Κυκλοφορησε το τελευταιο βιβλιο του νικου θεμελη...

...ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ...
Το τελευταίο βιβλίο του Νίκου Θέμελη, κυκλοφόρησε πριν λίγο καιρό από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, με επιμέλεια της Ελένης Μπούρα. Ο Νίκος Θέμελης που «έφυγε» από τη ζωή...
το 2011, μιλούσε συχνά για το κείμενο, αλλά απέφευγε να το δείξει ακόμα και στους πιο στενούς του συνεργάτες. Μια διετία μετά τον θάνατό του η γυναίκα του Μαριάννα ανέσυρε το κείμενο από τον υπολογιστή του και το παρέδωσε προς δημοσίευση. Κανένας δεν θα μάθει αν το είχε όντως ολοκληρώσει: η δράση δεν παρουσιάζει κενά ή χασμωδίες και οι χαρακτήρες μοιάζουν, παρά τη μικρή έκταση του κειμένου, ολοκληρωμένοι. Είναι δύσκολο πάντως να μη σκεφτεί κανείς πως ίσως να πρόκειται για μόνο για ένα καλά δουλεμένο προσχέδιο μια και ο Θέμελης συνήθιζε να αναπτύσσει σε μεγάλες επιφάνειες τόσο τα πρόσωπα όσο και την πλοκή του. Από αυτή την άποψη η επιμελήτρια έχει πράξει σοφά αποφεύγοντας τον οποιονδήποτε ειδολογικό (μυθιστόρημα, αφήγημα, νουβέλα) χαρακτηρισμό.

Η αισιοδοξία με την οποία ξεκίνησε ο Θέμελης τη λογοτεχνική του διαδρομή (παρά τις πολλαπλές αβαρίες τις οποίες υφίστανται οι ήρωες στην «Αναζήτηση», το εκσυγχρονιστικό όραμα δεν χάνεται ποτέ από τις σελίδες της), έτεινε βαθμιαία να υποχωρήσει, φτάνοντας μέχρι την πλήρη απογοήτευση. Ίσως γιατί κατά τη διάρκεια της δεκαπενταετίας που μεσολάβησε από το πρώτο του μυθιστόρημα μέχρι σήμερα διαψεύστηκαν κατ’ επανάληψη (με αποκορύφωμα την εποχή της κρίσης) οι ελπίδες για οποιαδήποτε ουσιαστική αλλαγή. Υπό αυτή την έννοια η «Αναχώρηση» αποτελεί ένα βιβλίο εσωτερικής συστροφής και παραίτησης.

Η αφήγηση εκκινεί από τα χρόνια της επανάστασης του 1821 με ήρωα έναν μεγαλοκτηματία, τον Λάζαρο Χατζημιχαήλ, που αδιαφορώντας για τα προνόμια του προεστού έχει στρέψει ολόκληρη την προσοχή του στον ιερό σκοπό της ελευθερίας. Οι εμφύλιοι πόλεμοι, ωστόσο, που θα διαιρέσουν σύντομα τις ελληνικές δυνάμεις (ενόσω οι μάχες με τους Τούρκους εξακολουθούν να μαίνονται), θα κόψουν τα φτερά κάθε ενθουσιασμού και ο Λάζαρος Χατζημιχαήλ θα πέσει νεκρός όχι από το βόλι του εχθρού, αλλά εξαιτίας μιας προσωπικής βεντέτας.

Τέσσερις γενιές αργότερα, ο απόγονος του Λάζαρου Χατζημιχαήλ, που έχει το ίδιο όνομα μαζί του και ασπάζεται το ιδανικό του για μια καινούργια Ελλάδα, θα δει πρώτα τον πατέρα του να δηλώνει πίστη στη χούντα (γιατί έτσι επιτάσσουν τα συμφέροντα του επιχειρηματία τον οποίο υπηρετεί) κι ύστερα τον αδελφό του να συνεργάζεται (έχει μπει η μεταπολίτευση), άλλοτε με το ένα και άλλοτε με το άλλο κόμμα εξουσίας (γιατί έτσι επιτάσσουν οι εργολαβίες τις οποίες παίρνει από το δημόσιο). Αποτέλεσμα; Ο Λάζαρος Χατζημιχαήλ θα ζήσει εν νέου την ιστορία του προγόνου του, με τη διαφορά ότι αντί να αφήσει να τον σκοτώσουν, θα σπεύσει να εγκαταλείψει τους πάντες και τα πάντα, χωρίς κανένας να ακούσει οτιδήποτε ξανά για την περίπτωσή του. Θα προλάβει, εντούτοις, προηγουμένως, ο Λάζαρος Χαζτημιχαήλ ο νεώτερος να γράψει κάτι σαν μυθιστόρημα για κάποιον (ένα alter ego του;) που περιδιαβαίνει άσκοπα την Ευρώπη, τυλιγμένος από την τρομερή μοναξιά του: μια μοναξιά ταυτισμένη με την παράλυση όχι μόνο μεταφορικά, αλλά και κυριολεκτικά αφού ένα ατύχημα τον έχει καθηλώσει σε αναπηρικό καροτσάκι. Πικρό συμπέρασμα: ο κύκλος που άνοιξε το 1821 πλημμυρισμένος από το φως, για να σκιαστεί σχεδόν αμέσως από το εμφυλιακό κακό, θα κλείσει με μια δια βίου αναπηρία, ακόμα κι αν η αναπηρία θα αποδειχθεί μόνο μυθοπλαστικής ή συμβολικής τάξεως.

Την έκδοση συνοδεύουν ένα σύντομο αλλά εξαιρετικά πυκνό επιλογικό σημείωμα του Βασίλη Παναγιωτόπουλου για τους εμφυλίους του 1823 και του 1824, όπως κι ένας διαφωτιστικός πρόλογος της Ελ. Μπούρα για την προϊστορία του κειμένου της «Αναχώρησης».

Πηγή: Αθηναϊκό Πρακτορείο