Οι 7 «πληγές» της διαπραγμάτευσης

ΠΟΛΙΤΙΚΗΈντυπη Έκδοση

Λύση σε μια διαδικασία που μοιάζει με κουβάρι αναζητεί η ελληνική κυβέρνηση

Με τους επικεφαλής του «κουαρτέτου» να πιάνουν ξανά... στασίδι στο Χίλτον και τον χρόνο να πιέζει ασφυκτικά, η ελληνική κυβέρνηση αναζητεί τη λύση σε μια διαπραγμάτευση η οποία πλέον μοιάζει με «κουβάρι». Εκεί που πιστεύαμε ότι το παζάρι θα γινόταν γύρω από το ύψος του αφορολογήτου, το τελικό ποσοστό «κουρέματος» των επικουρικών συντάξεων και το είδος των «κόκκινων» δανείων που θα περνούσαν κατά προτεραιότητα υπό τον έλεγχο των hedge funds, ήρθε το «Ουάσιγκτον Group» να αλλάξει πλήρως το σκηνικό. «Ξαναζωντάνεψε» το άρθρο Τόμσεν με τα μέτρα ύψους 4,5% - 5% του ΑΕΠ, μπήκε στο «κάδρο» η διαφωνία της Γερμανίας με το ΔΝΤ για τη διευθέτηση του ελληνικού χρέους και «φούσκωσε» πολύ ο λογαριασμός που πρέπει να πληρώσει η Ελλάδα προκειμένου να παραμείνει και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μέσα στο «παιχνίδι» του ελληνικού προγράμματος. Είναι τόσες οι μεταβλητές που προστέθηκαν στην εξίσωση, ώστε πλέον η επίτευξη συμφωνίας μέχρι το Eurogroup της Παρασκευής μοιάζει πλέον με «όνειρο». Οι διαφωνίες μεταξύ των τεσσάρων «θεσμών» παραμένουν εμφανείς ακόμη και μετά τα αλλεπάλληλα ραντεβού στην Ουάσιγκτον: ♦ Η Γερμανία θέλει να βάλει την Ελλάδα να υπογράψει περισσότερα μέτρα για να ικανοποιήσει το ΔΝΤ – η άποψη της ομάδας της Ουάσιγκτον ότι πρέπει να αναθεωρηθεί προς τα κάτω ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2018 δεν συζητείται καν από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς –, αλλά δεν θέλει να βάλει τώρα στο τραπέζι το θέμα του χρέους. ♦Όμως το ΔΝΤ θέτει επιτακτικά το θέμα του «εξαιρετικά μη βιώσιμου χρέους» για να μπει στο ελληνικό πρόγραμμα όχι μόνο ως «τεχνικός σύμβουλος», αλλά και ως χρηματοδότης της Ελλάδας, έστω και με ένα μικρό ποσό της τάξεως των 8-10 δισ. ευρώ (από το σύνολο των 84 δισ. ευρώ που είναι το κόστος του ελληνικού προγράμματος). ♦ Η ελληνική κυβέρνηση γνωρίζει ότι δεν μπορεί να «περάσει» σε πολιτικό επίπεδο ένα πακέτο μέτρων που – έστω υπό προϋποθέσεις – θα μπορεί να φτάσει τα 9 δισ. ευρώ αν δεν εξασφαλίσει κάτι χειροπιαστό για το χρέος. Πώς όμως θα το εξασφαλίσει όταν ο Σόιμπλε θέλει να προηγηθούν οι μεταρρυθμίσεις και μετά να αρχίσει η συζήτηση; Πραγματικό κουβάρι, του οποίου η λύση προϋποθέτει κάποιο από τα εμπλεκόμενα μέρη να κάνει πίσω. Έτσι όπως έχει εξελιχθεί η διαπραγμάτευση για την Ελλάδα, η έξοδος από το τούνελ προϋποθέτει να κλείσουν επτά επιμέρους θέματα, τα οποία μάλιστα είναι συνδεδεμένα το ένα με το άλλο. Κάποια από αυτά μπορούν να κλείσουν στην Αθήνα στο πλαίσιο των υπό εξέλιξη διαπραγματεύσεων με το «κουαρτέτο». Τα βασικά όμως χρειάζονται αποφάσεις από τις «έδρες» των βασικών παικτών: Αθήνα, Βερολίνο, Παρίσι και Ουάσιγκτον. 1. Το ασφαλιστικόΈχοντας ήδη συμφωνήσει (σχεδόν) για τον υπολογισμό των νέων συντάξεων – αυτών δηλαδή που θα αποδίδονται μετά την ψήφιση του νέου νόμου – το μόνο ανοικτό μέτωπο αυτή τη στιγμή έχει να κάνει με το πώς θα εξοικονομηθούν τα περίπου 700 εκατ. ευρώ που απαιτούνται για να κλείσει σε δημοσιονομικό επίπεδο το πακέτο του 1% που πρέπει να εξοικονομηθεί μέσα στο 2016. Πρόκειται για το εξαιρετικά ευαίσθητο θέμα της μείωσης των επικουρικών συντάξεων. Η κυβέρνηση, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του Γιώργου Κατρούγκαλου, έχει βάλει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων τρεις μεταβλητές:♦ Την περικοπή των επικουρικών συντάξεων σε ονομαστικούς όρους.♦ Την αξιοποίηση των αποθεματικών που διαθέτει το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης.♦ Την αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών. Η κόντρα κυβέρνησης και διαπραγματευτών είναι οφθαλμοφανής: Οι δανειστές δεν θέλουν αύξηση εισφορών και επιμένουν στη μείωση των συντάξεων. Η κυβέρνηση θέλει να περιορίσει όσο το δυνατόν περισσότερο τον αριθμό των «θυμάτων» από τις περικοπές και ει δυνατόν να πέσει κοντά στα 260.000 άτομα για τα οποία μίλησε ο Κατρούγκαλος την περασμένη εβδομάδα. Περιορισμός των θυμάτων επιτυγχάνεται μόνο αν η διαπραγμάτευση φέρει έστω και μια μικρή αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών. Οι δανειστές έχουν αντιδράσει έντονα στην προοπτική αύξησης έστω και κατά μια μονάδα. Αν τελικώς προκύψει ότι και τα 700 εκατ. ευρώ θα προέλθουν από το «κούρεμα» των επικουρικών, τότε το ποσοστό του «κουρέματος» θα ξεπεράσει το 30%. Στην τελευταία του δημόσια εμφάνιση ο Κατρούγκαλος απέφυγε επιμελώς να αναφερθεί σε αριθμούς. Ακόμη και η πολιτική δέσμευση ότι δεν θα θιγούν όσοι έχουν άθροισμα κύριων και επικουρικών συντάξεων κάτω των 1.300 - 1.400 ευρώ κλυδωνίζεται, κάτι που σημαίνει ότι οι τελικοί αριθμοί μπορεί να διαμορφωθούν και αρκετά χαμηλότερα. Σε κάθε περίπτωση, όσοι έχουν επικουρικές άνω των 120 ευρώ μάλλον θα πρέπει να ανησυχούν. 2. Το φορολογικόΑυτό το θέμα είναι πιο κοντά στο να κλείσει, αλλά ταυτόχρονα είναι και το πολιτικά πιο επικίνδυνο ζήτημα. Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος έχει δημοσίως δηλώσει ότι ο ίδιος δεν καταθέτει νομοσχέδιο με αφορολόγητο μικρότερο των 9.100 ευρώ (σ.σ.: είναι το αποτέλεσμα της έκπτωσης φόρου των 2.000 ευρώ). Όμως οι δανειστές, και ειδικά το ΔΝΤ, επιμένουν, ενώ τις τελευταίες ημέρες έχει πέσει στο τραπέζι και η συμβιβαστική πρόταση για σταδιακή μείωση της έκπτωσης φόρου προς τα 1.800 ευρώ μέχρι και το 2018. Το πιο πιθανό είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν θα νομοθετήσει τώρα κάτι τέτοιο και θα αφήσει τις περαιτέρω παρεμβάσεις στο αφορολόγητο για το πακέτο με τα «εφεδρικά μέτρα» που ζητάει το ΔΝΤ. 3. Οι έμμεσοι φόροιΑπό τη στιγμή που η ελληνική κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να βάλει στο τραπέζι την αύξηση του ΦΠΑ από το 23% στο 24%, και το τρίτο πακέτο μέτρων (είναι το 1% που θα πρέπει να υλοποιηθεί μέσα στο 2017 και το 2018) αναμένεται να κλείσει χωρίς ουσιαστικές καθυστερήσεις. Φυσικά, η αύξηση του ΦΠΑ δεν θα είναι το μοναδικό μέτρο του συνολικού πακέτου, καθώς μια μονάδα αποδίδει μόνο 400 - 500 εκατ. ευρώ. Έτσι οι φορολογούμενοι θα έρθουν αντιμέτωποι με έναν μακρύ κατάλογο μέτρων, ο οποίος θα περιλαμβάνει από την αύξηση του ειδικού φόρου κατανάλωσης σε βενζίνες, φυσικό αέριο και τσιγάρα μέχρι την επιβολή φόρου σε internet, κινητά, συνδρομητική τηλεόραση κ.λπ. Μένει να φανεί στην πράξη αν θα επιβληθεί φόρος στα ξενοδοχεία (σ.σ.: στο τραπέζι είναι το περίφημο τέλος του ενός ευρώ ανά διανυκτέρευση για κάθε αστέρι), όπως επίσης και το ποια θα είναι η κατάληξη με τον φόρο στα τυχερά παιχνίδια του ΟΠΑΠ αλλά και των υπόλοιπων στοιχηματικών εταιρειών. 4. Τα «κόκκινα» δάνειαΜέγιστο πολιτικό ζήτημα για την κυβέρνηση, η οποία δεν θέλει να φανεί ότι… ξεπουλάει τα «κόκκινα» δάνεια στα κερδοσκοπικά funds ή στα «κοράκια», όπως είναι η σχετική ορολογία που αναπτύχθηκε το τελευταίο διάστημα ακόμη και σε υψηλό κυβερνητικό επίπεδο. Φαίνεται όμως ότι απέναντί της συναντάει τοίχο. Η τελευταία πρόταση που φέρεται να έχει κατατεθεί στο τραπέζι προβλέπει τη «βήμα - βήμα» απελευθέρωση. Αν υποτεθεί ότι το σύνολο των «κόκκινων» δανείων ανέρχονται περίπου στα 100 δισ. ευρώ, η κυβέρνηση ζητά να απελευθερώνεται ένα ποσοστό της τάξεως του 20% - 25% ανά εξάμηνο, κάτι που σημαίνει ότι το πλήρες άνοιγμα της αγοράς θα έχει ολοκληρωθεί μέσα στο 2018. Μένει να φανεί με ποιον τρόπο θα γίνει η επιλογή για το ποια δάνεια θα μεταβιβαστούν μέσα στο 2016, ποια μέσα στο 2017 και ποια μέσα στο 2018. Πρόθεση της ελληνικής πλευράς είναι να αφήσει για το τέλος τα «ευαίσθητα» δάνεια, δηλαδή αυτά που έχουν ως ενέχυρο την κύρια κατοικία, όπως επίσης και τα καταναλωτικά δάνεια, τα οποία αφορούν νοικοκυριά. 5. Το πλεόνασμα του 2018Η διάσταση απόψεων ανάμεσα στους Ευρωπαίους και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, όσον αφορά τη δυνατότητα επίτευξης πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ το 2018, είναι ένα από τα βασικά σημεία στα οποία έχει «κολλήσει» η διαπραγμάτευση εδώ και πολλές εβδομάδες. Ουσιαστικά η κυβέρνηση έρχεται αντιμέτωπη με έναν παραλογισμό των «θεσμών»: Οι Ευρωπαίοι λένε ότι τα ίδια ακριβώς μέτρα θα οδηγήσουν σε πρωτογενές πλεόνασμα 3,5%, ενώ το ΔΝΤ κατεβάζει τον πήχη στο 1,5%. Προφανώς το ΔΝΤ το ζητάει για να επιτύχει τη διευθέτηση του χρέους. Σε κάθε περίπτωση, όμως, αυτό που αναμένεται να συμβεί είναι αυτό που έχει προεξοφληθεί εδώ και μέρες, δηλαδή να υπογραφούν δύο διαφορετικά κείμενα σε τεχνικό επίπεδο: ένα με τους Ευρωπαίους και ένα με το ΔΝΤ. Αναμένεται να προβλέπουν ακριβώς τα ίδια μέτρα, αλλά να οδηγούν σε εντελώς διαφορετικό αποτέλεσμα. 6. Το επιπλέον πακέτο μέτρωνΑυτή τη διαφορά εκτιμήσεων όσον αφορά το πρωτογενές πλεόνασμα του 2018 προσπαθούν να γεφυρώσουν με το πακέτο μέτρων των 3,6 δισ. ευρώ που υποτίθεται ότι θα βρίσκεται σε «εφεδρεία». Το πώς ακριβώς θα προχωρήσει αυτή η πρόταση δεν είναι σαφές. Η κυβέρνηση – και δικαίως – δεν θέλει να τα ψηφίσει, καθώς, πέρα από τα πολιτικά προβλήματα, γνωρίζει ότι θα υπάρξουν δυσκολίες και σε καθαρά οικονομικό επίπεδο. Ποιος θα θελήσει να επενδύσει στην Ελλάδα αν γνωρίζει ότι υπάρχει η απειλή επιβολής νέων μέτρων; Θα αναβάλει την απόφαση για το 2018. Από την άλλη, για να ανεβάσει τον λογαριασμό, η κυβέρνηση θέλει να εξασφαλίσει κάποιο αντάλλαγμα. Και αυτό δεν είναι άλλο από το χρέος. 7. Η διευθέτηση του χρέουςΌσον αφορά το δημόσιο χρέος, φαίνεται να επιβεβαιώνονται οι πληροφορίες που μετέδωσε την προηγούμενη εβδομάδα το Reuters, βάσει των οποίων η ελληνική κυβέρνηση θα διεκδικήσει τη μετατροπή του επιτοκίου δανεισμού της χώρας από κυμαινόμενο σε σταθερό, αλλά και τη θέσπιση πλαφόν στην ετήσια αναλογία των τοκοχρεολυσίων ως προς το ΑΕΠ, τόσο για τα ομόλογα που οφείλει να αποπληρώσει η Ελλάδα όσο και για τα έντοκα γραμμάτια (7% και 8% του ΑΕΠ αντίστοιχα). Με βάση την ελληνική πλευρά, το ξεκαθάρισμα του τοπίου όσον αφορά τις μελλοντικές υποχρεώσεις της χώρας θα φέρει πιο κοντά τις επενδύσεις, κάτι το οποίο φαίνεται να βρίσκει σύμφωνη και την πλευρά του ΔΝΤ. Το ζήτημα στο συγκεκριμένο θέμα είναι και πάλι η... Γερμανία. Από τη δική της στάση θα κριθεί η κατάληξη αυτής της διαπραγμάτευσης.ΚυβέρνησηκουαρτέτοθεσμοίδιαπραγματεύσειςαξιολόγησηφορολογικόΔΝΤIssue: 1913Issue date: 21-04-2016Has video: