Ο μειονεκτικός ερεθίζει τους σαδιστές

Tου Χρηστου Γιανναρα

Η Τουρκία δεν θα γίνει ποτέ ευρωπαϊκή επαρχία, δεν θα μειονεκτήσει ποτέ ως «περιφέρεια» έναντι οποιουδήποτε αγλαϊσμένου «κέντρου». Μάλλον δεν ξιπάστηκε ποτέ από το ξένο, δεν το θεώρησε υπέρτερο από το δικό της εγχώριο επειδή ήταν ξένο. Δεν θα αυτοκαθοριστεί ως κοινωνία μεταπρατική, δεν θα πιθηκίσει τα όσα η Δύση λανσάρει σαν «πρωτοπορία». Κανένας «εθνάρχης» στην Τουρκία δεν θα διανοηθεί να καυχηθεί ότι «ανήκομεν εις την Δύσιν».Ο Κεμαλισμός ήταν το κίνημα που θέσπισε τις προϋποθέσεις για τον εκδυτικισμό του τουρκικού κράτους. Αλλά ο εκδυτικισμός δεν ήταν αυταξία και αυτοσκοπός, δεν ήταν εξ ορισμού τα «φώτα», ο «πολιτισμός» η «πρόοδος». Ηταν ένα μεγάλης τόλμης εγχείρημα κοινωνικού μετασχηματισμού: Εκοψαν οι Κεμαλικοί τον λώρο που κρατούσε την Τουρκία δέσμια σε ένα αναχρονιστικό........ παρελθόν – στο οθωμανικό καθεστώς που είχε φτάσει ολοφάνερα στο ιστορικό του τέλος. Και για να κοπεί ο λώρος, το αποτελεσματικό μαχαίρι ήταν η πρόσληψη (ή και επιβολή) του δυτικού «παραδείγματος» – κατάλαβαν την παγκόσμια δυναμική του. Προσέλαβαν (δεν αντέγραψαν) θεσμούς, οργάνωση, συστήματα, ακόμα και τη λατινική γραφή της γλώσσας τους, την ευρωπαϊκή ενδυμασία, ήθη οικογενειακά και δημόσια.
Αλλά όχι σαν βλαχαδερά θαμπωμένα από τους «πρωτευουσιάνους». Η πρόσληψη της Δύσης σήμαινε για τους Τούρκους θελημένο, προγραμματικό εκσυγχρονισμό, όχι πιθηκισμό του «γυαλιστερότερου». Και ο πιο φανατικός Κεμαλιστής δεν διανοήθηκε ποτέ σαν σημαντικότερο το να είναι Ευρωπαίος παρά Τούρκος. Προσέλαβε και προσλαμβάνει τα επιτεύγματα της Δύσης για να εξασφαλίσει την ιστορική του συνέχεια και την κυριαρχική του επιβολή ως Τούρκος. Από το νηπιαγωγείο ώς το γηροκομείο ο Κεμαλισμός καλλιεργεί τη συνείδηση της υπεροχής του Τούρκου, τον εκσυγχρονισμό τον επέβαλε στην τουρκική κοινωνία για περισσότερη και αποτελεσματικότερη ισχύ του τουρκισμού.Ο Κεμάλ ήταν ο τούρκος Κοραής, χωρίς τη μειονεξία του ξιπασμένου επαρχιώτη, ήταν ο τούρκος Βενιζέλος, χωρίς την υποταγή σε ό, τι έμοιαζε ιστορική νομοτέλεια. Χρειαζόταν τη Δύση για να γίνει καλύτερος Τούρκος, όχι γιατί του γυάλιζε να τον λογαριάζουν «Ευρωπαίο». Είχε περηφάνια ο Κεμάλ για την καταγωγή του και για την ιστορία του λαού του, δεν έστησε αερογέφυρα πάνω από εικοσιπέντε αιώνες για να φτάσει σε αρχαίους προγόνους που θαύμαζαν οι Ευρωπαίοι, κατασυκοφαντώντας το ιστορικό ενδιάμεσο που ενοχλούσε τους Ευρωπαίους.Είναι κανόνας που βγαίνει από την ιστορική εμπειρία: Σε περίπτωση συνύπαρξης λαών (ή και γειτονίας) ο πολιτισμικά υπέρτερος αφομοιώνει τον πολιτισμικά υποδεέστερον. Αντικειμενικά κριτήρια υπεροχής ή υστέρησης δεν υπάρχουν, υπάρχουν λαοί που εμμένουν στην πολιτιστική τους παράδοση και λαοί που εύκολα την απεμπολούν. Eμμένουν, όταν βιώνουν ρεαλιστικά την παράδοσή τους και την πολιτιστική τους ιδιαιτερότητα ως πλουτισμό της ζωής, ποιότητα της ζωής. Tην απεμπολούν, φυσιολογικά και αυτονόητα, όταν η «παράδοση» και ο «πολιτισμός» έχουν γίνει ιδεολόγημα, ρητορεία που συντηρεί ψυχολογικές ψευδαισθήσεις καύχησης.