Πολιτικοί και πολιτικάντηδες

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Πρόσφατα άρθρο αγγλικής εφημερίδας μου θύμισε τη διαφορά μεταξύ του πολιτικού (statesman) και του πολιτικάντη (politician). Ο πρώτος σκέφτεται την επόμενη γενιά, ο δεύτερος τις επόμενες εκλογές. Ο statesman έχει ικανότητες, που τις θέτει στην υπηρεσία της Πατρίδας του, έχει όραμα γι' αυτήν που θέλει να το εκπληρώσει, είναι έμπειρος, με γνώση βαθιά και γνώσεις πολλές, είναι ικανός και επιδέξιος στους δύσκολους χειρισμούς, είναι δίκαιος, είναι με ένα λόγο ένας σοφός πολιτικός ηγέτης. Ο politician μπορεί να έχει ικανότητες, να είναι έμπειρος στους τακτικούς χειρισμούς, να είναι ικανός στο.......λόγο, αλλά το μόνο που επιδιώκει είναι να....... ικανοποιήσει τη ματαιοδοξία του, αγνοώντας την τύχη του λαού, που τον ακολουθεί. Είναι ο επιτήδειος, που γνωρίζει να αναρριχάται ως ο γυμνοσάλιαγκας, που διαθέτει αυξημένη πονηρία, που γνωρίζει πολύ καλά τον ρόλο του κόλακα, -προς τους επάνω υποκλίσεις και εξυπηρετήσεις και προς τους κάτω περιφρόνηση, αλαζονεία, εκμετάλλευση-, και που εκμεταλλεύεται αξιώματα και καταστάσεις για προσωπικό όφελος
Συνήθως στην Ελλάδα χαρακτηρίζουμε "δημαγωγούς" τους ανάξιους πολιτικούς, που μεταχειρίζονται απατηλά μέσα και κάθε είδους ψέμα για να τους ψηφίσει ο λαός. Ο χαρακτηρισμός χρησιμοποιείται και στις άλλες γλώσσες. Το λεξικό της Οξφόρδης ορίζει τον " demagogue" ως τον πολιτικό που επιχειρεί να αποσπάσει την υποστήριξη του λαού στοχεύοντας στα πάθη του και στα κατώτερα ένστικτα του. Το λεξικό "Larousse" σημειώνει πως "demagogue" είναι ο πολιτικός που για ίδιον όφελος κολακεύει το λαό και εν γνώσει του τον εξαπατά. Στην Ελλάδα από την αρχαιότητα έχουμε γνωρίσει πολιτικούς και πολιτικάντηδες - δημαγωγούς. Στα χρόνια του Πελοποννησιακού Πολέμου χαρακτηριστικός τύπος δημαγωγού ήταν ο Κλέων, για τον οποίο ο Θουκυδίδης γράφει ότι η έκκληση του στο συναίσθημα και στο ατομικό συμφέρον διαίρεσε την πόλη. Κι επειδή έβλεπε ότι το μορφωμένο τμήμα του λαού δεν τον ακολουθούσε επιτέθηκε με σφοδρότητα στην Παιδεία! Υποστήριξε με περισσό θράσος ότι η αμάθεια συνδυασμένη με σωφροσύνη είναι πιο ωφέλιμη από την επιτηδειότητα, συνδυασμένη με την αστάθεια και πως οι ταπεινότεροι άνθρωποι διοικούν καλύτερα τις Πολιτείες από τους μορφωμένους… Κατά τον Θουκυδίδη και τον Αριστοφάνη ο Κλέων ήταν αξεπέραστος στη συκοφαντία και στη διαβολή, ήξερε άριστα να παίζει το ρόλο του "μαντρόσκυλου" του λαού, όπως ο ίδιος αποκαλούσε τον εαυτό του, και αξιοποιούσε στο έπακρο την καχυποψία του απλού πολίτη για τις αποφάσεις των αντιπάλων του, που είχαν την εξουσία. Στη σύγχρονη Ελλάδα περισσεύουν οι πολιτικάντηδες και οι δημαγωγοί και, δυστυχώς, λίγοι είναι οι ευπατρίδες, ικανοί και με όραμα πολιτικοί. Στους πρώτους εφαρμόζεται εκείνο που έγραψε ο Τζ. Μπ. Σόου: " Αν δεν ξέρεις να λες ψέματα και να κάνεις απάτες και κλεψιές, παρακολούθησε την πολιτική και θα τα μάθεις όλα αυτά". Στους πολιτικάντηδες πληθώρα παραδειγμάτων. Στους δεύτερους φωτεινά παραδείγματα αποτελούν οι Καποδίστριας, Καφαντ