Και ο Δόκτωρ Ζιβάγκο κύριε;

του Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη

Δεν κρύφτηκα κάτ' από ξένο ουρανό
Ούτε φτερούγας ξένης προστασία
Ήμουν με το δικό μου το λαό
Όταν ζούσε μέσ' στη δυστυχία
Άννα Αχμάτοβα

Σε μια χώρα που σπαράσσεται διαρκώς, τρώγοντας τις σάρκες των παιδιών της. Σε μια χώρα όπου κυριαρχούν συνθήματα «Ή εμείς ή αυτοί» και «Όποιος δεν είναι μαζί μας, είναι εναντίον μας», είναι δύσκολο να βρεθεί τόπος και τρόπος για να ακουστεί μια άλλη φωνή, πλην εκείνη του φανατισμού και του μίσους.

Πέραν όλων των άλλων πεδίων εκφασισμού της καθημερινότητας, υπάρχει και εκείνο του λόγου

και της εκφοράς του. Ο λόγος όμως, ως κατ' εξοχήν προνομιακό πεδίο της διανόησης, σήμερα υπόκειται σε αφόρητες πιέσεις ένθεν κακείθεν, ώστε να καταστεί λειτουργικό εργαλείο της πολιτικής προπαγάνδας στην μέχρις εσχάτων μάχη.

Τα τελευταία χρόνια, τα κομματικά επιτελεία έχουν βάλει στο στόχαστρο τους τη διανόηση. Ξαφνικά μερικοί θυμήθηκαν τη θεωρία του «οργανικού διανοούμενου», άλλοι ανακάλυψαν ξαφνικά την ύπαρξη «θολοκουλτουριάρηδων» και, εν γένει, διαμορφώθηκε ένα κλίμα, όπου οι φανατικοί οπαδοί των μεν και των δε, στοχοποιούν κάθε ένα που δε συμφωνεί με τις εκπορευόμενες από το κομματικό τους ιερατείο απόψεις - θέσφατα για τη «σωτηρία της πατρίδας».

Για τα κομματικά επιτελεία, όποιος δεν είναι ενταγμένος στους δικούς τους μηχανισμούς ή έστω δε φέρεται ως συμπαθών είναι αποσυνάγωγος και εχθρός. Διαθέτοντας κρυφούς και φανερούς μηχανισμούς εξαπολύουν επιθέσεις σε μη αρεστούς, προσπαθώντας να πετύχουν την ηθική του απαξίωση και τον εξοβελισμό του από το προσκήνιο. Άπειρα τα σχετικά παραδείγματα τα τελευταία τρία χρόνια.

Ο φανατισμός που επικρατεί είναι τέτοιος που δεν μπορεί κανείς από αυτούς να διανοηθεί ότι μπορεί κάποιος να μη συμφωνεί ούτε με αυτούς, ούτε με τους αντιπάλους τους, ότι μπορεί να υπάρχει μια άλλη άποψη, μια άλλη στάση, διάφορη από εκείνη που ετεροκαθορίζεται από τον αντίπαλό της.

Οι συνθήκες αυτές, θα νόμιζε κανείς, πως λειτουργούν απαγορευτικά για την ανάπτυξη και διατύπωση ιδεών. Ωστόσο είναι λάθος. Σε παρόμοιες συνθήκες αναδεικνύονται οι πραγματικοί άνθρωποι του πνεύματος και των γραμμάτων. Μόνο που δεν ακολουθούν την εύκολη οδό, να προσχωρήσουν δηλαδή στη μία ή στην άλλη άποψη. Είναι η εποχή όπου το πνευματικό σθένος είναι εκείνο που οδηγεί και αναδεικνύει τα ανεξάρτητα πνεύματα. Σε αντίθεση με τους κόλακες της μίας ή της άλλης πλευράς, τους «αυλικούς διανοούμενους και καλλιτέχνες», οι οποίοι προς άγραν θαυμαστών και αναγνωστών, τρέχουν «τοις κείνων ρήμασι πειθόμενους» να υποβάλουν τα διαπιστευτήρια υπακοής στα κομματικά ιερατεία και τους ιδεολογικούς ταγούς. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαία, ότι σε μια κατ' εξοχήν πολιτικοποιημένη περίοδο της ιστορίας, τα δείγματα πολιτικής (;) ποίησης λογοτεχνίας και εν γένει, τέχνης, που βλέπουν το φως της δημοσιότητας είναι κατώτερα ακόμη και των πλέον επιεικών προσδοκιών.
Οι συγκαιρινοί, παρασυρμένοι από τα πάθη του φανατισμού είναι η εύκολη λεία εκείνων που με «σημαία» τους την ιδεολογία και τις ιδεοληπτικές τους εμμονές, ακολουθούν το δρόμο της κολακείας και ενισχύουν τη φιλαυτία των οπαδών.

Οι ομάδες κρούσης είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμες να εκτοξεύσουν ύβρεις, να προπηλακίσουν, να κατηγορήσουν τους μη αρεστούς, τους μη υπάκουους, τους μην ενταγμένους. Νέοι Μεφιστοφελήδες εμφανίζονται καθημερινά υποκύπτοντας στον αιώνιο πειρασμό της εφήμερης φημοφιλίας και των ευσήμων των φανατικών.
Τα χρόνια θα περάσουν, τα σημερινά πάθη θα καταλαγιάσουν και τότε, η ακριβοδίκαιη ιστορία θα κάνει αυτό που έκανε πάντα. Τους λίγους, γενναίους και ανυπότακτους θα τους ξεχωρίσει, ενώ τους υπόλοιπους, θα τους φιλοδωρήσει με τη σκόνη της.