Αναζητώντας cyber-δίκαιο

Την επιβολή κανόνων δικαίου στον αχανή κυβερνοχώρο πραγματεύεται το βιβλίο «Η ευθύνη των παρόχων στο Internet», του λέκτορα στη Νομική Γιώργου Ν.Γιαννόπουλου, που εξέδωσε η Νομική Βιβλιοθήκη. Αφορά την ανατροπή της ασυλίας με την σύγχρονη νομοθεσία για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, την προστασία των προσωπικών δεδομένων, το απόρρητο των επικοινωνιών και την πνευματική ιδιοκτησία.Πρόκειται για μια νομική μελέτη απέναντι στα φαινόμενα του διαδικτυακού εγκλήματος: Δυσφήμηση και εξύβριση σε μπλόγκς, πλαστά προφίλ και εκβιαστικές αναρτήσεις σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, μεταφόρτωση παράνομων αντιγράφων κινηματογραφικών ταινιών και μουσικών έργων, ψηφιακή παρενόχληση, διακίνηση παιδικής πορνογραφίας. Ο συγγραφέας, ο οποίος είναι δικηγόρος Αθηνών και διδάσκει το μάθημα της Νομικής Πληροφορικής στη Νομική, υπότροφος στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, με διδακτορικό στις νέες τεχνολογίες και γνώσεις υπολογιστών, επισημαίνει εξ αρχής τις δυσκολίες που ενέχει η προσπάθεια της πολιτείας να επιβάλει μια δίκαιη τάξη σε αυτό το αχανές σύστημα καθώς είναι απειράριθμοι οι ενδιάμεσοι στη διακίνηση των πληροφοριών. Υπάρχουν κλασικοί πάροχοι πρόσβασης (ISP ) και φιλοξενίας (host provider ), μηχανισμοί έρευνας (Google, Yahoo), κοινωνικά δίκτυα (Facebook , Myspace), ηλεκτρονικές εγκυκλοπαίδειες (Wikipedia ), ιστοσελίδες ψηφιακών ταινιών (Youtube), ιστολόγια (blogs), διαδικτυακά παιχνίδια (Second Life , World of Warcaft ), ιστοσελίδες σύντομων μηνυμάτων (Twitter ) κλπ...

Στο εισαγωγικό κεφάλαιο διερευνά την προβληματική της ευθύνης των ενδιαμέσων στο ίντερνετ σχετικά με το παράνομο και επιζήμιο περιεχόμενο και αναφέρεται στην καθοριστική σημασία της διαμεσολάβησης για την πρόληψη και την αποτροπή, εξηγώντας ότι προτιμά αυτή την αγγλική τεχνική ορολογία σε σχέση με τον γενική έννοια «διαδίκτυο» . Στο πρώτο κεφάλαιο αναλύει τη νομολογία που ανέκυψε στα πρώτα χρόνια του μέσου, ειδικά στις ΗΠΑ. Στο δεύτερο κεφάλαιο μιλάει για την απαλλαγή από την ευθύνη των ενδιαμέσων που θέσπισε η Οδηγία 2000 / 31 για το Ηλεκτρονικό Εμπόριο. Στο τρίτο κεφάλαιο εξετάζει τις μεταγενέστερες νομοθετικές παρεμβάσεις, οι οποίες, σε αντίθεση με την Οδηγία, περιορίζουν την απαλλαγή από την ευθύνη. Στο τέταρτο κεφάλαιο εκθέτει απόψεις για την άρση των συγκρούσεων θεμελιωδών δικαιωμάτων με βάση τις λύσεις που έχουν δοθεί από τα δικαστήρια.Υπογραμμίζει ότι η εγκληματική δράση στον νέο αυτό χώρο βαίνει συνεχώς αυξανόμενη αφού, σύμφωνα με το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου, στην Ελλάδα καταγγέλλονται περίπου 8 περιστατικά την ημέρα. Από αυτά, το 21% αφορά κακοποιήσεις ανηλίκων και πορνογραφία, το 34 % σε ρατσισμό, ξενοφοβία, εξύβριση και συκοφαντική δυσφήμηση, το 19 % σε παραβίαση προσωπικών δεδομένων και υποκλοπή ταυτότητας και το 26 % σε οικονομικές απάτες. Πραγματεύοντας το περίπλοκο ζήτημα για το είδος της ευθύνης κάθε παρόχου , ο συγγραφέας τονίζει ότι δεν μπορεί να υπάρξει ενιαία δογματική αντιμετώπιση: «Από τα πρώτα βήματα του Ιντερνετ έγινε αντιληπτό οι ενδιάμεσοι δεν μπορεί να ευθύνονται στον ίδιο βαθμό με τους παραδοσιακούς εκδότες, ούτε και ο αγγελιαφόρος ευθύνεται για το μήνυμα». Ενδεικτικώς αναφέρει ότι η Google, στους γενικούς όρους συναλλαγής παραπέμπει στο δίκαιο της Καλιφόρνιας και ορίζει αρμόδια τα δικαστήρια της κομητείας Σάντα Κλάρα υπογραμμίζοντας, σε κείμενο στα ελληνικά , ότι «εσείς και η Google συναινείτε στην προσωπική δικαιοδοσία των εν λόγω δικαστηρίων». Το Facebook και το Youtube παραπέμπουν πανομοιότυπα στο ίδιο δίκαιο αλλά με κείμενο στα αγγλικά. To Yahoo με ελληνικό κείμενο παραπέμπει στο δίκαιο της Αγγλίας . Η ελληνική έκδοση της Wikipedia παραπέμπει με ελληνικό κείμενο στους αγγλικούς όρους, στους οποίους δεν ορίζει δίκαιο, αλλά υπάρχει προειδοποιητική ρήτρα με την οποία δηλώνεται ότι το περιεχόμενο είναι αποθηκευμένο σε υπολογιστή στην Πολιτεία της Φλώριδας των ΗΠΑ.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι δικαστικές υποθέσεις που δείχνουν τις ιδιομορφίες αυτού του χώρου, αλλά και τις υποκειμενικότητες των δικαστών και τα ήθη των τοπικών κοινωνιών: Σε μια από τις πρώτες δίκες στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο εκδότης του γνωστού περιοδικού Playboy πέτυχε να καταδικασθεί ο διαχειριστής χώρου ανάρτησης πληροφοριών για παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας, λόγω της μεταφόρτωσης αντιγράφων των φωτογραφιών του περιοδικού από τους συνδρομητές του χώρου ανάρτησης. Ο διαχειριστής ισχυρίστηκε ότι δεν ευθυνόταν, επειδή δεν είχε γνώση της παράνομης δραστηριότητας και, σε κάθε περίπτωση, είχε αφαιρέσει το παράνομο περιεχόμενο. Όμως, το δικαστήριο της Φλώριδας καταλόγισε ευθεία παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας, διότι «η πρόθεση ή η γνώση δεν αποτελούν στοιχείο της παραβίασης... Ακόμη και ο αθώος παραβάτης ευθύνεται»!

Άλλη υπόθεση: Ένα ζευγάρι ενηλίκων διατηρούσε χώρο ανάρτησης στην Καλιφόρνια. Μεταξύ άλλων, είχε αναρτήσει φωτογραφίες με άσεμνο περιεχόμενο. Κατά του ζεύγους ασκήθηκε ποινική δίωξη και η υπόθεση παραπέμφθηκε στην Πολιτεία του Τενεσή όπου είχαν δει τις φωτογραφίες. Τελικά, το δικαστήριο δέχθηκε ότι το υλικό δεν ήταν άσεμνο, σύμφωνα με τα κοινωνικά πρότυπα στην Καλιφόρνια, αλλά θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί άσεμνο με βάση τα πρότυπα του Τενεσή...

Το βιβλίο των 370 σελίδων περιλαμβάνει πλούσια ελληνική και ξένη βιβλιογραφία, έγγραφα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διεθνών οργανισμών, κατάλογο αποφάσεων και γνωμοδοτήσεων από ελληνικά και ευρωπαϊκά δικαστήρια και αλφαβητικό ευρετήριο. Και βέβαια, παραθέτει τους οργανισμούς άμεσης αντίδρασης όπου μπορούν να προσφύγουν οι θιγόμενοι από διαδικτυακούς εγκληματίες και την Ανοικτή Γραμμή επικοινωνίας SAFELINE 1154 που ιδρύθηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού προγράμματος Safer Internet. H γραμμή δέχεται επώνυμες και ανώνυμες καταγγελίες. Το έργο του Γιώργου Ν.Γιαννόπουλου είναι μια πανοραμική μελέτη για τον απέραντο κυβερνοχώρο , αυτή τη νέα κατάκτηση του ανθρώπου, που μολύνεται από την ανθρώπινη παραβατικότητα, δίνοντας το δικαίωμα στο νομοθέτη να προστατεύσει και το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης και το δικαίωμα προστασίας της τιμής.

Πηγή: ΑΠΕ- ΜΠΕ