Η κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο υποδαυλίζει και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις

του Χρήστου Α. Καπούτση

Η ελληνοτουρκική συνάντηση Κορυφής στην Αθήνα, είναι πολύ πιθανόν να λειτουργήσει ως βαλβίδα εκτόνωσης της συσσωρευμένης έντασης ανάμεσα στα δυο γειτονικά κράτη. Η πολύπλευρη κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο, έχει ήδη αφήσει το «αποτύπωμά της» στις σχέσεις Αθηνών και Άγκυρας, που έτσι και αλλιώς, δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως ειδυλλιακές.

Οι μεθοδευμένες πρωτοβουλίες στα διπλωματικά παρασκήνια, συνέβαλαν

στην πραγματοποίηση της «ξεχασμένης» Συνάντησης Κορυφής Ελλάδας και Τουρκίας. Έτσι , στις 5 και 6 Δεκεμβρίου θα διεξαχθεί στην Αθήνα το 3ο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας (ΑΣΣ) Ελλάδας – Τουρκίας, υπό την προεδρία των δυο Πρωθυπουργών, Αντώνη Σαμαρά και Αχμέτ Νταβούτογλου και με τη συμμετοχή κορυφαίων υπουργών και από τις δυο γειτονικές χώρες. Το ραντεβού κλείστηκε σε μια δύσκολη χρονική στιγμή για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, λόγω της προκλητικής συμπεριφοράς της Τουρκίας στην ΑΟΖ της Κύπρου και στο Αιγαίο και αφού ολοκληρώθηκε η τριμερής συνάντηση Κορυφής στο Κάιρο μεταξύ Ελλάδας, Αιγύπτου και Κυπριακής Δημοκρατίας, που αναμφίβολα προκάλεσε την έντονη δυσαρέσκεια της Άγκυρας, παρά τις δημόσιες διαβεβαιώσεις ελλήνων και κυπρίων αξιωματούχων, ότι δεν στρέφεται κατά τρίτης χώρας.

Παρότι δεν έχει ακόμη καθοριστεί η ατζέντα των συνομιλιών , σύμφωνα με πληροφορίες, η Ελληνική πλευρά προτίθεται θα θέσει ως πρώτο θέμα, το σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και ο σεβασμός της ύπαρξης και της νομικής προσωπικότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας, από την Τουρκία. Επίσης, θα συζητηθούν θέματα συνεργασίας, στην αντιμετώπιση της λαθρομετανάστευσης, στον τουρισμό και τον οικονομικό τομέα, που όμως, θα δημιουργήσουν ένα κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης, που θα συμβάλει στην αποκλιμάκωση της έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Βέβαια, στους διαδρόμους» του ελληνικού Υπουργείου εξωτερικών υπάρχει ένα κλίμα προβληματισμού και μάλλον ανησυχίας. Έμπειρος διπλωμάτης αναρωτιόταν, «πως θα δικαιολογηθεί, από ελληνικής πλευράς, η διεξαγωγή του 3ο ΑΣΣ στην Αθήνα, αν το "Μπαρμπαρόσα" εξακολουθεί να πραγματοποιεί σεισμογραφικές έρευνες εντός της κυπριακής ΑΟΖ;» . Εκτός και αν αποφασιστεί, οι συνομιλίες να μην αγγίξουν τα «καυτά» διμερή θέματα …
Πάντως, οι εκτιμήσεις διπλωματικών παραγόντων είναι ότι, δεν θα πρέπει να αναμένονται θεαματικές κινήσεις της Άγκυρας στην κυπριακή ΑΟΖ, ούτε πριν ούτε και κατά τη διάρκεια της Συνεδρίασης της κοινής ελληνοτουρκικής υπουργικής επιτροπής στην Αθήνα.

Στην περίπτωση όμως που η Ελληνική πλευρά, επιμείνει και βάλει στην ατζέντα των συνομιλιών θέματα αιχμής των ελληνοτουρκικών διαφορών και ειδικά το Κυπριακό και τη συμπεριφορά της Τουρκίας στην ΑΟΖ της Κύπρου και στο Αιγαίο, τότε, η απάντηση του Α. Νταβούτογλου είναι δεδομένη καθώς θα επαναλάβει τις γνωστές θέσεις της επεκτατικής πολιτικής Τουρκίας, που συνοπτικά είναι:

• 1.Η Τουρκία έχει κυριαρχικά δικαιώματα και Στρατηγικής αξίας συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο, τα οποία προτίθεται να διασφαλίζει με κάθε μέσο , χωρίς να αποκλείει ακόμη και τη χρήση στρατιωτικής βίας. Δεν μπορεί να γίνει οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο, χωρίς τη συμμετοχή της Τουρκίας.
• 2.Το ερευνητικό σκάφος ΜΠΑΡΜΠΑΡΟΣ βρίσκεται στην ΑΟΖ της Κύπρου, λόγω διακρατικής συμφωνίας που έχει υπογράψει η Τουρκία με τη ΤΔΒΚ (Ψευδοκράτος)
• 3.Η Τουρκία θα αποσύρει το ΜΠΑΡΜΑΠΡΟΣ και θα συμβάλει στην εκτόνωση της κρίσης, εφόσον και η ελληνική Διοίκηση της Κύπρου (έτσι αποκαλεί επισήμως η Τουρκική διπλωματία την Κυπριακή Δημοκρατία) σταματήσει τις έρευνες στην ΑΟΖ Κύπρου. Ουσιαστικά, με αυτή τη θέση, η Άγκυρα επιδιώκει στην ένταξη του θέματος των υδρογονανθράκων της Κυπριακής ΑΟΖ στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, για τη επίλυση του χρονίζοντας πολιτικού προβλήματος της Κύπρου.
• 4. Στόχος της πολιτικής Α. Νταβούτογλου είναι να « ξεχαστεί» ότι ο Βοράς είναι κατεχόμενο τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, ότι το Κυπριακό είναι κυρίως διεθνές πρόβλημα στρατιωτικής εισβολής και κατοχής, αλλά και παράνομου εποικισμού.
5. Το ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ δεν ανήκει στο Αιγαίο, αλλά στην Ανατολική Μεσόγειο και δεν διαθέτει , ούτε ΑΟΖ, ούτε υφαλοκρηπίδα.

Από την άλλη πλευρά του Αιγαίου, η ανακοίνωση της διεξαγωγής 3ου ΑΣΣ στην Αθήνα, είχε μεγάλη προβολή στον Τουρκικό τύπο. Η εφημερίδα «Hurriyet», στο κύριο άρθρο της χαρακτήρισε την ελληνοτουρκική συνάντηση Κορυφής, ως βήμα - έκπληξη του Πρωθυπουργού Νταβούτογλου. Η εφημερίδα επικαλούμενη διπλωματικές πηγές, υποστηρίζει ότι με αυτή την κίνηση η Τουρκική Κυβέρνηση θέλει να δείξει το ενδιαφέρον της στην ενταξιακή διαδικασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Και ένας πρόσθετες λόγος, είναι απαντήσει και στο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με το οποίο οι «28» της Ε.Ε., καταδικάζουν τις τουρκικές ενέργειες στην ΑΟΖ της Κύπρου και συνδέουν τη συνέχιση τους με την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Μάλιστα στο ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου, καλείται , μεταξύ άλλων, η Άγκυρα να απόσχει από κάθε παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ζητούν επίσης από την Τουρκία να σταματήσει τις απειλές και τις μονομερείς ενέργειες και να σεβαστεί την εθνική κυριαρχία των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ωστόσο, η Τουρκία, δεν εμποδίστηκε από το Διεθνές Δίκαιο, αλλά ούτε κάποια ισχυρή δύναμη δεν θέλησε ή δεν μπόρεσε, να εμποδίσει την Τουρκία να «ξεδιπλώσει» την πολιτική της στην κυπριακή ΑΟΖ. Ανέχτηκαν ΟΛΟΙ τις τουρκικές προκλήσεις, παρόλο που μια Τουρκία που θα επικυριαρχεί στην Κύπρο και θα ελέγχει τους φυσικούς πόρους της Ανατολικής Μεσογείου, δεν εξυπηρετεί τα Στρατηγικά συμφέροντα, ούτε των ΗΠΑ, ούτε της Ε.Ε., αλλά ούτε και της Ρωσίας.

Διπλωματικοί κύκλοι εκτιμούν ότι, η επειδή η Συνεδρίαση του 3ουΑΣΣ, θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα δέκα ημέρες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. (Συνεδρίαση στις Βρυξέλες 16-18 Δεκεμβρίου του Ευρωπαϊκού Συμβούλιου), θα είναι δύσκολο για την Αθήνα να στηρίξει μια θέση για πάγωμα της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας. Και αυτός είναι ένας ακόμη σοβαρός λόγος , για να έρθει ο Α. Νταβούτογλου στην Αθήνα και να ζητήσει, η Ελλάδα να συνεχίσει να στηρίζει την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, παρότι η Κυπριακή Δημοκρατία αποφάσισε να παγώσει το άνοιγα νέων ενταξιακών κεφαλαίων, ουσιαστικά δηλαδή, να βάλει «φρένο» στην πορεία εντάξεις της Τουρκίας στην Ε.Ε.

Με στόχο την καλύτερη προετοιμασία του Συμβουλίου Κορυφής Ελλάδας και Τουρκίας (5-6Δεκεμβριου στην Αθήνα), ο Αντιπρόεδρος και Υπουργός Εξωτερικών Β. Βενιζέλος μεταβαίνει στην Άγκυρα στις 29 Νοεμβρίου, όπου θα συναντηθεί με τον τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Σε δηλώσεις του μετά την ολοκλήρωση του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΣΕΠ), ο Ευάγγελος Βενιζέλος εξήγησε ότι αποφασίστηκε να διεξαχθεί το 3ο ΑΣΣ στην Αθήνα, για να μη διαταραχθεί «το χρονοδιάγραμμα των προγραμματισμένων επαφών Ελλάδος - Τουρκίας. Γιατί αυτός είναι ένας ανοικτός δίαυλος που, με αυθεντικότητα και χωρίς ενδιάμεσους, μας επιτρέπει να αναπτύσσουμε τις εθνικές θέσεις προς όφελος της Ελλάδος και της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και της ειρήνης και σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή».