Ο Βασιλικός, ο Κουφοντίνας και η λογοτεχνία

ΣΤΗΛΕΣΙστορίες για αγρίους

 

Δεν είναι η πρώτη φορά και φυσικά δεν θα είναι ούτε η τελευταία που ο κόσμος επιμένει να ταυτίζει το καλλιτεχνικό ταλέντο με τον χαρακτήρα του καλλιτέχνη. Ο κόσμος θέλει ο αγαπημένος του συγγραφέας να είναι και καλός άνθρωπος, όπως το εννοεί η πολιτισμική συνθήκη της κάθε κοινωνίας. Θέλει ο μουσικοσυνθέτης να είναι αναλόγου ήθους με το ταλέντο του θεωρώντας απαραίτητη συνθήκη να συμβαδίζει η ποιότητα του χαρακτήρα του με αυτήν του έργου του.

Μπορεί ένας προικισμένος σκηνοθέτης ή ηθοποιός να είναι ταυτόχρονα και κάθαρμα; Και βέβαια μπορεί. Όλα μπορούν να

συμβούν, όλοι οι συνδυασμοί είναι δυνατοί - όπως και να είναι ατάλαντος, διάσημος και κάθαρμα. Μάλιστα, δεν έχει καμία σχέση το ένα με το άλλο.

Αλλιώς, γιατί ακούμε και μας αρέσουν τα τραγούδια του Άκη Πάνου; Επειδή σκότωσε τον φίλο της κόρης του ή επειδή έγραψε ωραία τραγούδια; Με αυτά τα μυαλά, όποιος ακούει Άκη Πάνου, εγκρίνει τις δολοφονίες - και για να το επεκτείνουμε σε πιο απαιτητικές περιπτώσεις, σε όποιον αρέσει ο Ντοστογιέφσκι, είναι ακέραιος εθνικιστής, σκοταδιστής, αντιδραστικός και μισογύνης. Η όποιος διαβάζει Πάουντ είναι φιλοναζί. Ας ηρεμίσουμε. Η ζωή είναι όλα μαζί, όλα. Δεν θέτει ηθικολογικά, ούτε προφανώς ιδεολογικά κριτήρια. Η ζωή -ευτυχώς- είναι απαλλαγμένη από κοσμοσωτήριες θεωρίες.

Αφορμή για το σημερινό σημείωμα αποτέλεσαν οι δηλώσεις ενός Έλληνα συγγραφέα, του Βασίλη Βασιλικού, για έναν δολοφόνο τρομοκράτη και οι αντιδράσεις που προκάλεσαν αυτές οι δηλώσεις του. Γενικά, θεωρώ ότι το ύφος και το νόημα της δήλωσής του είναι απαράδεκτο, ακραίο, στυγνά μονομερές και μάλιστα προσβλητικό για την μνήμη των ένδεκα ανθρώπων που δολοφόνησε ένας ιδεοληπτικός φονιάς επειδή έτσι αποφάσισε ο ίδιος… Η δήλωση του Βασιλικού είναι απαράδεκτη.

Με αυτή την δήλωση διαφωνούν πολλοί, πάρα πολλοί, οι περισσότεροι, η συντριπτική πλειοψηφία της οποίας το αίσθημα προσβάλει ο κος Βασιλικός. Οι ανοησίες και οι απρέπειες όμως, που εκστομίζονται -του στιλ «είναι ξεφτίλας συγγραφέας», «ατάλαντος», «δεν ξέρει να γράφει»- είναι επίσης απαράδεκτες. Άλλο να παίρνει θέση για ένα έντονα κοινωνικό φαινόμενο όπως είναι η τρομοκρατία που βασάνισε και εξακολουθεί να βασανίζει τη χώρα μας και άλλο με αφορμή μιαν άστοχη δήλωσή του να μετατρέπεται η κοινωνία σε λογοτεχνικό κριτικό! Οι πολιτικές απόψεις του Βασιλικού είναι τελείως διαφορετικό ζήτημα από το λογοτεχνικό του έργο. Το να αρέσει σε κάποιον ένα λογοτεχνικό κείμενο του Βασιλικού δεν σημαίνει ότι ασπάζεται τις απόψεις του για τον Κουφοντίνα ή ενδεχομένως την τρομοκρατία ως πολιτική έκφραση. Το ταλέντο δεν έχει ούτε πολιτικές απόψεις, ούτε θρησκευτικές. Κυρίως δεν έχει ηθική. Μπορεί να ανθίσει παντού. Δεν χρειάζεται «ειδικές» συνθήκες.

Όλη αυτή η κατεδαφιστική κριτική εναντίον του έργου του, εκτός από ανόητη είναι και επικίνδυνη. Το να μη συμφωνείς με την δήλωση του Βασιλικού για τον Κουφοντίνα και τις απόψεις του για την τρομοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, δεν σε καθιστά ούτε κριτικό λογοτεχνίας, ούτε εκτιμητή του λογοτεχνικού έργου του και της ποιότητάς του.

Αυτοί που ισοπεδώνουν αφοριστικά την λογοτεχνική αξία του έργου του επειδή έκανε μια δήλωση για τον Κουφοντίνα, πράττουν ακριβώς το ίδιο που έκανε ο Κουφοντίνας: «δολοφονούν» ότι βρεθεί μπροστά τους στο όνομα της προσωπικής τους αντίληψης για τον κόσμο. Πέφτουν στην πιο συνηθισμένη μορφή παρεξήγησης: συγχέουν τον άνθρωπο με το έργο, τον δημιουργό με το δημιούργημά του και αφαιρούν από την τέχνη την δυνατότητα της υπέρβασης κρίνοντάς την με ηθικά κριτήρια…

Βασίλης ΒασιλικόςΔημήτρης ΚουφοντίναςΞενοφών Α. ΜπρουντζάκηςλογοτεχνίαHas video: Exclude from popular: 0