Τ.Ταρκάνιαν: "Δεν μασούσε (πουθενά)"

Ακόμη και αθλητές ή προπονητές που έχουν κατακτήσει πολλούς τίτλους στην καριέρα τους, λένε συχνά όταν αποσύρονται πως αντίστοιχο κατόρθωμα ήταν να μείνουν αναλλοίωτοι σαν χαρακτήρες. Ο Τζέρι Ταρκάνιαν δεν το είπε. Αλλά το έκανε! Η προχθεσινή, κυριακάτικη (8/9) εισαγωγή του στο Hall Of Fame έμοιαζε με την απόλυτη αναγνώριση προς το πρόσωπό του, σε έναν κόσμο που δείχνει συνεχώς να αλλάζει, αν και εκείνος δεν άλλαξε ποτέ... Ο περίφημος «Tark the Shark» (=«Ταρκ, ο καρχαρίας») στάθηκε όρθιος, αν και -άλλες φορές

δίκαια, άλλες όχι- «τσαλακωμένος» από συνεχόμενες κατηγορίες για τις μεθόδους με τις οποίες στρατολογούσε παίκτες στα κολέγια που εργάστηκε. Όσα κι αν του προσήψαν κατά την διάρκεια της 32χρονης πορείας του στους πάγκους του NCAA, στην ουσία... από το ένα αυτί του έμπαιναν και από το άλλο έβγαιναν! Ή ίσως τα σκούπιζε με την θρυλική πετσέτα που είχε πάντα στον λαιμό του και την οποία δεν σταματούσε να μασάει.

Ο άλλοτε τεχνικός του Ολυμπιακού και της Μακάμπι, Πίνι Γκέρσον, εξηγούσε πως «έχω πάντα μία πετσέτα για να σκουπίζω τον ιδρώτα και για να δείχνω στους παίκτες μου ότι ιδρώνω κι εγώ μαζί τους». Ο 83χρονος σήμερα Τζέρι Ταρκάνιαν, ωστόσο, έχει πει ότι «η πετσέτα μου επέτρεπε να βγάζω το νερό που έπινα όλη μέρα πριν τα ματς, δίχως να ακούω ηλίθια σχόλια από τους περίεργους που κάθονταν πίσω από τον πάγκο και πολλάκις το μόνο που έκαναν ήταν να επικεντρώνονται στο τι κάνω εγώ». Η συνήθεια αυτή ξεκίνησε όταν ήταν τεχνικός στο γυμνάσιο και έγινε το σήμα κατατεθέν του, καθώς με μία τέτοια παρουσιάστηκε και το μπρούτζινο άγαλμά του έξω από το γήπεδο του πανεπιστημίου UNLV! Το περιβοήτο «αξεσουάρ» του, πάντως, δεν κατάφερε ποτέ να απορροφήσει την «λάσπη» που δέχθηκε. Έστω κι αν με τις απαντήσεις του σε έμμεσες κατηγορίες, ουσιαστικά δεχόταν ορισμένες παραβάσεις. Θεωρώντας υποκρισία να κυνηγούν μόνο τον ίδιο και καταλήγοντας πάντα με την γνώμη «η δική μου δουλειά είναι να κερδίζω και κάνω ό,τι μπορώ για αυτό».

Αυτό το «ό,τι μπορώ» δεν περιελάμβανε μπόλικη υπομονή.Τουλάχιστον σίγουρα όχι στην σύντομη θητεία του στο ΝΒΑ. Αμέσως μετά την αποχώρησή του από το Νεβάδα-Λας Βέγκας, την άνοιξη του 1992, ο «Ταρκ» υπέγραψε στο Σαν Αντόνιο, αλλά κάθισε στον πάγκο για ένα τέταρτο της σεζόν. Απολύθηκε (ο ίδιος λέει πως παραιτήθηκε) έπειτα από 20 ματς, με τις φήμες να λένε πως δεν τα πήγε ποτέ καλά με τους Ντέιβιντ Ρόμπινσον, Σον Έλιοτ, όμως η πραγματικότητα είναι ότι δεν πίστεψε στους Σπερς. Τα «Σπιρούνια» έχασαν εκείνο το καλοκαίρι τον restricted free-agent Ροντ Στρίκλαντ από το Πόρτλαντ και παρότι ο Ταρκάνιαν ήθελε για πόιντ-γκαρντ τον (μετέπειτα παίκτη του Άρη) Γκάρι Γκραντ ή τον Μούκι Μπλέιλοκ, η διοίκηση του έφερε τον Βίνι Ντελ Νέγκρο και τον Έιβερι Τζόνσον. Με το ρεκόρ στο 9-11, ο Αμερικανός, με καταγωγή από την Αρμενία κόουτς ομολόγησε στον GM, Μπομπ Μπας και τον ιδιοκτήτη, Ρεντ ΜακΚομπς ότι «δεν πιστεύω πως αυτό το ρόστερ μπορεί να νικήσει» και αποχώρησε. Με τον γιο του, Ντάνι, να εξηγεί πρόσφατα πως «δεν μετάνιωσε για όσα είπε. Αντίθετα, σκέφτεται ακόμη πως δεν εμπιστεύθηκε πολύ τον Έιβερι Τζόνσον, που πραγματοποίησε στη συνέχεια μία αξιοπρεπέστατη καριέρα»...

Το highlight της καριέρας του Ταρκάνιαν ήταν σαφώς το UNLV. Οδήγησε τους λεγόμενους «Runnin’ Rebels» σε τέσσερα φάιναλ-φορ του NCAA (1977, 1987, 1990, 1991) με αποκορύφωμα τον τίτλο του 1990, έχοντας στο ρόστερ τους Λάρι Τζόνσον, Στέισι Όγκμον, Γκρεγκ Άντονι. Εκείνη η ομάδα «αποτύπωσε» ξεκάθαρα την φιλοσοφία του προπονητή της, που λάτρευε τις άμυνες «ζώνης» (την λεγόμενη «amoeba», μίξη μαν-του-μαν και ζώνης σε σχήμα διαμαντιού), την ελευθερία κινήσεων στους παίκτες του και την διαρκή επιθυμία να «διαλύει» τον αντίπαλο. Άλλωστε, η νίκη στον τελικό του 1990 επί του Ντιούκ ήρθε με το επιβλητικό 103-73(!), αν και την επόμενη σεζόν οι «Blue Devils» πήραν την ρεβάνς. Το 1990-91 το Νεβάδα-Λας Βέγκας είχε ρεκόρ 34-0 (μ.ο. νικών με... 27,3π. διαφορά!!!) και φιλοδοξούσε για το repeat με το αήττητο, όπως μόνο η Ιντιάνα του Μπόμπι Νάιτ είχε πετύχει. Ο ημιτελικός με το Ντιούκ ήταν το τελευταίο ματς της σεζόν για τους «Rebels», καθώς ο Άντερσον Χαντ αστόχησε στο σουτ της εκπνοής...

Η σεζόν του τίτλου, ωστόσο, δεν έκανε το πανεπιστήμιο δημοφιλές στον οργανισμό του NCAA. Κατά την διάρκεια της χρονιάς, σημειώθηκαν 11 επισκέψεις παραγόντων του συμβουλίου του κολεγιακού πρωταθλήματος και αποβλήθηκαν συνολικά 10 παίκτες, για διάφορους λόγους... Το κοινό αποθέωνε το μπάσκετ της ομάδας, αλλά Τύπος και αντίπαλοι έλεγαν πως «το UNLV είναι ομάδα εγκληματιών που πρέπει να μπουν φυλακή!», αφού ο «Ταρκ» δεν ενδιαφερόταν για τις εξω-αγωνιστικές συμπεριφορές των σταρ του. Η απάντησή του, άλλωστε, ήταν πως «ο καθένας αξίζει μία δεύτερη ευκαιρία. Εμένα μου αρέσει να δέχομαι παίκτες που οι υπόλοιποι απορρίπτουν. Είναι σαν να αγοράζεις φθηνά ένα αυτοκίνητο για το οποίο κάποιος άλλος πλήρωσε πολύ ακριβά λίγο νωρίτερα»!!! Με αυτή την πεποίθηση έδωσε μία δεύτερη ευκαιρία και στον Λόιντ Ντάνιελς, που το 1999 φόρεσε και για λίγο την φανέλα της ΑΕΚ.

Ο Ντάνιελς θεωρήθηκε κάποτε «νέος Μάτζικ Τζόνσον», όμως δεν έμεινε μακριά από μπλεξίματα και έπειτα από σύλληψη για αγορά κοκαΐνης από μυστικό αστυνομικό(!), βρέθηκε και σε νοσοκομείο με δεκάδες σφαίρες στο κορμί του... Τον κράτησε στο Νεβάδα-Λας Βέγκας (και αργότερα τον υπέγραψε στο Σαν Αντόνιο), λέγοντας πως «έχει την πιο απαλή πάσα που είδα ποτέ μου» και φυσικά δεν νοιαζόταν καθόλου για τους χαμηλούς βαθμούς του, όπως και των άλλων κατα καιρούς αθλητών του. Λέγεται, μάλιστα, ότι εκτός των παραβατικών μεθόδων του για να πείσει παίκτες να τον ακολουθήσουν, μεσολαβούσε ώστε εκείνοι να τύχουν ευνοϊκής μεταχείρισης στα μαθήματά τους. Είναι γνωστό πως μαθητές με αδυναμίες στο ακαδημαϊκό κομμάτι δεν έχουν δικαίωμα να παίζουν μπάσκετ, όμως ο «Ταρκ» συνήθιζε να λέει πως «αν αυτοί πάρουν το πτυχίο τους με υψηλό βαθμό κι εγώ χάσω, τότε εγώ θα απολυθώ. Επομένως, με νοιάζει μόνο να νικώ»! Το τέλος του στο UNLV φάνηκε να έρχεται όταν 3 παίκτες της ομάδας του τίτλου του 1990 βρέθηκαν στα πρωτοσέλιδα (τον Μάιο του 1991), παρέα με τον τζογαδόρο και άνθρωπο του υπόκοσμου, Ρίτσι «the fixer» Πέρι, σε μία εξωτερική μπανιέρα!

Οι ανεπιθύμητες παρτίδες του Ταρκάνιαν με την επιτροπή του NCAA άρχισαν από το 1973. Έπειτα από την θητεία του στα Σίτι Κόλετζ των Ρίβερσαϊντ και Πασαντίνα, προσελήφθη στο Λονγκ Μπιτς Στέιτ και έγινε... ενοχλητικό(ς) αγωνιστικά στο γειτονικό UCLA, με τον θρυλικό τεχνικό του τελευταίου, Τζον Γούντεν, να αποφεύγει να βάζει την ομάδα του «Ταρκ» στο πρόγραμμά της! Ο Ταρκάνιαν ήταν επίσης από τους πρώτους προπονητές που επέλεγε περισσότερους από 3 μαύρους βασικούς, παραβιάζοντας έναν άγραφο κανόνα της εποχής. Ενώ στον τελικό της Δυτικής Περιφέρειας του 1971, το UCLA επικράτησε με 2π. (γυρίζοντας από -12 του ημιχρόνου), αλλά πολλοί είδαν τον αθλητικό διευθυντή των νικητών, Τζέι-Ντι Μόργκαν να ζητά περισσότερα σφυρίγματα...

Το 1973 το NCAA έπεισε τελικά το Λονγκ Μπιτς Στέιτ να απολύσει τον Ταρκάνιαν, υπό την απειλή επιτήρησης. Από εκείνο το καλοκαίρι, πάντως, ο διάσημος πια κόουτς ξεκίνησε δικαστικό αγώνα κατά του κολεγιακού πρωταθλήματος και δικαιώθηκε το 1998, κερδίζοντας 2,5εκατ.δολ. ως αποζημίωση. Είχε κατηγορήσει την επιτροπή πως τον «σημάδεψε» εσκεμμένα και την ανάγκασε να προβεί σε συμβιβασμό, που περιέλαβε την μεγαλύτερη αποζημίωση που πλήρωσε ποτέ το κολεγιακό μπάσκετ! Ενώ το 1977, λίγο πριν υπογράψει στο UNLV, λόγω πρότερων κατηγοριών για το κολέγιο, τιμωρήθηκε με διετή αποκλεισμό, αλλά η έφεσή του τον επανέφερε στην θέση του. Για χρόνια το πανεπιστήμιο φερόταν να πιέζεται να τον απολύσει και για αυτό φαίνεται ότι τέθηκε υπό επιτήρηση 3 ετών, το 1988. Η δικαστική νίκη του «Ταρκ» ήρθε με την εξήγηση πως «αν και όλοι μου έλεγαν να μην σταθώ απέναντι στην επιτροπή, δεν γινόταν να κάθομαι χωρίς να κάνω κάτι και να νιώθω πως είμαι πιόνι τους. Για δεκατίες με κυνηγούσαν σαν ερινύες, όμως δικαιώθηκα».

Στην πραγματικότητα, ωστόσο, ο Ταρκάνιαν δεχόταν πως είχε υποπέσει σε παραβάσεις του (σκληρού και συχνά... αρτιοσκληρωτικού) ερασιτεχνικού κανονισμού του NCAA, λέγοντας πως «δεν είναι κακό να παρέχεις μερικά δωρέαν γεύματα ή κάποια δώρα σε παίκτες σου». Θυμίζοντας ότι «ορισμένοι με υποτροφίες μπαίνουν μετά την προπόνηση σε πολυτελή, ακριβά και γρήγορα αυτοκίνητα και άλλοι δεν έχουν λίγα δολάρια να πάνε να επισκεφθούν τους γονείς τους, στην άλλη άκρη της χώρας». Το 1995 επέστρεψε στο Φρέζνο Στέιτ, στο οποίο είχε αγωνιστεί το 1954-55. Επί των ημερών του εκεί αποβλήθηκαν οι Κρις Μάντοξ, Κρις Σάντι, Μέλβιν Έλι, με κατηγορίες για συμμετοχή σε «στήσιμο» αγώνων. Και στις 15 Μαρτίου 2002 ανακοίνωσε πως αποσύρεται, μετά την ήττα από το Τεμπλ, για το τουρνουά του ΝΙΤ. Μία είδηση που σε αντίθεση με την μελαγχολία που προκαλεί συνήθως σε φαν ενός θρύλου, προφανώς έκανε το NCAA και τους μεγάλους αντιπάλους του να πανηγυρίζουν! Διότι μπορεί τεχνικοί σαν τους Μπόμπι Νάιτ ή Μάικ Σιζέφσκι να τον αποθεώναν, όμως ο Τζιμ Καλχούν του Κονέκτικατ τόνιζε πως «μπορεί να νίκησε το NCAA στα δικαστήρια, αλλά εκείνος βγήκε χαμένος, γιατί τον ενδιέφερε μόνο αυτή η κόντρα. Έχασε την διάθεσή του για μπάσκετ και την επαφή του με τον χώρο»...

Μονάχα που ο «Ταρκ» όχι μόνο δεν έχασε την επαφή του, αλλά απόλαυσε και λίγο μετά τα 83α γενέθλιά του και την τελετή του Hall Of Fame. Παρά τα προβλήματα υγείας (του έχει τοποθετηθεί βηματοδότης) που αντιμετωπίζει και την απόφαση να προκαλέσει ανοικτά το NCAA, έγινε θαρρεί κανείς «αθάνατος» του μπάσκετ. Τώρα μπορεί να μασήσει την αγαπημένη πετσέτα του με μεγαλύτερο χαμόγελο. Όπως τραγουδούσε και ο Φρανκ Σινάτρα, που ήταν συχνά θεατής στα παιχνίδια του Νεβάδα-Λας Βέγκας, «I did it my way». Και ο «Ταρκ» έκανε τα πάντα με τον τρόπο του.

ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ: Γεννήθηκε στις 8 Αυγούστου 1930 στο Οχάιο, από Αρμένιους μετανάστες. Αν και έπαιξε μπάσκετ για μόλις μία σεζόν στο πανεπιστήμιο Φρέζνο Στέιτ (1954-55), μετέφερε το πάθος του στους πάγκους. Από το 1959-61 καθοδήγησε το Αντιλόπ Βάλεϊ Τζόιντ Γιούνιον, πριν μετακομίσει στο κολεγιακό μπάσκετ. Σε Ρίβερσάιντ Σίτι Κόλετζ (1961-66) και Πασαντίνα Σίτι Κόλετζ (1966-68) κατέγραψε ποσοστό νικών 89,1%, που παραμένει το υψηλότερο σε επίπεδο τζούνιορ κόλετζ! Κοουτσάρισε τα Λονγκ Μπιτς Στέιτ (1968-73), UNLV (1973-92), Φρέζνο Στέιτ (1995-2002) και τα οδήγησε όλα σε τελικά τουρνουά. Μετρώντας 14 συμμετοχές στους «64», 13 παρουσίες στους «16», αλλά και 7 εμφανίσεις στα προημιτελικά και 4 σε φάιναλ-φορ, 17 τίτλους περιφέρειας και 4 σεζόν με +30 νίκες! Είχε +20 νίκες στην πρώτη σεζόν σε κάθε ομάδα και είχε 12 διαδοχικές χρονιές με +20 νίκες, επίδοση που τον φέρνει 2ο, πίσω από τον Θαντ Μάτα. Κοουτσάρισε 44 παίκτες που στην συνέχεια έπαιξαν στο ΝΒΑ (οι 12 ήταν επιλογές 1ου γύρου) και είχε συνολικό ρεκόρ 729-201, που τον φέρνει στην 29η θέση. Ωστόσο, το ποσοστό του (78,4%) είναι το 5ο υψηλότερο στην ιστορία του NCAA! Αν υπολογίσει κανείς τα ματς που ακυρώθηκαν από την επιτροπή, λόγω παραβάσεων, το ρεκόρ του φτάνει στο 784-202... Με την γυναίκα του, Λόις, απέκτησαν 4 παιδιά και 10 εγγόνια. Ο γιος του, Ντάνιελ, ήταν παίκτης του στο UNLV και αργότερα έγινε πολιτικός, χάνοντας όμως τις εκλογές για το χρίσμα του γενικού γραμματέα στην Νεβάδα. Η εγγονή του, Ντανιέλ Ντιαμάντ παίζει μπάσκετ στο πανεπιστήμιο Νόρθγουεστερν. Ο Τζέρι Ταρκάνιαν πήρε το παρωνύμιο «Tark the Shark» από την έδρα του UNLV, που κάποτε ονομαζόταν Shark Tank»... Η αυτοβιογραφία του, με τίτλο «Runnin' Rebel: Shark Tales of "Extra Benefits", Frank Sinatra and Winning it All», εκδόθηκε το 2005. Τον είχαν αποκαλέσει και «Uncle Fester», από τον ομώνυμο ήρωα-ρόλο της σειράς «Οικογένεια Άνταμς».

ΕΙΠΕ:
- «Αυτά για τα οποία με κατηγορούσαν γίνονται σε όλες τις Η.Π.Α.. Απλώς κάποιοι έχουν βρει την άκρη με την ομοσπονδία και την έγλειφαν...».
- «Πολλοί με έλεγαν τρελό! Αρκετοί είχαν το θάρρος να το πουν και μπροστά μου».
- «Το να έχουν οι μαθητικές επιδόσεις σχέση με το μπάσκετ είναι μία ακόμη μεγάλη ανοησία του συστήματος!» (σε συνέντευξη στο περιοδικό «Τρίποντο», στις 29/6/1993).
- «Οι κόντρες με το NCAA ήταν για μένα σαν να έβαζα με το θηρίο. Είχα το άγχος των ομάδων μου, αλλά και το πότε θα με καλέσουν να απολογηθώ. Μέχρι το 1989 άντεχα, μετά ήξερα πως αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση» (από την ίδια συνέντευξη στο ελληνικό περιοδικό).
- «Μου έλεγαν πως το 1990 είχα προβληματικούς παίκτες. Η ουσία είναι πως κερδίσαμε τα πάντα με τρόπο που δύσκολα θα γίνει ξανά από κολεγιακή ομάδα».
- «Το μυστικό είναι να έχεις 8 καλούς παίκτες και άλλους 4 που να τσιρίζουν στον πάγκο!».
- «Όταν ένα παιδί 18-19 ετών κάνει ένα λάθος, δεν πρέπει να του γυρνάμε την πλάτη. Αλλά να του δίνουμε μία δεύτερη ευκαιρία».
- «Ο Φρανκ Σινάτρα ήταν φαν της ομάδας μας στο UNLV. Παρακολούθησε πολλά ματς από την πρώτη σειρά, μας τηλεφωνούσε έπειτα από νίκες και ήταν ο πρώτος που κάλεσε για συγχαρητήρια μετά τον τελικό του 1990»!

ΕΙΠΑΝ ΓΙΑ ΕΚΕΙΝΟΝ:
- «Είχε την ικανότητα να λαμβάνει το καλύτερο από κάθε παίκτη του. Τα αμυντικά του συστήματα ήταν για σεμινάριο και σίγουρα είναι ένας από τους κορυφαίους κόουτς του NCAA!» (Μάικ Σιζέφσκι).
- «Το μόνο που του άρεσε ήταν να ακολουθεί το δικό του μονοπάτι και τρόπο ζωής. Νομίζω πως είναι άτυχος γιατί δεν κατάφερε να αφήσει ούτε για λίγο στην άκρη τη νοοτροπία του προπονητή και να ζήσει ως απλός άνθρωπος. Ίσως δεν είχε την δύναμη να κάνει αυτό τον διαχωρισμό...» (Τζιμ Καλχούν).
- «Δεν έχει μετανιώσει για πολλά πράγματα στη ζωή του» (Ντάνι Ταρκάνιαν, γιος του).
- «Πολλοί έλεγαν πως έγινε δυνατός λόγω των πολλών αβάσιμων κατηγοριών. Εγώ νομίζω πως το NCAA κυνήγησε τον πατέρα μου γιατί ήταν ήδη δυνατός» (Ντάνι Ταρκάνιαν).
- «Το πάθος του είναι κάτι που δεν συναντάς εύκολα σε ανθρώπους. Ειδικά σε εκείνους που κατηγορούνται και αυτό γίνεται συχνά και άδικα» (Μπιλ Ουόλτον).

[email protected]