Στο «φως» τμήμα αρχαίου δικαστηρίου

Τμήμα του αρχαίου Δικαστηρίου επί Παλλαδίω, που λειτούργησε από την κλασική και μέχρι τη ρωμαϊκή εποχή για να δικάσει υποθέσεις ακούσιων φόνων, αλλά και κινητά ευρήματα που μας δίνουν ενδιαφέροντα στοιχεία για τον τρόπο λειτουργίας του, ήρθαν πρόσφατα στο φως κατά τη διάρκεια ανασκαφών στην περιοχή Μακρυγιάννη, όπως μεταδίδει το ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Ο πρώτος εντοπισμός του συγκεκριμένου δικαστηρίου, που έχει βρεθεί αποσπασματικά στις οδούς Μακρή και Αθανασίου Διάκου, έγινε κατά τη δεκαετία του '60 από τον αρχαιολόγο Ιωάννη Τραυλό, ο οποίος είχε εντοπίσει την είσοδο του δικαστηρίου και έκανε την ταύτιση του κτιρίου με το «Δικαστήριο επί Παλλαδίω».

Πρόσφατα ήρθε στο φως κατά τη διάρκεια των ανασκαφών της Γ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων το νότιο τμήμα του δικαστηρίου.

Οι πρόσφατες ανασκαφές (από τους αρχαιολόγους Χρήστο Κοντοχρήστο και Αντωνία Κοκκολιού) δίνουν μια περισσότερο ολοκληρωμένη εικόνα του κτιρίου, το οποίο φαίνεται πως είχε τη μορφή στοάς, στο εσωτερικό της οποίας γίνονταν οι δίκες. Ανάλογες κατόψεις έχουν βρεθεί στην αρχαία Αγορά, όπως η εμπορική Στοά του Αττάλου ή η Ποικίλη Στοά που χρησίμευε ως δικαστήριο.

Το Δικαστήριο επί Παλλαδίω λειτούργησε από τα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. και μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια. Πρωτύτερα, κατά τη γεωμετρική εποχή, ο χώρος χρησιμοποιούνταν ως νεκροταφείο παιδικών ταφών.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα κινητά ευρήματα, μεταξύ των οποίων πήλινα όστρακα και μία χάλκινη ψήφος. Τα ευρήματα αυτά συνθέτουν την εικόνα λειτουργίας του δικαστηρίου. Σε αυτό στήνονταν πήλινες κάλπες, όπου οι δικαστές τοποθετούσαν την ψήφο τους υπέρ ή κατά της υπόθεσης.

Επίσης, ήρθαν στο φως χάλκινα νομίσματα του 4ου αιώνα π.Χ. που συνέβαλαν στη χρονολόγηση του χώρου, και γραφίδες των δικαστών.

Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια ανασκαφής το 2008 είχαν έρθει στο φως η λίθινη κατασκευή του βάθρου και τα μαρμάρινα λεοντοπόδαρα που τη στήριζαν. Δεν βρέθηκε η άνω δομή, ωστόσο στη Δήλο έχουν βρεθεί αντίστοιχα ολόκληρα βάθρα, οπότε υπάρχει πλήρης εικόνα της μορφής τους. Πιθανολογείται ότι το βάθρο αποτελούσε τη θέση του δικαστή.

Το δικαστήριο ήταν σε πολύ κεντρικό σημείο των Αθηνών, καθώς βρίσκεται κοντά σε ένα σύστημα διαφόρων οδικών αρτηριών της Αρχαιότητας.

Το δικαστήριο ονομαζόταν «επί Παλλαδίω» γιατί ήταν αφιερωμένο στην Αθηνά Παλλάδα. Σύμφωνα με τη Μυθολογία, στους ναούς της θεάς Αθηνάς υπήρχε ένα ξύλινο ειδώλιο, το «Παλλάδιο», το οποίο έφτιαξε η θεά Αθηνά, στη μνήμη της φίλης της Παλλάδας, κόρης του Τρίτωνος, την οποία τραυμάτισε θανάσιμα καθώς έπαιζαν. Σε κοντινό ιερό, η θέση του οποίου δεν έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα, λατρεύονταν (στο ίδιο ή σε διαφορετικά ιερά) η Αθηνά Παλλάδα και ο Δίας.

Στο Δικαστήριο επί Παλλαδίω δικάζονταν μόνο όσοι έκαναν φόνο εξ αμελείας. Σε κοντινή απόσταση βρισκόταν και το Δικαστήριο επί Δελφινίω, όπου δικάζονταν οι «δίκαιοι» φόνοι, δηλαδή όσοι διαπράττονταν σε περίπτωση μοιχείας ή κατά τη διάρκεια πολε