«Όπερα της Πεντάρας», επετειακή επανέκδοση

Σε επετειακή επανέκδοση 80 χρόνων, προβάλλεται παράλληλα από τις 15 του μηνός, η γερμανική και γαλλική εκδοχή του κλασικού αριστουργήματος του Μπέρτολντ Μπρεχτ η «Όπερα της Πεντάρας», σε σκηνοθεσία Γκεόργκ Βίλχελμ Πάμπστ, με την αξεπέραστη μουσική του Κουρτ Βάιλ.

Το λιμπρέτο της «Όπερας της πεντάρας», γράφτηκε από τον Μπρεχτ το 1928, την παραμονή του μεγαλύτερου ως τότε παγκόσμιου οικονομικού κραχ. Αποτελεί διασκευή του έργου του Τζων Γκαίυ, «H Όπερα του ζητιάνου» (1728), από το οποίο ο Μπρεχτ διατήρησε το σατιρικό ύφος, όχι όμως διακωμωδώντας την ιταλική όπερα αλλά καυτηριάζοντας την αστική υποκρισία.

Πρωτοανέβηκε στο θέατρο το 1928, στο Βερολίνο κι από τότε αναδείχθηκε στα πιο δημοφιλή έργα του διεθνούς ρεπερτορίου. Στη μεγάλη οθόνη σκηνοθετήθηκε το 1931 από τον Γκεόργκ Βίλχελμ Πάμπστ. Ο Πάμπστ γύρισε την ταινία σε δύο εκδοχές, τη γερμανική και τη γαλλική, με δύο καστ (Γερμανούς και Γάλλους ηθοποιούς), σύμφωνα με την κοινή πρακτική που ακολουθούσαν οι δημιουργοί στις αρχές της περιόδου του ομιλούντος κινηματογράφου. Ογδόντα χρόνια μετά το γύρισμα της ταινίας, το έργο παραμένει επίκαιρο, σαρκαστικό και ένα δριμύ κατηγορώ στο καπιταλιστικό σύστημα. Κυρίες και κύριοι σκεφτείτε,τι είναι η ληστεία μιας τράπεζας μπροστά στην ίδρυσή της και τι η δολοφονία ενός ανθρώπου μπροστά στην πρόσληψή του έχει γράψει ο Μπρεχτ.

Στην «Όπερα της Πεντάρας», πρωταγωνιστούν οι χαρακτήρες ενός στυγνού επιχειρηματία με εταιρεία-βιτρίνα που εκμεταλλεύεται τους επαίτες του Λονδίνου αλλά δηλώνει φτωχός, ενός επίορκου αστυνομικού, ενός ληστή που λιγουρεύεται τα μεγάλα πορτοφόλια και μιας διάσημης πόρνης. Πρόκειται για μορφές βγαλμένες από τη φαντασία του Μπρεχτ, με φόντο την αστική τάξη του βικτοριανού Λονδίνου.

Η πρεμιέρα της ταινίας στη Γερμανία έγινε στις 19 Φεβρουαρίου του 1931 και πολύ γρήγορα προβλήθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο.

Σύντομα η φήμη του έργου έφτασε στην Αμερική, όπου προβλήθηκε για πρώτη φορά στις 13 Απριλίου του 1933 στο Empire Theatre της Νέας Υόρκης. Αξίζει να σημειωθεί πως στην ταινία του Παμπστ, το ρόλο της Τζένη κρατά η βιεννέζα ηθοποιός Λότε Λένια, ο μεγάλος έρωτας και σύζυγος του Κουρτ Βάιλ.

Το έργο ανέβηκε στη χώρα μας για πρώτη φορά από το θίασο του Νίκου Χατζίσκου το 1962, με τον παραπλανητικό τίτλο Ρομάντζο της πεντάρας. Η Όπερα της Πεντάρας έγινε όμως γνωστή στην Ελλάδα το χειμώνα του 1975 σε μια θρυλική παράσταση στο θέατρο Κάππα, σε σκηνοθεσία και διασκευή Ζυλ Ντασσέν και μετάφραση από τον Παύλο Μάτεσι, με την Μελίνα Μερκούρη, η οποία ως Τζένη τραγουδά τον Μακ τον μαχαιροβγάλτη, τηνΤζένη των πειρατών, το Τραγούδι της Μπάρμπαρα, κ.ά., έχοντας συμπρωταγωνιστή τον Νίκο Κούρκουλο.

Μια ακόμη πολύ σημαντική παράσταση ήταν αυτή που ανέβασε το 1981 το Μπερλίνερ Ανσάμπλ (που ίδρυσε ο Μπρεχτ στο ανατολικό Βερολίνο) στην Ελλάδα στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, στο Ηρώδειο, ενώπιον, για δύο βράδια, δέκα χιλιάδων θεατών.

Άλλη μια παράσταση της Όπερας της Πεντάρας ανέβηκ