Το καθαρό περιβάλλον χρειάζεται καθαρή σκέψη…

Κατά κάποιο τρόπο, οι συνομιλίες για το κλίμα που αρχίζουν στο Παρίσι, στις 30 Νοεμβρίου, θα δείξουν τους παγκόσμιους ηγέτες στα καλύτερά τους. Κάνοντας ένα διάλειμμα από επείγοντα ζητήματα όπως οι τρομοκρατικές απειλές και οι οικονομίες που παραπαίουν, θα προσπαθήσουν να αποτρέψουν μια κρίση που θα δημιουργήσει σοβαρότατους κινδύνους πολύ μετά την αποχώρησή τους. Είναι το αντίθετο της μυωπικής λογικής που συχνά λέγεται ότι προσβάλλει την πολιτική. Κρίμα, λοιπόν, που οι πολιτικοί έχουν θέσει αδύνατους στόχους και που πηγαίνουν προς αυτούς ως επί το πλείστον με λάθος τρόπο.

Το ότι η κλιματική

αλλαγή συμβαίνει, ότι σε πολύ μεγάλο βαθμό οφείλεται στον άνθρωπο και ότι είναι εξαιρετικά επικίνδυνη, είναι πλέον δύσκολο να τα αρνηθεί κανείς (αν και οι υποψήφιοι πρόεδροι των Ρεπουμπλικάνων στην Αμερική προσπαθούν συχνά να το κάνουν). Αυτό το έτος είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα είναι το πιο θερμό από το 1880, όταν ξεκίνησαν τα αρχεία της NASA. Αν όντως είναι, το 2015 θα σπάσει ένα ρεκόρ που είχε οριστεί μόλις το 2014. Κάθε χρόνο μέχρι τώρα αυτή η δεκαετία ήταν θερμότερη από κάθε έτος πριν από το 1998.

Οι ανεμογεννήτριες και οι ηλιακοί συλλέκτες που εξαπλώνονται σε όλη την Ευρώπη, την Αμερική και την Κίνα μόλις και μετά βίας περιορίζουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Από την αλλαγή του αιώνα, η παγκόσμια ενέργεια έχει γίνει περισσότερο, και όχι λιγότερο, επικεντρωμένη στον άνθρακα. Ο άνθρακας προμηθεύει τώρα το 41% της παγκόσμιας ηλεκτρικής ενέργειας και το 29% της ενέργειας ενός μεγαλύτερου μεριδίου του κόσμου, από ό,τι σε οποιαδήποτε στιγμή εδώ και τουλάχιστον τέσσερις δεκαετίες. Η ατμοσφαιρική συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα είναι 40% υψηλότερη από ό,τι ήταν στις αρχές της βιομηχανικής επανάστασης.

Οι τρομεροί δύο βαθμοί Κελσίου…

Οι πρόεδροι και οι πρωθυπουργοί που συγκεντρώνονται στο Παρίσι θα επιμείνουν ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη πρέπει να σταματήσει πριν ο κόσμος γίνεται κατά 2° C (3,6 ° F) θερμότερος από ό,τι ήταν στην προ-βιομηχανική εποχή. Αυτό λένε εδώ και χρόνια, αλλά, λαμβάνοντας υπόψη τη δυναμική πίσω από την αλλαγή του κλίματος, ο στόχος αυτός είναι τόσο ρεαλιστικός όσο και αυθαίρετος. Αν οι ετήσιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου παραμείνουν στα σημερινά επίπεδα, αρκετή ρύπανση θα εισέλθει στην ατμόσφαιρα μέσα σε μόλις 30 χρόνια για να θερμάνει τελικά τον κόσμο κατά δύο βαθμούς.

Οι Πράσινοι λένε ότι ο στόχος είναι ένα σημείο συσπείρωσης, ότι είναι χρήσιμος επειδή εμπνέει δράση, και η δράση, από τη στιγμή που θα ξεκινήσει, θα εμπνεύσει ακόμα περισσότερη δράση, σε έναν ενάρετο κύκλο. Εάν μόνο οι ηγέτες του κόσμου σκληρύνουν τη στάση τους και υποσχεθούν ακόμα πιο πράσινη ενέργεια, υποστηρίζουν, η καταστροφή μπορεί να αποφευχθεί. Αλλά αυτό υποβαθμίζει δραστικά την πρόκληση. Τα μέρη του πλανήτη που έχουν γίνει πλούσια το έχουν κάνει πατώντας σε μια τεράστια αποθήκη ενέργειας από ορυκτά καύσιμα με μάταιη, παρότι κατανοητή, αποχαλίνωση. Για να τα ακολουθήσει ο υπόλοιπος κόσμος και στη συνέχεια όλοι οι ενδιαφερόμενοι, όπως και οι μη-άνθρωποι κάτοικοι του πλανήτη- να ανθίσουν στους αιώνες που ακολουθούν, θα χρειαστεί πολύ περισσότερο από απλώς μια μεγάλη επέκταση της υπάρχουσας τεχνολογίας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Ο κόσμος και οι ηγέτες του χρειάζονται μεγαλύτερη φιλοδοξία και περισσότερο ρεαλισμό. Η φιλοδοξία απαιτεί την αύξηση των διαθέσιμων επιλογών. Γενναιόδωρες επιδοτήσεις διαιωνίζουν τις τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα του σήμερα. Ο στόχος πρέπει να είναι να εφαρμοστούν στο αύριο. Δυστυχώς, οι εταιρείες ενέργειας (σε αντίθεση, ας πούμε, με τις φαρμακευτικές και τις αυτοκινητοβιομηχανίες) θεωρούν τις επενδύσεις σε νέες ριζοσπαστικές τεχνολογίες ως κακή προοπτική και οι κυβερνήσεις δείχνουν αδυναμία στο να αναλάβουν δράση. Μια ευρεία δέσμευση που θα αυξήσει γρήγορα και θα διαφοροποιήσει τις δαπάνες για Έρευνα και Τεχνολογία για τις ενεργειακές τεχνολογίες, θα είναι πιο ευπρόσδεκτη από οτιδήποτε άλλο, λίγο-πολύ, θα μπορούσε να προσφέρει το Παρίσι.

Κάτι τέτοιο θα ήταν δαπανηρό. Αλλά θυμηθείτε τρία πράγματα. Το ένα είναι ότι η σπατάλη χρημάτων για τη μείωση σοβαρών κινδύνων είναι λογική. Το δεύτερο είναι ότι ορισμένες από τις πολιτικές για το σημερινό κλίμα κοστίζουν πολύ περισσότερο από ό,τι ένα πολύ διευρυμένο χαρτοφυλάκιο για την έρευνα και την απόδοση και όχι λιγότερο. Οι επιδοτήσεις που έχουν δημιουργήσει χιλιάδες αιολικές και ηλιακές φάρμες έχουν πετύχει λίγα και με μεγάλο κόστος. Άλλες πράσινες επιδοτήσεις, όπως κάποιες για τα βιοκαύσιμα, έχουν κάνει πραγματική ζημιά. Υπάρχουν πολλά χρήματα που πρέπει να εξοικονομηθούν.

Ένα τρίτο είναι ότι ένα από τα καλύτερα μέτρα κατά της κλιματικής αλλαγής συγκεντρώνει χρήματα. Οι καλά σχεδιασμένες τιμές του άνθρακα μπορεί να ενισχύσουν την πράσινη ενέργεια, να ενθαρρύνουν την εξοικονόμηση ενέργειας και να καταστείλουν την ενέργεια από ορυκτά καύσιμα, πολύ πιο αποτελεσματικά από τις επιδοτήσεις για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Λίγα γενναία μέρη έχουν γενναία υποστηρίξει αυτές τις τιμές μέσω φόρων στον άνθρακα: το τελευταίο είναι η Αλμπέρτα, στον Καναδά. Οι περισσότερες χώρες που προσπάθησαν να κοστολογήσουν τον άνθρακα έχουν αντ’ αυτού εκδώσει εμπορεύσιμες άδειες ρύπανσης -πάντοτε πάρα πολλές από αυτές, με αποτέλεσμα η τιμή να είναι πολύ χαμηλή για να αλλάξει τη συμπεριφορά. Ιδανικά αυτές οι χώρες θα παραδεχτούν το λάθος τους και θα αρχίσουν τη φορολόγηση. Αν δεν γίνει αυτό, θα πρέπει να τηρήσουν τα συστήματα εμπορίας εκπομπών τους, αλλά να προσθέσουν μια κατώτατη τιμή και να την αυξήσουν σταθερά.

Η νέα ατζέντα για την έρευνα πρέπει να αντιμετωπίσει τις ελλείψεις των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αν και η ηλιακή, ειδικότερα, έχει γίνει πολύ πιο φθηνή, νέα υλικά, τεχνολογίες κατασκευής και συναρμολόγησης θα μπορούσαν να την κάνουν ακόμα φθηνότερη. Καλύτεροι τρόποι αποθήκευσης της ενέργειας απαιτούνται, έτσι ώστε η αιολική ή η ηλιακή ενέργεια να μπορεί να χρησιμοποιηθεί, για παράδειγμα, στο κρύο, ακόμα και τα βράδια του χειμώνα, όταν η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης τείνει να κορυφωθεί. Υπάρχουν και καλύτεροι τρόποι για να οδηγηθεί από το Α στο Β, είτε μέσω των μεγαλύτερων δικτύων ή με τη μορφή νεοσυντιθέμενων καυσίμων. Θα μπορούσε η βιοτεχνολογία να παράγει φωτοσυνθετικά έντομα που θα παράγουν πολλά καύσιμα; Κανείς δεν ξέρει. Θα άξιζε μερικά δισεκατομμύρια το να μάθουμε.

Ούτε θα πρέπει οι φιλοδοξίες για την έρευνα να περιοριστούν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Υπάρχουν και άλλες μορφές ενέργειας εκτός των ορυκτών καυσίμων, όπως η πυρηνική. Η καινοτομία στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας δεν είναι εύκολη: οι μονάδες παραγωγής της είναι επικίνδυνες και χρειάζονται συνεχή ρύθμιση. Είναι μη δημοφιλείς και πολύ ακριβές προς το παρόν. Αλλά ένας πολιτισμός που κοιτάζει δεκαετίες ή περισσότερο μπροστά δεν μπορεί να αποκλείσει νέες μορφές πυρηνικής ενέργεια από την ατζέντα της έρευνας.

Ζώντας με αυτό

Η ριζική καινοτομία είναι το κλειδί για τη μείωση των εκπομπών μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, αλλά δεν θα εμποδίσει την κλιματική αλλαγή να επιδεινωθεί εν τω μεταξύ. Εδώ έρχεται ο ρεαλισμός: πολλοί άνθρωποι θα πρέπει να προσαρμοστούν σε μία θερμότερη Γη και κάποιοι από αυτούς θα χρειαστούν βοήθεια.

Οι πλουσιότερες χώρες (συμπεριλαμβανομένης της Κίνας) έχουν υποσχεθεί 100 δις δολ. το χρόνο για να βοηθήσουν τις φτωχότερες. Το πρόβλημα είναι ότι δεν είναι σαφές για ποιον λόγο είναι τα χρήματα. Αν η διάσκεψη για το κλίμα του Παρισιού διαλυθεί μέσα σε κακόβουλες επικρίσεις, αυτή θα είναι πιθανότατα η αιτία. Η προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η έμφαση σε καλλιέργειες που μπορούν να επιβιώσουν σε ακραίες καιρικές συνθήκες, η καλύτερη υγιεινή και υγειονομική περίθαλψη που θα κάνει τους φτωχούς περισσότερο ανθεκτικούς στο κλιματικό σοκ και η φθηνή ενέργεια, είτε πράσινη είτε όχι. Οι φτωχοί χρειάζονται όλα αυτά τα πράγματα περισσότερο από όσο χρειάζονται τα δώρα των τεχνολογιών πράσινης ενέργειας που ακόμη και η Δύση βρίσκει πάρα πολύ ακριβά.

Το τελικό σκέλος της νέας σκέψης θα έπρεπε να είναι η έρευνα της τεχνητής ψύξης της Γης. Τα κλιματικά μοντέλα δείχνουν ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη θα μπορούσε να επιβραδυνθεί με ψεκασμό σωματιδίων στην στρατόσφαιρα ή χρησιμοποιώντας κρυστάλλους άλατος που θα κάνουν τα σύννεφα πιο λευκά, και ως εκ τούτου καλύτερα στο να αντανακλούν το φως του ήλιου. Κανείς δεν ξέρει αν αυτή η «γεωμηχανική» μπορεί να σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο που δεν θα υποκαθιστά τους υφιστάμενους κινδύνους στο κλίμα με χειρότερα νέα. Αλλά αυτό είναι ένας λόγος για έρευνα και συζήτηση, και όχι για γι να το αγνοήσουμε. Η γεωμηχανική δεν αποτελεί υποκατάστατο στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (αν μη τι άλλο, δεν εμποδίζει το διοξείδιο του άνθρακα να αλλάζει τη χημεία των ωκεανών). Αλλά είναι ανόητο να τίθεται εκτός ορίων, όπως πολλοί επιθυμούν.

Με λίγα λόγια: η σκέψη θα πρέπει να αντικαταστήσει τους δισταγμούς και ο πραγματισμός θα πρέπει να αντικαταστήσει την πράσινη θεολογία. Το κλίμα αλλάζει εξαιτίας των εκπληκτικών εφευρέσεων όπως η τουρμπίνα ατμού και ο κινητήρας εσωτερικής καύσης. Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης είναι να συνεχίσουμε τις ανακαλύψεις.

www.economist.com

Διαβάστε περισσότερα