Η εν δήμω και εν οίκω καθημερινότητα των Αρχαίων Αθηναίων – Μέρος Τέταρτο – Ενδυμασία και αξεσουάρ

Τα ρούχα ήδη από την ομηρική εποχή έπαιζαν για όλους τους Έλληνες σημαντικό ρόλο στην κοινωνική και προσωπική καθημερινότητα, κυρίως όμως αποτελούσαν βασική ένδειξη πολιτισμού, που χαρακτηριζόταν μέσα στο γενικότερο πλαίσιο των αισθητικών αντιλήψεων από την ελευθερία της έκφρασης, από απλότητα και αγάπη για τα αρμονικά σύνολα.

Ένα βασικό στοιχείο της μόδας, όπως το συναντάμε από τις περιγραφές των ομηρικών επών και αναφέρεται επίσης στα κείμενα των μετέπειτα συγγραφέων και εικονίζεται στα μνημεία της τέχνης, ήταν ότι το ένδυμα δεν έσφιγγε ποτέ το σώμα, ούτε το έκρυβε από τον ήλιο και

το φως, αλλά το άφηνε ελεύθερο να διαγράφει κάτω από τις πλούσιες πτυχές, προβάλλοντας το ρωμαλέο ανδρικό σώμα αλλά και τη χάρη της γυναικείας κορμοστασιάς.

Το αντρικό ντύσιμο

Ο χιτώνας ήταν το βασικό ανδρικό ένδυμα. Ήταν φτιαγμένος από λινό ύφασμα, μονοκόμματος και έφερνε ραφές στους ώμους και τα πλάγια. Σπανίως τον στερέωναν με ζώνη. Το μήκος του ποίκιλλε ανάλογα με τον τόπο το κλίμα αλλά και την ιδιότητα του προσώπου που τον φορούσε.

Πάνω από τον χιτώνα φορούσαν τη μάλλινη πορφυρή χλαίνα. Το ύφασμα έπεφτε πάνω από τους ώμους και στερεωνόταν μπροστά με μια πόρπη ή περόνη. Το ύφασμα ήταν κοσμημένο με γραμμικά σχέδια, άνθη και πολεμικές σκηνές. Η ανδρική ενδυμασία ολοκληρωνόταν με τα δερμάτινα πέδιλα.

Το γυναικείο ντύσιμο

Το βασικό γυναικείο ένδυμα ήταν ο πέπλος, που στερεωνόταν με περόνες στους ώμους και στη μέση με μια ζώνη. Οι γυναίκες φορούσαν έναν μακρύ πέπλο, τον λεγόμενο «ελκεσίπεπλο», με ζώνη ώστε να τονίζεται η λεπτή μέση. Ο πέπλος ήταν επίσης «ποικίλος» και «πανποίκιλος» διακοσμημένος με σχέδια κεντημένα ή υφασμένα, όπως ο πέπλος που προσέφερε η Αθηνά στην Ήρα για να γοητεύσει τον Δία.

Το κρήδεμνο ή η καλύπτρα κάλυπτε το κεφάλι και έπεφτε στους ώμους. Τα μακριά μαλλιά κοσμούσαν με ταινίες και διαδήματα. Αυτά συνοδεύονταν με έναν δικτυωτό κεφαλόδεσμο, τον λεγόμενο κεκρύφαλο. Τη γυναικεία αμφίεση συμπλήρωναν κοσμήματα, χρυσά περιδέραια, βραχιόλια, σκουλαρίκια, σε διάφορα σχήματα, περόνες σε σχήμα σπείρας.

Αν και οι γυναίκες φορούσαν σαφώς κομψότερα δερμάτινα πέδιλα από τους άντρες, γενικά η υπόδηση δεν είχε την ίδια βαρύτητα που έχει σήμερα ιδίως στις γυναίκες. Φημισμένα ήταν τα «περσικά» και «λακωνικά» πέδιλα και η ονομασία δηλώνει προφανώς την προέλευσή τους. Οι Αθηναίες – και όχι μόνο – για να φαίνονται ψηλότερες τοποθετούσαν φελλό στα καττύματα. Τέλος, οι γυναίκες, όπως και οι άνδρες, φορούσαν το ιμάτιο, ένα μεγάλο κομμάτι μάλλινο ύφασμα που μπορούσε να σκεπάζει τους ώμους.

Τα υφάσματα

Τα υφάσματα που χρησιμοποιούσαν ήταν μάλλινα και λινά. Τα μεταξωτά και τα βαμβακερά ήταν άγνωστα, γενικώς σπάνιζαν. Εκτός από τα φορέματα που ύφαιναν οι γυναίκες στο σπίτι, οι πιο φίλαυτες, που ωστόσο έπρεπε να είναι και πλούσιες, προμηθεύονταν τους περίφημους λεπτούς, λινούς, διαφανείς χιτώνες από την Αμοργό και χιτώνες εισαγωγής από βύσσο, που θεωρούνταν η εκλεκτότερη υφαντική ύλη, από την Αίγυπτο.

Τα ρούχα των αρχαίων ήταν πολύχρωμα και με ποικίλες διακοσμήσεις. Φορέματα πράσινα, κίτρινα, μπλε σκούρα, πορφυρά και βαθιά κόκκινα. Τα υφάσματα αυτά ήταν κεντημένα στις παρυφές τους με διακοσμητικά μοτίβα από γεωμετρικά σχήματα, λουλούδια, μορφές ανθρώπων και ζώων.

Κομμώσεις

Πριν από τους Περσικούς πολέμους άνδρες και γυναίκες είχαν μακριά μαλλιά, όπως ακριβώς οι «κάρη κομόωντες» Αχαιοί των ομηρικών επών. Τα μαλλιά των ανδρών πλέκονταν πίσω στον αυχένα με ταινίες ή σε στυλ «κρωβύλου», όπου τα μαλλιά σχηματίζουν φούντα στην κορυφή, γνωστό σήμερα σαν «σάκος».

Ένα άλλο επίσης είδος κομμώσεως ήταν να φορά μια κορδέλα γύρω από το κεφάλι και να στερεώνονται οι άκρες των μαλλιών προς τα επάνω μέσα από την κορδέλα. Οι άνδρες έφεραν επίσης και κοσμήματα στο κεφάλι. Οι αθλητές συνήθιζαν να πλέκουν πλοκάμους γύρω από το κεφάλι τους, με κοντά μαλλιά που σχημάτιζαν κρόσσια και βοστρύχους στο μέτωπο. Πάντως μετά τους Περσικούς πολέμους η μόδα στις κομμώσεις φαίνεται ότι άλλαξε.

Οι γυναίκες από την άλλη μάζευαν τα μαλλιά τους στο πίσω μέρος της κεφαλής τους σχηματίζοντας τον «κόρυμβο» που συγκρατεί μια ταινία κάθε φορά και σε διαφορετική αισθητική διάταξη. Άλλες φορές πάλι οι γυναίκες σκέπαζαν τα μαλλιά με ένα κάλυμμα που άφηνε μόνο λίγους βοστρύχους ελεύθερους στο μέτωπο και κοντά στα αυτιά.

Ιδιαίτερη σημασία έδιναν οι άντρες στην περιποίηση της γενειάδας τους. Στην Κλασική Περίοδο οι γενειάδες των ανδρών διακρίνονται για τη φροντίδα τους. Εδώ να σημειώσουμε ότι εντελώς ξυρισμένα πρόσωπα στην περίοδο της αρχαιότητας απαντάμε μόνο μετά την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Καπέλα, κοσμήματα, αξεσουάρ

Τα γυναικεία καπέλα ονομάζονταν «θολία», είχαν φαρδύ γέρο και στο κέντρο κατέληγε στη μέση. Οι πασίγνωστες κυρίες της Τανάγρας δείχνουν με πόση χάρη φορούσαν τα καπέλα τους στην αρχαιότητα.

Οι άντρες από τη μεριά τους, κυρίως όταν επρόκειτο να ταξιδέψουν, φορούσαν τον πέτασο. Ήταν ένα καπέλο με φαρδύ γέρο στερεωμένο στις άκρες με ένα κομμάτι κορδέλας, ώστε να στερεώνεται στο κεφάλι αλλά και να πέφτει στην πλάτη. Άλλο καπέλο ήταν ο πίλος σε σχήμα κωνικό και μυτερό, που το φορούσαν συνήθως οι ναύτες και οι τεχνίτες. Τέλος, φοριόταν και η κυνή, ένας σκούφος φτιαγμένος από δέρμα.

Η ομηρική εποχή είναι πλούσια σε κοσμήματα. Από αυτά οι άνδρες της Κλασικής Περιόδου κράτησαν τα δακτυλίδια με σφραγιδόλιθους και οι γυναίκες τα διαδήματα, τα περιδέραια, τα βραχιόλια και τα σκουλαρίκια.

Τη γυναικεία εμφάνιση συμπλήρωναν διάφορα αξεσουάρ, όπως το «ριπίδιον» από φτερά, σε σχήμα φύλλου χουρμαδιάς σε διάφορα χρώματα.

Πρόκειται για τη σημερινή βεντάλια. Επίσης χρησιμοποιούσαν και το «σκιάδιον», ένα κομμάτι ύφασμα σε στρογγυλό σχήμα που κρατιόταν τεντωμένο σε μερικές βέργες και στερεωνόταν σε ένα μακρύ χερούλι. Φυσικά πρόκειται για ομπρέλα, την οποία συνήθως κρατούσε μια υπηρέτρια για να σκιάζει την κυρία της που προπορευόταν.

Διαβάστε επίσης

ΣΥΡΙΖΑ: Δεύτερος γύρος με το κόμμα σε περιδίνηση – Σκληρό μπρα ντε φερ Κασσελάκη-Αχτσιόγλου

Αλλάζει τις ισορροπίες στην Ε.Ε. ο πόλεμος στην Ουκρανία

Οι επόμενες κινήσεις του ΠΑΣΟΚ μετά τις εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ