Η γενοκτονία των Αρμενίων

Η Τουρκία, θεωρώντας εαυτήν «κληρονόμο» του Μεγάλου Ασθενούς του 19ου αιώνα, δηλαδή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο τελευταίο στάδιο της ύπαρξής της, επιμένει και σήμερα ότι δεν έγινε γενοκτονία των χριστιανών Αρμενίων από τους Οθωμανούς την εποχή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Ακολουθούν οκτώ ερωτήσεις και απαντήσεις για αυτή τη φοβερή ανθρωπιστική καταστροφή, μια ........
μαύρη σελίδα στις ρωσο-οθωμανικές συγκρούσεις της εποχής.

Τι ακριβώς συνέβη ;

Ολοι συμφωνούν ότι εκατοντάδες χιλιάδες Αρμενίων πέθαναν όταν οι Οθωμανοί Τούρκοι τους απέλασαν μαζικά από τις εστίες τους στην ανατολική Ανατολία προς τις ερήμους της Συρίας και αλλού, το 1915-16. Σκοτώθηκαν ή υπέκυψαν σε λιμοκτονία και ασθένειες. Ο συνολικός αριθμός των νεκρών αμφισβητείται. Οι Αρμένιοι λένε ότι 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι πέθαναν. Η Τουρκική Δημοκρατία κάνει λόγο για 300.000 νεκρούς. Σύμφωνα με ανεξάρτητους ερευνητές (του International Association of Genocide Scholars) τα θύματα «ήταν περισσότερα από ένα εκατομμύριο».

Τι αποκαλείται γενοκτονία;
Το άρθρο υπ. αρ. 2 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τη Γενοκτονία (Δεκέμβριος 1948) ορίζει ότι γενοκτονία υφίσταται «όταν εκτελούνται πράξεις με σκοπό την καταστροφή, εν όλω ή εν μέρει, μιας εθνικής, εθνοτικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας».

Επρόκειτο για συστηματικές δολοφονίες;
Η αμφισβήτηση για το αν επρόκειτο για γενοκτονία βασίζεται στο ερώτημα της προμελέτης, δηλαδή σε ποιο βαθμό οι θάνατοι των Αρμενίων ήταν μεθοδευμένοι. Πολλοί ιστορικοί, πολλές κυβερνήσεις και οι Αρμένιοι πιστεύουν ότι υπήρξε μεθόδευση. Αλλά κάποιοι μελετητές το αμφισβητούν. Οι τουρκικές Αρχές δέχονται ότι έγιναν θηριωδίες, αλλά ισχυρίζονται ότι δεν υπήρξε συστηματική προσπάθεια για τον αφανισμό των χριστιανών Αρμενίων. Η Τουρκία λέει ότι πολλοί αθώοι μουσουλμάνοι Τούρκοι επίσης σκοτώθηκαν μέσα στην αναταραχή του πολέμου.

Ποιο ήταν το πολιτικό περιβάλλον της εποχής ;
Οι Νεότουρκοι - το κίνημα των αξιωματικών που κατέλαβε την εξουσία το 1908 - έλαβε σειρά μέτρων κατά των Αρμενίων ενώ η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατέρρεε από τις αλεπάλληλες ήττες στα πεδία των μαχών. Οι Νεότουρκοι, που αυτοαποκαλούντο «Επιτροπή για την Ενωση και την Πρόοδο», μπήκαν στον πόλεμο στο πλευρό της Γερμανίας το 1914. Η τουρκική προπαγάνδα της εποχής παρουσίαζε τους Αρμένιους σαν «σαμποτέρ» και φιλορωσική «πέμπτη φάλαγγα». Οι Αρμένιοι θεωρούν την 24η Απριλίου 1915 ως την ημέρα έναρξης της εις βάρος τους γενοκτονίας. Τότε η οθωμανική κυβέρνηση συνέλαβε περίπου 50 Αρμένιους διανοούμενους και ηγέτες αρμενικών κοινοτήτων. Αργότερα εκτελέστηκαν όλοι. Οσοι Αρμένιοι υπηρετούσαν στις οθωμανικές ένοπλες δυνάμεις αφοπλίστηκαν και εκτελέστηκαν. Αρμένικες περιουσίες κατασχέθηκαν.

Συνελήφθη και λογοδότησε ποτέ κανείς;
Ορισμένοι ανώτεροι οθωμανοί αξιωματούχοι δικάστηκαν στην Τουρκία το 1919-1920 σε σχέση με τις θηριωδίες. Ενας τοπικός διοικητής, ο Μεχμέτ Κεμάλ, εκρίθη ένοχος και απαγχονίσθηκε για τους θανάτους Αρμενίων στην