Ρωγμή στην ασφάλεια Ευρώπης και ΝΑΤΟ - «Βαριές» οι συνέπειες από την απόφαση Τραμπ για απόσυρση στρατευμάτων από τη Γερμανία

Ο Τραμπ έχει κατά καιρούς απειλήσει να μειώσει την αμερικανική στρατιωτική παρουσία στη Γερμανία. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο πρώην πρεσβευτής του στο Βερολίνο, ο Ρίτσαρντ Γκρένελ. Αυτή τη φορά, όμως, η απειλή του δεν μοιάζει κενή. 
Στις 20 Ιουνίου σε μια συγκέντρωση στην Οκλαχόμα ο Τραμπ επανέλαβε την απόφασή του αποδίδοντάς της σε μια σχεδόν «παραβατική» συμπεριφορά της Γερμανίας: ότι δαπανά ασήμαντα ποσά στην άμυνα, ενώ την ίδια στιγμή

Έτσι ο Τραμπ ανακοίνωσε την οριστική απόφασή του να αποσύρει 9.500 από τους συνολικά 34.500 Αμερικανούς στρατιώτες που βρίσκονται στη Γερμανία.
Το άκουσμα της είδησης στις γερμανικές πόλεις που φιλοξενούν αμερικανικές βάσεις «ήταν σαν να παθαίνεις εγκεφαλικό και μετά να παθαίνεις και δεύτερο μέσα στο ασθενοφόρο» δήλωσε ο Στέφαν Βάιλερ, επικεφαλής οικονομικής ανάπτυξης του Καϊζερσλάουτερν. Η συγκεκριμένη πόλη ήδη πάλευε με ένα υψηλό χρέος και τις συνέπειες του κορωνοϊού όταν ήρθε η ανακοίνωση του Τραμπ. Περίπου 50.000 Αμερικανοί στρατιώτες, πολιτικό προσωπικό και μέλη των οικογενειών τους ζουν εκεί. Στις βάσεις εργάζονται 2.700 ντόπιοι, αλλά και δεκάδες χιλιάδες που βιοπορίζονται έμμεσα από αυτές, από ξενοδόχους μέχρι προμηθευτές. Παρόμοια είναι η εικόνα σε διάφορες πόλεις της νότιας Γερμανίας. 

Για δεκαετίες, οι αμερικανικές βάσεις στον Νότο της Γερμανίας, την περιοχή όπου μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο πέρασε στους Αμερικανούς, συνεισέφεραν στην ισχυροποίηση του δεσμού μεταξύ των δύο ΝΑΤΟϊκών συμμάχων.
Μία μόλις μέρα μετά την ανακοίνωση Τραμπ, ο Ρόμπερτ Ο’Μπράιεν, σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Προέδρου, επιχείρησε να χρωματίσει με μια στρατηγική λογική την απόφαση του αφεντικού του: Η ψυχροπολεμική πρακτική των τεράστιων στρατιωτικών φρουρών που περιλαμβάνουν και οικογένειες είναι «απαρχαιωμένη», έγραψε στη «Wall Street Journal», «επειδή οι σύγχρονες πολεμικές επιχειρήσεις είναι όλο και περισσότερο εκστρατευτικές». 
Το συγκεκριμένο αφήγημα «δεν θα έστεκε σε καμία στρατιωτική σχολή» δήλωσε ο διοικητής των αμερικανικών στρατευμάτων στην Ευρώπη ώς το 2017, ο στρατηγός Μπεν Χότζες. 

Οι συνέπειες στην ασφάλεια
Αν και η απόσυρση θα αντιπροσώπευε μόλις το 15% των αμερικανικών στρατευμάτων στην Ευρώπη, η Γερμανία είναι ένα ζωτικής σημασίας γρανάζι για τη διεθνή στρατιωτική μηχανή της Αμερικής. 
•    Οι ευρωπαϊκές και αφρικανικές Διοικήσεις του Πενταγώνου, που ελέγχουν κάθε στρατιώτη, τανκ, όπλο, πλοίο και μαχητικό αεροσκάφος στο πεδίο τους, βρίσκονται στη Στουτγάρδη.
•    Το ευρωπαϊκό αρχηγείο του αμερικανικού στρατού βρίσκεται στο Βισμπάντεν.
•    Στη Γερμανία βρίσκονται οι πέντε από τις επτά ευρωπαϊκές «φρουρές» των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της Γκράφενβερ, της μεγαλύτερης βάσης τους εκτός αμερικανικού εδάφους.
•    Το Ράμσταϊν αποτελεί τον κόμβο απ’ όπου συντονίζονται οι αεροπορικές επιθέσεις με drone σε Αφγανιστάν, Υεμένη, Πακιστάν και Σομαλία. 
•    Το στρατιωτικό νοσοκομείο στο Λάντστουλ έχει περιθάλψει 95.000 Αμερικανούς στρατιώτες που τραυματίστηκαν στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν από το 2001. Σε κοντινή απόσταση χτίζεται ήδη ένα μεγάλο νοσοκομείο με σκοπό να το αντικαταστήσει, με κόστος 990 εκατ. δολ.

Η μείωση των στρατευμάτων θα επισφράγιζε μια συνεχή αποδυνάμωση της αμερικανικής παρουσίας που λαμβάνει χώρα εδώ και δεκαετίες. Πάνω από 10 εκατομμύρια Αμερικανοί στρατιώτες πέρασαν από τη Γερμανία μεταξύ 1950 και 2000, με 250.000 Αμερικανούς να είναι ο μίνιμουμ μέσος όρος διαρκούς παρουσίας. 
Αυτός ο αριθμός, όμως, είχε μειωθεί σε κάτω από 70.000 ήδη από το 2000, και μειώθηκε ξανά κατά 35.000 στο διάστημα 2006 - 2018. Μεταξύ 2005 και 2020 η συνολική στρατιωτική παρουσία της Αμερικής στην Ευρώπη συρρικνώθηκε κατά 1/3. Που σημαίνει ότι δεν υπάρχει και πολύ… λίπος για να κόψουνε.

Ο στρατηγός Χότζες προειδοποίησε ότι αν μειωθεί έστω και μόνο κατά 30% οποιαδήποτε αμερικανική στρατιωτική λειτουργία στην Ευρώπη, αυτό στην πράξη θα ισοδυναμούσε «με εξάλειψη». 
Οι Γερμανοί αξιωματούχοι ουσιαστικά παρακολουθούν τον Λευκό Οίκο να «μαλώνει» με το Πεντάγωνο, που διαφωνεί με την απόφαση Τραμπ. Αν και η Γερμανία απέχει ακόμα από τον ΝΑΤΟϊκό στόχο του 2% του ΑΕΠ για τις αμυντικές δαπάνες, έχει πρόσφατα προχωρήσει σε αυξήσεις που, σε απόλυτους όρους, σημαίνουν ότι ο στρατιωτικός της προϋπολογισμός σήμερα δεν διαφέρει πολύ από αυτόν της Γαλλίας ή της Βρετανίας. Γι’ αυτό, το Βερολίνο εκτιμά ότι οι κατηγορίες της Αμερικής για μια Γερμανία που έχει φορτώσει το βάρος της άμυνάς της σε άλλους δεν έχουν τη βαρύτητα που είχαν κάποτε. 

Οι πολιτικές συνέπειες
Η απόφαση του Τραμπ έφερε νευρικότητα σε χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Η απόσυρση αμερικανικών στρατευμάτων θα μπορούσε να μειώσει τη δυνατότητα του ΝΑΤΟ να στέλνει ενισχύσεις σε ομάδες μάχης που βρίσκονται στην Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής με σκοπό την αποτροπή της Ρωσίας. 
Το ακόμη χειρότερο είναι ότι ο Τραμπ δείχνει να «παίζει» με τους συμμάχους, στρώνοντας το έδαφος για έριδες μεταξύ τους. Με το να «προτιμά» κάποιους συμμάχους περισσότερο από άλλους, υπονομεύει τη συνοχή του ΝΑΤΟ. Στις 24 Ιουνίου από τον Λευκό Οίκο, παρουσία του Προέδρου της Πολωνίας Αντρέι Ντούντα, ο Τραμπ δήλωσε ότι κάποια από τα αμερικανικά στρατεύματα κατά πάσα πιθανότητα θα μετακινηθούν από τη Γερμανία στην Πολωνία. 

Η δήλωση ήταν ενισχυτική για την ατζέντα του Πολωνού Προέδρου, που εδώ και καιρό προσδοκά μεγαλύτερη αμερικανική στρατιωτική παρουσία. Σημειωτέον ότι τον προηγούμενο Ιούνιο ο Τραμπ συμφώνησε να στείλει στην Πολωνία, που ήδη φιλοξενεί 4.500 Αμερικανούς στρατιώτες, άλλους 1.000 επιπλέον.

Αντιδράσεις εντός Αμερικής
Στο εσωτερικό των ΗΠΑ η ανακοίνωση Τραμπ ξεσήκωσε αντιδράσεις τόσο στην αντιπολίτευση όσο και στους Ρεπουμπλικανούς, με 22 βουλευτές του κόμματος του Τραμπ να διαφωνούν υποστηρίζοντας ότι η προεδρική απόφαση θα ενθαρρύνει την επιθετικότητα της Ρωσίας και θα υπονομεύσει την αποτελεσματικότητα του αμερικανικού στρατού. 
Οι Δημοκρατικοί κατέθεσαν νομοσχέδιο που στοχεύει να μπλοκάρει τη χρηματοδότηση δαπανών που θα σχετίζονται με την απόσυρση. 
Ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Μιτ Ρόμνεϊ πρότεινε μια τροποποίηση στο ετήσιο νομοσχέδιο για την αμυντική πολιτική που θα «παγώσει» τον αριθμό των στρατιωτών στη Γερμανία. Η συγκεκριμένη απόφαση του Τραμπ έρχεται να προστεθεί στις εντάσεις του ΝΑΤΟ. Καυγάδες γύρω από το εμπόριο, την ενέργεια, την ασφάλεια και την Κίνα ταλανίζουν ήδη τη διατλαντική σχέση.

Σχέδιο ή απειλή;
Με τη διοίκηση Τραμπ είναι συχνό φαινόμενο η παρόρμηση να περνά ως πολιτική. Κανείς, δηλαδή, δεν μπορεί να πει με σιγουριά αν ο Αμερικανός Πρόεδρος θα πραγματοποιήσει τελικά την απόσυρση. 
Είτε, πάντως, είναι σχέδιο ή απλώς απειλή, η απόφαση Τραμπ ξάφνιασε το Βερολίνο, που δεν είχε ενημερωθεί επίσημα. Ο συντονιστής της γερμανικής κυβέρνησης για τις διατλαντικές σχέσεις Πέτερ Μπάιερ δήλωσε στην εφημερίδα «Rheinische Post» ότι «αυτό είναι απολύτως απαράδεκτο, ειδικά επειδή κανείς στην Ουάσιγκτον δεν σκέφτηκε να ενημερώσει εκ των προτέρων τη Γερμανία, σύμμαχο στο ΝΑΤΟ».
Πολιτικοί παράγοντες στο Βερολίνο θεωρούν ότι ο Τραμπ τιμωρεί μ’ αυτόν τον τρόπο τη Μέρκελ. Η καγκελάριος αρνήθηκε να παραστεί σε μια σύνοδο των G7 στην Ουάσιγκτον λόγω ανησυχίας της για την πανδημία, κάτι που στην πράξη υπονόμευσε τη Σύνοδο.

Άλλοι στοιχηματίζουν ότι η ανακοίνωση Τραμπ είναι έργο του πρώην πλέον πρεσβευτή των ΗΠΑ στο Βερολίνο. Ο Ρίτσαρντ Γκρένελ, που ο διεθνής Τύπος χαρακτηρίζει ως «αγροίκο», «επιθετικό», «φιλοπόλεμο» κ.λπ., έφυγε από το πόστο του χωρίς να έχει κάνει φίλους. Ήταν αυτός που πέρυσι είχε προτείνει την προοπτική της απόσυρσης στρατευμάτων και οι Γερμανοί θεωρούν ότι αυτή η απόφαση Τραμπ αποτελεί το «αποχαιρετιστήριο δώρο» του πρεσβευτή.
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου Νόρμπερτ Ρέτγκεν εκτιμά ότι ο Τραμπ απευθύνεται ουσιαστικά στο εσωτερικό του ακροατήριο, έχοντας στο μυαλό τις εκλογές του ερχόμενου Νοεμβρίου. «Ο Τραμπ κάνει προεκλογική καμπάνια και έχει υποσχεθεί εδώ και καιρό να φέρει τα στρατεύματα πίσω στην πατρίδα τους. Με αυτό που κάνει προσπαθεί να σκοράρει στο εσωτερικό» έγραψε στο Twitter.

Η Γερμανία φιλοξενεί περισσότερους Αμερικανούς στρατιώτες από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Ελάχιστοι είναι αυτοί που πιστεύουν ότι η αποδυνάμωση αυτής της παρουσίας θα έχει θετικές συνέπειες για την Αμερική αλλά και για τη Δύση γενικότερα.
Η Γερμανίδα πρεσβευτίνα στις ΗΠΑ Έμιλυ Χάμπερ δήλωσε: «Τα στρατεύματα δεν είναι εκεί για να υπερασπιστούν τη Γερμανία. Είναι εκεί για να υπερασπίζονται τη διατλαντική ασφάλεια. Είναι εκεί και για να προβάλουν την ισχύ της Αμερικής στην Αφρική και την Ασία».

Θα το κάνει;
Οι γνώμες διίστανται. Δεν θα είναι η πρώτη φορά που ο Τραμπ πραγματοποιεί τελικά κάτι που αρχικά έμοιαζε με κενή απειλή. Η Πολωνία, τουλάχιστον, ελπίζει ότι ο Τραμπ θα υλοποιήσει την πρόταση για επανεγκατάσταση των στρατιωτών στο δικό της έδαφος.
Από την άλλη, ο Τζον Κόρνμπλουμ, πρώην Αμερικανός πρεσβευτής στη Γερμανία (1997-2001) και από τους εμπειρότερους αξιωματούχους στις διατλαντικές σχέσεις, αφού έχει πάνω από 40 χρόνια ενεργούς παρουσίας στην Ευρώπη, δήλωσε σε γερμανική εφημερίδα: «Προβλέπω ότι δεν θα γίνει καμιά απόσυρση στρατευμάτων. Ο Τραμπ αρέσκεται να κάνει πομπώδεις ανακοινώσεις, αλλά δεν τις πραγματοποιεί».
Όποια κι αν είναι τελικώς η εξέλιξη, θα εντείνει τη συζήτηση για τις διεθνείς συμμαχίες και τη θέση της Γερμανίας στον κόσμο.

Οι ΗΠΑ ανησυχούν όλο και περισσότερο για μια σειρά προβλημάτων στο εσωτερικό, παρά για τη διεθνή στρατιωτική τους κυριαρχία. Η πανδημία της Covid-19 και η επακόλουθη οικονομική κρίση ήδη έχουν προστεθεί στις ανησυχίες τους. Ίσως στο εξής να είναι λιγότερο πρόθυμες ή ικανές να προστρέξουν σε βοήθεια της Ευρώπης. Από την άλλη, η Ρωσία έχει προχωρήσει σε σημαντικές επενδύσεις για να αυξήσει τη στρατιωτική ισχύ της.
Στο συγκεκριμένο πλαίσιο, η πρόταση ότι η Ευρώπη θα πρέπει να αναλάβει την άμυνά της είναι πιο ελκυστική και στη διοίκηση Τραμπ αλλά και στο αμερικανικό κοινό. Πράγμα που σημαίνει ότι αυτή η τάση μπορεί να μην αλλάξει ακόμα κι αν ο Τραμπ φύγει από την προεδρία. 

Οι ευρωπαϊκές χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ έχουν συνδυαστικά ένα ΑΕΠ 18 τρισ. δολ. Συγκριτικά, της Ρωσίας είναι 1,66 τρισ. δολ. Ενδεχομένως οι αλλαγές που συνέβησαν, όχι μόνο όσον αφορά στις ΗΠΑ αλλά και στην κατανομή των δυνάμεων παγκοσμίως, να φέρνουν πιο κοντά την Ευρώπη στη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής αμυντικής δύναμης.