Συνελήφθη και ο δικηγόρος του Εκρέμ Ιμάμογλου (video)

Στο «στόχαστρο» του Τραμπ και το Ίδρυμα Smithsonian – Διάταγμα για την έξαλειψη της… «αντιαμερικανικής ιδεολογίας»

ΗΠΑ – Καναδάς: «Η παλία σχέση μας… τελείωσε» λέει ο Μαρκ Κάρνι (Video)