«Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά»

Ένα μονόλογο για την πορεία στο δρόμο της ποίησης και του αγώνα του αξέχαστου ποιητή Μανώλη Αναγνωστάκη κυκλοφόρησαν οι εκδόσεις Πατάκη, με τον τίτλο «Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά». Ο πρόλογος είναι του Παντελή Μπουκάλα και η επιμέλεια του Μισέλ Φάις. Πρόκειται για ένα εγκόλπιο βιοπορείας και θέσεων του ολιγογράφου ποιητή της αναθεωρητικής αριστεράς, που έφυγε από τη ζωή το 2005. Μια αυτοπροσωπογραφία 99 σελίδων, προϊόν απομαγνητοφωνημένης συνομιλίας με τον επιμελητή, στο σπίτι του ποιητή στην Πεύκη, σπάνιο τεκμήριο μιας φωνής αντιδογματικής. Από τους ξεχωριστούς της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς. Ένας λυρικός που δεν αρνήθηκε τη σάτιρα, αλλά αποποιήθηκε διαρρήδην την επαναστατική μεγαλορρημοσύνη. Ένας δεξιοτέχνης της ρίμας που έμεινε στην ιστορία της λογοτεχνίας από το ελευθερόστιχο «μιλώ για τα τελευταία σαλπίσματα των νικημένων στρατιωτών» και το «δρόμοι παλιοί». Ένας εκ των κορυφαίων που ανέδειξε τους «ελάσσονες», δηλαδή τους ταπεινούς της ποίησης, τουτέστιν, τους αντιστάρ. Σε αυτό το βιβλιαράκι εκμυστηρεύεται, ελέγχει και ελέγχεται, αμφισβητεί και αυτοαμφισβητείται. Φθάνει μάλιστα στο σημείο να παραδέχεται, ότι το τελευταίο του βιβλίο, το «Υστερόγραφο» (1992, εκδόσεις Νεφέλη), «είναι αποθέωση της κοινοτοπίας», εκθέτοντας όσους, με « περιττά μαλάματα», σπεύδουν να τον μυθοποιήσουν. Μια συνοπτική ανθολόγηση του εγκολπίου λειτουργεί και ως «σύντομο βιογραφικό»: «Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη το 1925 στις 9 Μαρτίου... Ο πατέρας μου ήταν γιατρός... Μεγάλωσα όπως μεγαλώνουν όλα τα παιδιά στις αστικές οικογένειες... Μέρες ολόκληρες διάβαζα το περιοδικό Νέα Εστία... Ήμουν μανιώδης με το ποδόσφαιρο... Έπειτα ήρθαν τα δίσεκτα χρόνια... Το 1940 όλη μέρα έτρεχα στους δρόμους φωνάζοντας κατά της εξουσίας... Τότε έγραψα το πρώτο μου ποίημα, το Μολών Λαβέ... Μπήκα στην ΕΠΟΝ το ΄42... Το ΄45 τον Μάιο ήρθα στην Αθήνα... Άρχισα να θέτω μερικά ερωτήματα... Το '46 διαγράφτηκα από το Κόμμα... Πέρασα μια πολύ μεγάλη κρίση, μέχρι αυτοκτονίας, γιατί όλοι με απέφευγαν...». Με μια «ειρωνική ματαιότητα» συνεχίζει να εξιστορεί : την καταδίκη του σε θάνατο επί εμφυλίου, τη δουλειά του ως γιατρός, την ενασχόλησή του με λογοτεχνικά περιοδικά και τις ανθολογίες, την έκδοση αντιστασιακών κειμένων επί δικτατορίας, την άποψή του για τη γλώσσα, την αδυναμία απόλυτης μετάφρασης των ξένων ποιητών, την επιλογή του να σταματήσει την ποιητική γραφή «λόγω ωρίμανσης» και τη χιουμοριστική θέση πως... «όλα τα κάνω με το αριστερό χέρι, εκτός από το γράψιμο». Διαβάζοντας το μονόλογο διερωτάσαι γιατί ο Μανώλης Αναγνωστάκης να ταξινομείται από τους ταξιθέτες της κριτικής στη σειρά «ποιητές της ήττας», αντί « ποιητές της νίκης»... Με την έννοια ότι, εν ζωή ακόμη, ποιητής ήσσονος έντασης, νίκησε τις υπερβολές των επιγενόμενων και των μυθοποιητών του.