Ξαναστηνεται το κρατος απο το μηδεν

Ρεπορτάζ : Δημήτρης Νικολακόπουλος
(από το Βήμα της Κυριακής)
To πολιτικό σύστημα, κατ’ επιταγήν της τρόικας και της Task Force, καλείται πλέον με επιτακτικό και βίαιο τρόπο να συνηγορήσει στην κατάργηση όλων των δομών του κράτους από τις οποίες αντλούσε την εξουσία του. Να αποδεχθεί δηλαδή την...
κατάργηση ή την επανασύσταση σε νέα βάση των υπηρεσιών μέσω των οποίων καλλιεργούνταν οι πελατειακές σχέσεις, εκκολάπτονταν τα σκάνδαλα, άνθιζε το ρουσφέτι και γιγαντωνόταν η γραφειοκρατία. Οι αλλαγές αναμένεται να είναι σαρωτικές, όπως προκύπτει και από τα κριτήρια που έχουν καταρτίσει η Task Force και η τρόικα, σε συνεργασία με την κυβέρνηση, για την αξιολόγηση των δημοσίων υπηρεσιών.
«Το κάθε υπουργείο αποτελεί και ένα ξεχωριστό βιλαέτι» λέει στέλεχος του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης που μετέχει στην ομάδα εργασίας η οποία, από κοινού με τους γάλλους εμπειρογνώμονες και τα στελέχη του μόνιμου κλιμακίου της τρόικας στην Αθήνα, εκπόνησε τους δείκτες αξιολόγησης των δομών του κράτους που αναμένεται να τεθούν σε ισχύ εντός της εβδομάδος. «Οχι μόνο δεν υπάρχει σαφής προσανατολισμός των υπηρεσιών που έχουν συσταθεί τα τελευταία χρόνια με βάση τις αρμοδιότητες που επιτελούν, αλλά αυτές συστήνονταν με ένα μόνο κριτήριο: την εξυπηρέτηση της προσωπικής πολιτικής του (εκάστοτε) υπουργού» τονίζει.
Η επινοητικότητα των εκπροσώπων της πολιτικής εξουσίας που νέμονταν κατά το δοκούν το κράτος υπήρξε ανεξάντλητη. Μετά την ίδρυση του ΑΣΕΠ από τον πρώην υπουργό Αναστάσιο Πεπονή στις αρχές της δεκαετίας του 1990, παρατηρήθηκε έκρηξη στη σύσταση νέων δομών και υπηρεσιών εντός των υπουργείων, τα οποία μετατράπηκαν σε υδροκέφαλους οργανισμούς. Αυτό ουδόλως μπορεί να εκληφθεί ως τυχαίο γεγονός.
Οι φραγμοί που έθεσε η λειτουργία του ΑΣΕΠ στις πελατειακές σχέσεις, με τη θέσπιση αντικειμενικών κριτηρίων στις προσλήψεις προσωπικού, μετατόπισαν το κέντρο βάρους του ρουσφετιού. Ετσι άρχισαν να ιδρύονται νέες υπηρεσίες με κύριο στόχο την αξιοποίηση των «ευκαιριών χρηματοδότησης» κυρίως μέσω των ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Οι πολιτικοί με άλλα λόγια συγκροτούσαν υπηρεσίες για να μοιράζουν κατά το δοκούν και με αδιαφανείς συνήθως διαδικασίες τα χρήματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Αβγάτισαν υπηρεσίες σε μία δεκαετία
Ετσι, για παράδειγμα, οι υπηρεσίες και οι οργανισμοί του υπουργείου Εργασίας υπερδιπλασιάστηκαν την περίοδο 1999 - 2009 με νομοθετικές και κανονιστικές πράξεις (υπουργικές αποφάσεις, προεδρικά διατάγματα), χωρίς μάλιστα, όπως αναφέρεται σε σχετική έκθεση του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης, να αιτιολογείται επαρκώς η σύσταση των νέων δομών. Η ίδια... τάση παρατηρείται σε όλα ανεξαιρέτως τα υπουργεία, γεγονός που εκτός των άλλων έχει ως συνέπεια την πολυδιάσπαση των αρμοδιοτήτων τους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα στα υπουργεία υφίστανται 157 γενικές διευθύνσεις, 1.978 διευθύνσεις και 5.027 τμήματα. Δεδομένου ότι υπάρχουν 15 (βασικά) υπουργεία, μπορούμε να πούμε ότι κατά μέσο όρο κάθε υπουργείο έχει περισσότερες από 10 γεν