Grexit: Αναταράξεις και κόστος...

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΈντυπη Έκδοση

Γράφει ο Βασίλης Γαλούπης

Ο σκληρός πυρήνας της ευρωζώνης προσπαθεί τόσο καιρό να δείξει ότι δεν ανησυχεί για το κόστος της καθυστέρησης της συμφωνίας με την Ελλάδα, τις δραματικές εξελίξεις, αλλά και για ένα πιθανό Grexit, όμως τα πράγματα μόνο έτσι δεν φαίνεται να είναι. Η πραγματικότητα καταδεικνύει ότι στην ευρωζώνη, αλλά ακόμα κι εκτός Ε.Ε., οι αναταραχές λόγω Ελλάδας είναι πολλές και διόλου αμελητέες. Επικοινωνιακά, λοιπόν, η ευρωζώνη καταφέρνει να παρουσιάζεται ως άνετη, αλλά οι οικονομικοί αναλυτές βλέπουν σημεία και τέρατα τους τελευταίους μήνες. Ήδη, δηλαδή, ακόμα και η Γερμανία πληρώνει ακριβά την απροθυμία της να έρθει σε έναν έντιμο συμβιβασμό με την ελληνική πλευρά. Οι περισσότεροι ρίχνουν το βλέμμα τους στα χρηματιστήρια ή στην ισοτιμία ευρώ - δολαρίου. Οι δείκτες αυτοί είναι όντως σημαντικοί και ενδεικτικοί αν τα πράγματα πηγαίνουν καλά ή όχι σε μια χώρα, ωστόσο ο πραγματικός καθρέφτης είναι τα δεκαετή ομόλογα, όπως πολύ καλά γνωρίζουμε κι από την ελληνική εμπειρία στα χρόνια της κρίσης. Αν μια οικονομία βρίσκεται σε φάση ανάκαμψης και σε σταθερό περιβάλλον, αυτό αντικατοπτρίζεται άμεσα στα περιβόητα spreads δανεισμού. Κι από το πόσο φτηνά ή ακριβά δανείζεται μια χώρα εξαρτάται άμεσα όχι μόνο το παρόν, αλλά και το μέλλον της. Σκληρός πυρήνας ευρωζώνης Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, από τον σκληρό πυρήνα της ευρωζώνης. Και συγκεκριμένα από το πιο ασφαλές καταφύγιο στον κόσμο, τη Γερμανία. Την περασμένη Παρασκευή, δυο μέρες πριν από το ελληνικό δημοψήφισμα, το δεκαετές ομόλογό της «έκλεισε» με επιτόκιο δανεισμού 0,8%. Φυσικά είναι πολύ χαμηλό. Παρά ταύτα είναι κατά πολύ υψηλότερο απ’ ό,τι πριν από μόλις μερικούς μήνες. Η Γερμανία είχε πέσει σε ιστορικά χαμηλά τον Απρίλιο, όταν και δανειζόταν με επιτόκιο κάτω από 0,1%. Συγκεκριμένα, στις 17.4.2015 είχε κάνει ρεκόρ στο 0,049%. Το 0,8%, λοιπόν, δείχνει σημαντική άνοδο τους τελευταίους μήνες κι όσο «φόρτωνε» το κλίμα στις αγορές λόγω Ελλάδας. Μάλιστα, στις 10.6 ξεπέρασε και το 1%. Εντυπωσιακή, αρνητικά, άνοδος για τα δεδομένα της Γερμανίας. Αυτή η τάση, εξάλλου, επηρεάζει άμεσα και τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά spreads, που είναι «δεμένα» με τα γερμανικά ομόλογα. Ανάλογη η κατάσταση και στη Γαλλία, που δανείζεται πλέον με επιτόκιο 1,2%. Ωστόσο, την 1η Μαρτίου ήταν στο 0,4%, δηλαδή τρεις φορές μικρότερο. Κάτι που σημαίνει ότι σε σχέση με τέσσερις μήνες νωρίτερα η Γαλλία δανείζεται αυτήν τη στιγμή τρεις φορές ακριβότερα, επιβαρύνοντας αναλογικά την οικονομία της για τα επόμενα χρόνια. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με το Βέλγιο. Σήμερα είναι στο 1,2% και την 1η Μαρτίου ήταν στο 0,4%. Ο ευρωπαϊκός Νότος Κι αν ο «σκληρός» Βορράς της Ευρώπης αντέχει σε σημαντικό βαθμό τους κλυδωνισμούς από το ελληνικό ζήτημα, δεν συμβαίνει το ίδιο και με τον σαφώς πιο ευαίσθητο Νότο. Έτσι κι αλλιώς, οι αδύναμοι κρίκοι μετά την Ελλάδα θεωρείται ότι βρίσκονται εκεί για την ευρωζώνη. Ιταλία, Ισπανία και Πορτογαλία είναι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, οι τρεις πιο επίφοβες χώρες σε βάθος χρόνου στην περίπτωση που σπάσει η αλυσίδα της ευρωζώνης λόγω Ελλάδας. 1 Η Ιταλία είχε δει το ομόλογό της στις 8 Μαρτίου να είναι σε ιστορικά χαμηλά και να δανείζεται με μόλις 1,1%, δηλαδή φθηνότερα ακόμα κι από το σημερινό επιτόκιο της Γαλλίας! Στο διάστημα που μεσολάβησε, όμως, το ιταλικό επιτόκιο εκτινάχθηκε στο 2,3%. Διπλασιάστηκε και οι ανοδικές τάσεις το πιθανότερο είναι να συνεχιστούν. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με την Ισπανία, που κι αυτή λίγο μετά τη συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου στις Βρυξέλλες άρχισε να απολαμβάνει εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια δανεισμού, φτάνοντας στις 8.3.15 στο 1,1%. Σήμερα είναι πλέον στο 2,2%. Διπλασιασμός... Για να καταλάβουμε, δηλαδή, τι συμβαίνει, οι δυο από τις πιο επίφοβες για κραχ οικονομίες της ευρωζώνης, η Ιταλία και η Ισπανία, μπορούσαν να βρίσκουν ζεστό χρήμα στις αγορές πριν από τέσσερις μήνες με όρους δανεισμού τους οποίους έχει σήμερα η Γαλλία! Μια χώρα του σκληρού πυρήνα και θεωρούμενη ως ατμομηχανή της ευρωζώνης μαζί με τη Γερμανία. Αν αυτό δεν είναι ανησυχητικό δείγμα, τότε ποιο είναι; Κι αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά στο Βερολίνο, κι ας κάνουν ότι σφυρίζουν αδιάφορα στο συγκεκριμένο ζήτημα... 2 Όσο για την Πορτογαλία; Ήδη υποφέρει, αφού θεωρείται το πιο εύκολο «θύμα» των αγορών πλέον στον Νότο. Την περασμένη Παρασκευή άγγιξε το 3%, όταν τον Μάρτιο ήταν στο 1,5%. Διπλασιασμός και σ’ αυτήν την περίπτωση. Για να αποδειχθεί ότι η ηρεμία που επέφερε στην ευρωζώνη η συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου, σε συνδυασμό με τις... χαλαρωτικές κινήσεις Ντράγκι για τα κράτη - μέλη, λειτούργησε ευεργετικά. Η ανασφάλεια των τελευταίων εβδομάδων δεν έχει αρνητικό αντίκτυπο μόνο στην Ελλάδα, όπως θέλει να φαντασιώνεται η Μέρκελ! Έχει στο σύνολο της ευρωζώνης, αλλά και στην ίδια τη Γερμανία. Θύελλα σε Βρετανία - ΗΠΑ Εξαίρεση, όμως, δεν αποτελούν ούτε οι πανίσχυρες οικονομίες εκτός ευρωζώνης. Έχει, δηλαδή, τους λόγους του ο Ομπάμα που ανησυχεί (όχι μόνο, φυσικά, για το οικονομικό σκέλος). Η Βρετανία κατάφερε στις 25.1.15 να δανείζεται από τις αγορές μόλις με 1,3% για το δεκαετές ομόλογό της. Την Παρασκευή ξεπέρασε το 2%, ενώ λίγες μέρες νωρίτερα είχε αγγίξει και το 2,2%. Κι ας μην είναι στην ευρωζώνη, ώστε να επηρεάζεται άμεσα απ’ όσα γίνονται μεταξύ των κρατών - μελών. Και οι ΗΠΑ, όμως, δεν μπορούν να κοιμούνται ήσυχες, αφού οι παρενέργειες του ελληνικού ζητήματος φτάνουν και στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού. Δεν υπάρχει, άλλωστε, αμφιβολία ότι δυο από τα πιο κεντρικά ζητήματα στην παγκόσμια οικονομική σκηνή τους τελευταίους μήνες ήταν η 20ή Φεβρουαρίου, αλλά και οι δραματικές εξελίξεις για την Ελλάδα, ειδικά την περασμένη εβδομάδα του δημοψηφίσματος. Ασφαλώς, δηλαδή, και είναι αλληλένδετα τα spreads κρατών της ευρωζώνης ή της Δύσης γενικότερα, με τις εξελίξεις στο ελληνικό θέμα. Διόλου αμελητέα και η διαφορά που έχει δημιουργηθεί στις ΗΠΑ. Στις 25.1.2015 δανειζόταν με 1,6%, ενώ τώρα με 2,3%. Στις 21.6, μάλιστα, είχε φτάσει και το 2,5%. Για χώρες, άλλωστε, που «ζητάνε» από τις διεθνείς αγορές τεράστια ποσά κάθε έτος, ακόμα και μια τέτοια διαφορά στα επιτόκια δανεισμού μπορεί να γίνει αισθητή στους προϋπολογισμούς των επόμενων χρόνων και να τους επιβαρύνει. Ρωσία, Κίνα, Ιαπωνία Η περίπτωση της Ρωσίας είναι ιδιάζουσα, αφού η αύξηση στα spreads από την Κριμαία και μετά είναι δραματική, σε συνδυασμό πάντα και με τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί από τη Δύση. Ακόμα και η Ρωσία, πάντως, ένα... τσιμπιματάκι το είδε από τις 17.5.15 και το 10,5% μέχρι το σημερινό 11,1%. Ωστόσο, όπως ήδη αναφέραμε, η συγκεκριμένη χώρα αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση. Για την Κίνα δεν υπάρχουν διακυμάνσεις, αφού όλο αυτό το διάστημα δανείζεται με – περίπου – 3,5%, ενώ η Ιαπωνία έχει ανέβει από το 0,25% του Ιανουαρίου στο 0,5% στην τελευταία συνεδρίαση της περασμένης εβδομάδας. Παρατηρούμε, δηλαδή, ότι οι μεγαλύτερες αυξήσεις στα δεκαετή ομόλογα έχουν γίνει: 1 Στον ευρωπαϊκό Νότο, δηλαδή σε χώρες που θεωρούνται αδύναμοι κρίκοι στην ευρωζώνη και πολύ κοντά, όχι μόνο γεωγραφικά, στην περίπτωση της Ελλάδας.2 Στον σκληρό πυρήνα της ευρωζώνης που προσπαθεί να απορροφήσει τους κραδασμούς του ελληνικού ζητήματος. 3 Σε Βρετανία και ΗΠΑ που έχουν μεγάλη σχέση αλληλεξάρτησης με την αγορά, αλλά και με τα ομόλογα της ευρωζώνης. Αντίθετα, την ανατολική πλευρά της Γης, δηλαδή δυνατούς παίκτες όπως η Ρωσία, η Κίνα και η Ιαπωνία, δεν φαίνεται να τους αγγίζει η αβεβαιότητα που υπάρχει στον δυτικό κόσμο όσο δεν κλείνει το ελληνικό θέμα. Να επισημανθεί, εξάλλου, ότι η συντριπτική πλειονότητα των χωρών που αναφέραμε είχαν πολύ υψηλότερα κόστη δανεισμού τα πρώτα χρόνια της κρίσης και, κυρίως, το 2010, όταν η Ελλάδα βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα, με την εισαγωγή της στην... εντατική της τρόικας. Σήμερα, έχοντας συνέλθει πια σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με πέντε χρόνια πριν, απέχουν αρκετά πλέον από εκείνα τα spreads, όμως ήδη διατυπώνονται φόβοι... αναζωπύρωσής τους. Είναι σαφές, λοιπόν, ότι καταρρίπτεται η θεώρηση των «σκληρών» της ευρωζώνης πως δεν παθαίνουν τίποτε από τις εξελίξεις στην Ελλάδα, αφού, και μόνο λόγω των ελληνικών αναταράξεων των τελευταίων μηνών, ήδη δανείζονται πολύ πιο ακριβά απ’ ό,τι μόλις μερικούς μήνες πριν. Άρα, όσο αρνούνται οι Ευρωπαίοι την επίλυση του ελληνικού θέματος τόσο πληρώνουν περισσότερα, αφού τα spreads τους διαρκώς ανεβαίνουν. Πανάκριβα, δηλαδή, έχει πάει το μαλλί της μη συμφωνίας. Ο κίνδυνος του ντόμινο και των παρενεργειών, λοιπόν, ακόμα και για τις δυνατότερες χώρες, φαίνεται να παραμένει σε περίπτωση Grexit, παρά τα όσα περί του αντιθέτου ισχυρίζονται διάφοροι αξιωματούχοι του σκληρού πυρήνα της ΟΝΕ το τελευταίο διάστημα. Κι ακριβώς επειδή είναι τόσο έντονες οι διακυμάνσεις, αποκαλύπτεται και πόσο ευάλωτες παραμένουν τελικά ακόμα και οι πιο εύρωστες οικονομίες, όπως και πόσο μεγάλες είναι οι αλληλεπιδράσεις κι αλληλεξαρτήσεις επί παγκοσμιοποίησης. Ωστόσο, μοιάζει αδύνατον απ’ αυτήν την υπόθεση να βγει χαμένος μόνο ένας! Ήδη, άλλωστε, μετράνε απώλειες αρκετοί, έστω κι αν δεν τις... διαφημίζουν.GrexitspreadsσυμφωνίαομόλογαΕυρωζώνηIssue: 1872Issue date: 09-07-2015Has video: