«Οθέλλος» του Τζουζέπε Βέρντι από τον Μπομπ Ουίλσον

Είναι, άραγε, ο Οθέλλος ένα λιοντάρι που πεθαίνει, όπως τον παρομοιάζει ο Ιάγος στο τέλος της τρίτης πράξης, στην ομώνυμη όπερα του Τζουζέπε Βέρντι; Ή ένας ελέφαντας που καταρρέει, όπως παρουσιάζεται στον σιωπηλό πρόλογο της παράστασης του Ρόμπερτ Ουίλσον; Δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Γιατί και στις δύο περιπτώσεις το τέλος είναι αντίστοιχα τραγικό, καθώς ο πανίσχυρος, αλλά ταυτόχρονα ευάλωτος συναισθηματικά, Μαυριτανός κυβερνήτης της Κύπρου, τυφλωμένος από ζήλια, πληρώνει σκληρά το τίμημα του ερωτικού του

Μ’ αυτόν τον συμβολισμό αρχίζει η σκηνοθετική προσέγγιση του έργου από τον εικονοκλάστη Αμερικανό δημιουργό (επιμελείται επίσης τα σκηνικά και τους φωτισμούς), για να ακολουθήσει αμέσως μετά η σφοδρότητα της υπέροχης μουσικής του Βέρντι, που συνοδεύεται από μια πανδαισία μινιμαλιστικών εικόνων και τελετουργικών κινήσεων, παραπέμποντας στο ιαπωνικό παραδοσιακό θέατρο Νο.

Η άδεια σκηνή, «βαμμένη» στο μπλε χρώμα, με πινελιές από άσπρο και νύξεις από κόκκινο και πράσινο, διανθίζεται από τις γεωμετρικές σχέσεις αντικειμένων που μοιάζουν να αιωρούνται. Κατ’ επέκταση βενετσιάνικοι κίονες, αφαιρετικά σκαλοπάτια, θραύσματα από αψίδες και μια σφαίρα, παραπέμπουν σε μοντέρνο πίνακα ζωγραφικής.

Από την άλλη, πρόσωπα ανέκφραστα, βαμμένα άσπρα και άλλα αόρατα (όπως της μαυροντυμένης χορωδίας), φως και σκοτάδι που διακόπτονται από βίαιες λωρίδες νέον και στυλιζαρισμένες χειρονομίες – όπως το φιλί του ζευγαριού που δηλώνεται με το άγγιγμα του χεριού στα χείλη, η υπαινικτική δολοφονία της Δυσδαιμόνας και η αυτοκτονία του Οθέλλου, ο οποίος στέκεται αγέρωχος κλείνοντας απλώς τα μάτια του – συνιστούν το στατικό, φορμαλιστικό ύφος του εγχειρήματος.

Όλα, ωστόσο, στοχεύουν στην ανάδειξη της μουσικής και του λιμπρέτου (το τελευταίο έγραψε ο Αρίγκο Μπόιτο και βασίζεται στο ομώνυμο έργο του Σαίξπηρ).

Παρότι η παγιωμένη πια υψηλή αισθητική άποψη του Ουίλσον δεν προσφέρει κάτι καινούργιο, ο κώδικάς του εξακολουθεί να είναι εντυπωσιακός. Αν και στην προκειμένη περίπτωση, η παράστασή του δεν διαθέτει ίχνος πάθους. Ο μόνος που καταφέρνει να «εναντιωθεί» στις οδηγίες του είναι ο ραδιούργος Ιάγος του βαρύτονου Τάση Χριστογιαννόπουλου, ο οποίος προίκισε με δραματικότητα την εξαιρετική ερμηνεία του.

Αντίθετα ο Λετονός τενόρος Αλεξάντερ Αντονένκο (Οθέλλος) και η υψίφωνος Τσέλια Κοστέα (Δυσδαιμόνα), παρότι διαθέτουν σημαντικές φωνές, ακολούθησαν πιστά την προκαθορισμένη φόρμα της παράστασης. Αλλά μέσα από τα αυστηρά κινησιολογικά και εκφραστικά πλαίσια που τους επιβλήθηκαν δεν αναδύθηκε κανένα συναίσθημα.

Ο νεότατος Στάθης Σούλης διηύθυνε με τεχνική αρτιότητα την ορχήστρα, ενώ συντόνισε έντεχνα το μουσικό σύνολο επί σκηνής, τη χορωδία (Αγαθάγγελος Γεωργακάτος) και την παιδική χορωδία της ΕΛΣ (Κωνσταντίνα Πιτσιάκου). Μόνο που θα έπρεπε να προσέξει την έντασή της, που μερικές φορές υπερκάλυπτε τους σολίστ.

Τη διανομή συμπλήρωσαν οι καλοί μονωδοί της ΕΛΣ, με πρώτο τον Δημήτρη Πακσόγλου (Κάσσιος). Ακολούθησαν οι Πέτρος Μαγουλάς, Γιάννης Καλύβας, Μαρίνος Ταρνανάς, Παύλος Σαμψάκης, Βιολέττα Λούστα.

Διαβάστε επίσης:

Βιβλίο: Το δέρμα

«Χαλεπάς» από την Αργυρώ Χιώτη

Βιβλίο: Ουρανοδύτης