Καλλιτεχνική δημιουργία & καινοτομία

Πώς σχετίζονται τα «ανοικτά δεδομένα» με την καλλιτεχνική παραγωγή; Γιατί συλλέγει ηλιακή ενέργεια η εγκατάσταση ΑΚΤΙΝΑ της επικείμενης έκθεσης του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης απέναντι, στο προαύλιο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών; Τι είναι η «δημιουργική βιομηχανία» και τι σημαίνει;

Ο Δρ Πρόδρομος Τσιαβός, Επιστημονικός Συνεργάτης Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, μίλησε στον Αθήνα 9.84 και στον Αίαντα Αρτεμάκη για όλα όσα θα δούμε στο συνέδριο «Δημιουργία» του ΕΚΤ

στις 30 Σεπτεμβρίου και την 1η Οκτωβρίου.

Ερ. Πότε και που διοργανώνεται το συνέδριο;
Π.Τ.: «Στις 30 Σεπτέμβρη και 1η Νοεμβρίου στο Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης στο Εθνικό κέντρο Ερευνών. Είναι το συνέδριο για τη δημιουργική βιομηχανία και τις νέες μορφές παραγωγής: από το πρωί στις 9.30 μέχρι τις 5 το απόγευμα και τις δύο ημέρες».

Ερ. Ποιος είναι ο σκοπός του συνεδρίου;
Π.Τ.: «Ο σκοπός του συνεδρίου είναι ουσιαστικά να απαντήσει στο όχι και τόσο απλό ερώτημα, το τι θα πει να δουλεύει κάποιος στον δημιουργικό χώρο σήμερα. Και όταν λέω σήμερα εννοώ με βάση τις τεχνολογίες που υπάρχουν. Και οι οποίες μας επιτρέπουν να κάνουμε πράγματα που πριν από λίγο καιρό ήταν επιστημονική φαντασία. Δηλαδή, έχουμε την περίπτωση όπου μπορούμε να εκτυπώνουμε τρισδιάστατα αντικείμενα με εκτυπωτές. Έχουμε την δυνατότητα άνθρωποι, οι οποίοι βρίσκονται σε διαφορετικά σημεία της Ελλάδας και του υπόλοιπου πλανήτη, να συνεργάζονται μεταξύ τους. Και έχουμε πρόσβαση σε έναν πλούτο γνώσης. Ο οποίος έχει δημιουργηθεί από προηγούμενες δράσεις του δημοσίου τομέα και χρησιμοποιείται πλέον από την δημιουργική βιομηχανία. Δηλαδή φανταστείτε περιεχόμενο το οποίο μπορείτε να βρείτε σε ένα αποθετήριο, μία εικόνα για παράδειγμα ψηφιοποιημένη, εφόσον επιτρέπεται από τους κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας, μπορεί να την χρησιμοποιήσει ένας καλλιτέχνης για να φτιάξει μπλουζάκια ή για να φτιάξει - κάνει μια εικαστική σύνθεση».

Ερ. Θα ήθελα λίγα λόγια για το πρόγραμμα του συνεδρίου.
Π.Τ.: «Είναι ιδιαίτερα πλούσιο. Την πρώτη ημέρα εξετάζεται γενικότερα το ζήτημα της πρόσβασης στα νέα μοντέλα δημιουργικής παραγωγής. Εξετάζονται τα οικονομικά μοντέλα αλλά μιλάμε και για την πολύ πρακτική αντιμετώπιση τού τι κάνουν σήμερα, πώς υπάρχουν διάφοροι ανοιχτοί συνεργατικοί χώροι στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, στους οποίους συναντιούνται οι καλλιτέχνες και δημιουργούν καινούριες παραγωγές. Ειδικότερα, έχουμε καλεσμένους από την Αυστρία, τη Γερμανία, την Αγγλία και έχουμε επίσης και διάφορες ελληνικές ομάδες. Από την Αρχιτεκτονική έχουμε το FabLab και τη Luck. Έχουμε ανθρώπους από την «Τεχνόπολις». Θα μιλήσουμε για το InnovAthens. Θα δούμε ομάδες όπως είναι η Mediaelectronic ή την δουλειά που κάνει ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Την δεύτερη ημέρα είναι πιο πρακτικό το συνέδριο. Έχουμε έξι καλλιτέχνες. Εμείς έχουμε μια συνεργασία ως Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, όπου έχουμε έξι ομάδες καλλιτεχνών που δημιουργούν έργα βασισμένοι σε ανοιχτά δεδομένα. Θα έχουμε ένα έργο το οποίο θα εγκατασταθεί στο προαύλιο χώρο του Εθνικού Κέντρου Ερευνών και το οποίο παίρνει ηλιακή ενέργεια και στην συνέχεια μέσα από εκτυπωτές τρισδιάστατης εκτύπωσης παράγει αντικείμενα που θα χρησιμοποιηθούν σε μια έκθεση που θα κάνει το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στις 24 Οκτωβρίου. Και θα έχουμε και μία σειρά από «workshops» (εργαστήρια). Έχουμε ένα για τρισδιάστατη εκτύπωση σε σχολεία και στον καλλιτεχνικό χώρο. Επίσης ένα εργαστήριο για ανοιχτό «hardware» που είναι η γλώσσα προγραμματισμού processing, την οποία θα κάνει ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου, και προτείνω σε όλους να εγγραφούν το συντομότερο δυνατόν, γιατί είναι περιορισμένες οι θέσεις. Είναι ανοιχτό. Δωρεάν αλλά είναι περιορισμένες οι θέσεις. Στην συνέχεια θα έχουμε προβολή δύο σύντομων έργων μικρού μήκους. Η μία είναι η δουλειά του κυρίου Μαρμαρά για τα κοινά, για την κοινή γνώση στην Αθήνα, στην περίοδο που περνάμε τώρα. Και η δεύτερη είναι του Matthias Fritsch από την Γερμανία, που εξετάζει το δικαίωμα του διαμοιρασμού. Στο τέλος, θα έχουμε μία στρογγυλή τράπεζα, όπου νέοι επιχειρηματίες θα μας μιλήσουν για το πώς μπορούν αν χρησιμοποιηθούν έργα, μέσα στις συνθήκες της κρίσης: καταφέρνουν και δημιουργούν και παράγουν όχι μόνο δημιουργικό αλλά και επιχειρηματικό αποτέλεσμα».

Ερ. Επιστρέφω σε κάτι που είπατε πριν, για τις δηλώσεις συμμετοχής που είπατε. Πού πρέπει να δηλώσουν συμμετοχή;
Π.Τ.: «Όσοι ενδιαφέρονται μπορούν να επισκεφτούν την ιστοσελίδα μας, creativity.ekt.gr και εκεί θα συμπληρώσουν την συμμετοχή τους».

Ερ. Με ποια κριτήρια έγινε η επιλογή των έξι έργων που θα παρουσιαστούν;
Π.Τ.: «Αυτή είναι μία δουλειά που έκαναν οι τρεις επιμελήτριες του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, η Δάφνη Δραγώνα, η Τίνα Πανδή και η Δάφνη Βιτάλη. Και οι οποίες επέλεξαν αυτά τα έξι έργα τα οποία εκφράζουν περισσότερο την έννοια των ανοιχτών δεδομένων, της συμμετοχής στη γνώση και της επαναχρησιμοποίησης όχι μόνο υλικών πραγμάτων αλλά και άυλης πληροφορίας. Τα έργα χρησιμοποιούν δεδομένα του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, κάποια από αυτά. Κάποια δεδομένα που πήραν για παράδειγμα από τον ΟΑΕΔ ή από την ΔΙΑΥΓΕΙΑ και με αυτά δημιουργούν άλλες φορές ολοκληρωτικά ψηφιακά έργα και κάποιες φορές τα δεδομένα αυτά μετουσιώνονται είτε σε εικόνες, για παράδειγμα το έργο του Θοδωρή Γιαννάκη, το οποίο ουσιαστικά χρησιμοποιεί μία οπτικοποίηση ενός δέντρου για να δείξει δεδομένα που έχει μαζέψει από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης. Είτε μετουσιώνεται ακόμα και σε πλεκτά όπως είναι τα έργα που ετοιμάζουν η Μαρία Βαρελά, ο Μαρίνος Κουτσομιχάλης και η Αφροδίτη Ψαρρά».

Ερ. Ποια είναι τα οφέλη της χρήσης των ανοικτών και συνεργατικών τεχνολογιών;
Π.Τ.: «Νομίζω ότι το πιο σημαντικό όφελος, και αυτό είναι άμεσα σχετιζόμενο με την δράση του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, είναι ότι μας εξοικειώνει με τις πηγές των ίδιων των δεδομένων. Πολύ συχνά, ειδικότερα παλιότερες γενεές έβλεπαν δευτερογενή έργα. Έβλεπαν ένα εγχειρίδιο, ένα βιβλίο στο σχολείο ή στο πανεπιστήμιο. Ένα άρθρο σε ένα περιοδικό. Με τα ανοιχτά δεδομένα έχουμε την δυνατότητα να ανατρέξουμε στην πρωτογενή πληροφορία. Δηλαδή μπορούμε να δούμε όχι μόνο να διαβάσουμε για τον Θούριο του Ρήγα αλλά να δούμε τον ίδιο τον Θούριο του Ρήγα. Μπορούμε όχι απλά να ακούσουμε μια στατιστική για τα δεδομένα της ανεργίας αλλά να έχουμε πρόσβαση στα ίδια τα δεδομένα. Αυτό ουσιαστικά αποχειραφετεί τον χρήστη και τον κάνει και πιο ενεργό πολίτη, τον κάνει όχι πια παθητικό. Τον κάνει δημιουργό. Αν ήταν ένα το μήνυμα που έχει αυτή η εκδήλωση είναι ότι δεν υπάρχει πια χρήστης αλλά υπάρχει χρήστης δημιουργός. Και η όλη αυτή η γνώση που έχει παραχθεί από το δημόσιο τομέα, όλα αυτά τα χρόνια, και στην οποία το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης έχει παίξει ένα πολύ σημαντικό ρόλο, στο να συγκεντρωθεί, στο να τεκμηριωθεί, στο να διατεθεί. Πραγματικά υπάρχει εκεί έξω και το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να χρησιμοποιήσουμε όλα αυτά τα ανοιχτά εργαλεία για να πάμε ένα βήμα παραπέρα, δημιουργικά και ακόμα και βιώσιμα οικονομικά».

Ερ. Το συνέδριο θα είναι δίγλωσσο; Θα μεταδοθεί μέσω διαδικτύου;
Π.Τ.: «Το Συνέδριο θα είναι σε δύο γλώσσες, θα μεταδοθεί ζωντανά μέσω διαδικτύου από την διεύθυνση: www.ekt.gr/events/live . Θα υπάρχει ταυτόχρονη μετάφραση. Και σας περιμένουμε όλους».

Ερ. Τι είναι η δημιουργική βιομηχανία;
Π.Τ.: «Είναι ένας όρος που πρώτα από όλα μερικές φορές κάνει τους ίδιους τους καλλιτέχνες να αισθάνονται άσχημα. Να ξεκινήσω από αυτό. Αλλά παρόλα αυτά είναι ένας όρος που έχει μπει στην ζωή μας. Είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων οι οποίες βασίζονται σε ατομική ή συλλογική δραστηριότητα, δεξιότητα, ταλέντο και οι οποίες μπορούν να παράγουν πλούτο και θέσεις εργασίας μέσα από διάφορα μοντέλα παραγωγής. Και κυρίως παραγωγής, αυτό που λέμε, διανοητικής ιδιοκτησίας. Έχει μεγάλη συμβολή στο συνολικό ακαθάριστο προϊόν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το υπολογίζουμε για το 2008 στα 560 δισεκατομμύρια ευρώ. Και αναλογούν περίπου 8,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε αυτό. Κάποιες φορές, στην δημιουργική βιομηχανία περιλαμβάνουμε και την πολιτιστική βιομηχανία που περιλαμβάνει κάθε μορφής έργο των καλών ή των εφαρμοσμένων τεχνών. Από ένα γραφιστικό ή από ένα σχέδιο μέχρι έναν πίνακα, ένα οπτικοακουστικό έργο ή μία μουσική εκτέλεση».

Ερ. Διαβάζω ότι θα υπάρχει και το «Evidence Based Policy». Θα προτείνετε κάποιες πολιτικές προς υιοθέτηση; Ή θα συζητηθούν οι πολιτικές που έχουν υιοθετηθεί σε εθνικό επίπεδο ή πρόκειται;
Π.Τ.: «Νομίζω ότι μέσα από αυτήν τη δράση, την οποία την βλέπουμε ως μια αρχή για μια σειρά από δράσεις και εκδηλώσεις που θα πραγματοποιεί το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης στον τομέα αυτόν, το πρώτο πράγμα, που είναι ο βασικός στόχος, θα είναι να αποκτήσουμε όλοι ένα κοινό λεξιλόγιο σε σχέση με το τι είναι η δημιουργική βιομηχανία. Εάν δούμε τις εθνικές πολιτικές όπως εκφράζονται σε αυτό που λέμε το επόμενο ΕΣΠΑ, το ΣΕΣ, η πολιτιστική βιομηχανία ρητά αναφέρεται ως ένας τομέας στον οποίο πρέπει να δραστηριοποιηθεί η πολιτεία. Αλλά νομίζω ότι μπορούμε να συνεισφέρουμε στο να εξειδικεύσουμε αυτήν την συμμετοχή και να μιλήσουμε για το πώς είναι δυνατόν να ενισχυθούν οι ομάδες εκείνες των καλλιτεχνών ή δημιουργών, οι οποίοι ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα, παράγουν δημιουργικό αποτέλεσμα και οι οποίοι είναι ίσως και ένα από τα πιο αισιόδοξα μηνύματα την περίοδο της κρίσης. Εμείς δηλαδή, αν είναι κάτι που θα προτείνουμε, είναι να ενισχυθούν όλοι αυτοί οι ανοιχτοί χώροι που υπάρχουν και να υπάρξει μια αντιμετώπιση που βλέπει την υποδομή όχι ως κάτι μεγάλο και φαραωνικό, το οποίο δεν είναι και βιώσιμο στις μέρες μας. Αλλά περισσότερο ως μια σειρά από σπόρους που μπορούν να δώσουν ένα αποτέλεσμα. Και αν είναι κάποια πολιτική που ελπίζουμε να ξεκινήσουμε και να προτείνουμε μέσα από αυτό το συνέδριο, είναι αυτή».

Περισσότερες πληροφορίες:
Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ)
Βασ. Κωνσταντίνου 48, 11635 Αθήνα
Αναλυτικά το πρόγραμμα εδώ. (http://creativity.ekt.gr/el/program/3)

Η είσοδος είναι ελεύθερη.

cityindex.jpg
ΑΚΤΙΝΑ, City_Index (2012-2013),
6 φωτοβολταϊκά πανέλα, Μεταλλικός σκελετός, Ξύλινα στοιχεία
Φωτογραφία: Δημήτρης Σωτηρόπουλος

kernel.jpg
Inputs, Loops and Anchors, Kernel (2013),
Εγκατάσταση - Δίχτυα ασφαλείας πολυπροπυλενίου, σχοινί πολυπροπυλενίου, μεταλλικά εξαρτήματα αλουμινίου