Το ΔΝΤ κρατά το «κλειδί» για την Ελλάδα

Η μεγαλύτερη ίσως λάθος εκτίμηση της ελληνικής κυβέρνησης από όταν εξελέγη τον Ιανουάριο ήταν να υποθέσει ότι η λύση στην κρίση χρέους της βρίσκεται στο Βερολίνο, ή στις Βρυξέλλες, ή στη Φρανκφούρτη. Πέρασε ένα μεγάλο μέρος του πρώτου τριμήνου αποπαίρνοντας τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για την παροχή χρημάτων. Την περασμένη εβδομάδα, η δράση

μετατοπίστηκε εκεί όπου η προσοχή της Αθήνας θα έπρεπε πάντα να είναι επικεντρωμένη: στην Ουάσιγκτον. Το κλειδί για κάθε συμφωνία χρέους στην Ελλάδα βρίσκεται στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Το ΔΝΤ έφερε στην Ευρωζώνη προγράμματα διάσωσης από την αρχή του 2010, επειδή η τεχνογνωσία, η αυστηρότητα και η ανεξαρτησία του θεωρήθηκαν ζωτικής σημασίας για να πεισθούν τα διστακτικά ευρωπαϊκά κοινοβούλια και να επωμισθούν το φορολογικό βάρος για τις χώρες που βρίσκονται σε κρίση. Η απόφαση αυτή ήταν αμφιλεγόμενη: πολλοί πίστευαν ότι η Ευρώπη θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να ασχοληθεί με τα δικά της προβλήματα. Αλλά μόλις το ΔΝΤ ήρθε στη διαδικασία, έγινε πολιτικά απαραίτητο: χωρίς ΔΝΤ, δεν υπάρχει συμφωνία.

Το Βερολίνο κρύβεται πίσω από το ΔΝΤ σε ολόκληρη τη σημερινή κρίση. Ρωτήστε γερμανούς αξιωματούχους να υπερασπιστούν τα προηγούμενα προγράμματα διάσωσης της Ελλάδας και θα απαντήσουν ότι δεν ήταν αυτοί που τα σχεδίασαν αλλά το ΔΝΤ. Ρωτήστε ποιες προϋποθέσεις πρέπει να πληρούν προκειμένου να λαμβάνει κεφάλαια διάσωσης η Αθήνας και θα σας απαντήσουν ότι είναι ένα θέμα ανάμεσα στην Ελλάδα και το ΔΝΤ. Το μήνυμα από το Βερολίνο είναι ότι μόνο το ΔΝΤ διαθέτει τις τεχνικές δεξιότητες για να αναλύσει τον δημοσιονομικό αντίκτυπο των σχεδίων μεταρρύθμισης στην Ελλάδα. Μια συμφωνία η οποία είναι αρκετά καλή για το ΔΝΤ είναι αρκετά καλή και για το Βερολίνο.

Αυτό έχει θέσει το ΔΝΤ σε μια δυσάρεστη θέση. Το ΔΝΤ είναι αξιόπιστο, διότι έχει τους κανόνες και τις διαδικασίες που έχουν σχεδιαστεί για να το προστατεύσουν από το είδος πολιτικών παρεμβάσεων που υπονομεύουν την εμπιστοσύνη στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, και ειδικότερα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Το ΔΝΤ αντλεί τη χρηματοδότησή του από τα 188 μέλη του, μεταξύ των οποίων πολλές από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, και υποτίθεται ότι δανείζει μόνο εκεί όπου έχει πειστεί ότι το βάρος του χρέους είναι πιθανόν βιώσιμο και ότι ο δανειολήπτης είναι πιθανό να έχει πρόσβαση στη χρηματοδότηση της αγοράς όταν λήξει το πρόγραμμα. Οι εγγυήσεις αυτές εξηγούν γιατί το ΔΝΤ θεωρείται ως ο ασφαλέστερος δανειστής στον κόσμο.

Όμως, το ΔΝΤ υπερηφανεύεται επίσης ότι είναι μια πηγή παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και σίγουρα δεν είναι μια πηγή αστάθειας. Αυτό μπορεί να κάνει τα πράγματα πιο περίπλοκα, όταν ασχολείται με ένα μέλος μιας νομισματικής ένωσης, όπως η Ελλάδα. Το 2010, το ΔΝΤ συμφώνησε με το πρώτο ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης παρά τις βαθιές ανησυχίες στο διοικητικό του συμβούλιο και μεταξύ των στελεχών του ότι το χρέος δεν ήταν βιώσιμο, επειδή φοβόταν ότι οποιαδήποτε αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει ολόκληρη την ευρωζώνη. Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι το επιπλέον χρέος και η λιτότητα που απαιτήθηκε από την Ελλάδα ήταν αντ 'αυτού ένας σημαντικός λόγος για την κλίμακα της οικονομικής κατάρρευσης.

Τώρα το ίδιο το ΔΝΤ βρίσκεται σε μια παρόμοια δέσμευση. Έχει δανείσει χρήματα στην Ελλάδα, με βάση ένα λεπτομερές μνημόνιο κατανόησης, μια νομικά δεσμευτική σύμβαση που ορίζει τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να αναλάβει η Αθήνα για να λάβει μετρητά από το ΔΝΤ. Για σχεδόν ένα χρόνο, το ΔΝΤ αρνείται να καταβάλει την επόμενη δόση διάσωσης στην Ελλάδα, μέχρι να ολοκληρώσει τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται από την εν λόγω συμφωνία. Εμμένει στη θέση του, παρότι η προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση έπεσε και η νέα πλησιάζει στην πτώχευση.

Αυτές τις μεταρρυθμίσεις τις επανέλαβε σε επιστολή της το Φεβρουάριο η Διευθύνων Σύμβουλος του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, στον πρόεδρο του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ. Περιλαμβάνουν τη μεταρρύθμιση του ελληνικού συνταξιοδοτικού συστήματος, της αγοράς εργασίας, της αγοράς προϊόντων και υπηρεσιών, του φορολογικού συστήματος και της δημόσιας διοίκησης. Όμως, το ΔΝΤ φαίνεται να δυσπιστεί. Παρά το γεγονός ότι τη συμφωνία του με την Ελλάδα είναι ξεχωριστή από αυτή της ευρωζώνης, το ΔΝΤ αναγκάστηκε να αναγνωρίσει ότι για πρακτικούς λόγους είναι το ίδιο: Η ευρωζώνη έχει εγκλωβιστεί και δεν θα διανείμει τα κεφάλαια της, ακόμη και για να ανακουφίσει μια οξεία κρίση ρευστότητας, έως ότου η Ελλάδα φτάσει σε συμφωνία με το ΔΝΤ. Η αδιαλλαξία του ΔΝΤ κινδύνεψε να σπρώξει την Ελλάδα προς μια ανεξέλεγκτη χρεοκοπία και πιθανή έξοδο του ευρώ που κανείς δεν ήθελε. Έτσι, το ΔΝΤ την περασμένη εβδομάδα, συμφώνησε να εξορθολογίσει τα αιτήματά του.

Αυτό αποτελεί μια σημαντική κίνηση. Η Ελλάδα πρέπει ακόμα να συμφωνήσει και να εφαρμόσει δύσκολες μεταρρυθμίσεις, πιθανότατα και ορισμένες διορθώσεις στις συντάξεις και στον φόρο προστιθέμενης αξίας. Και κάποιοι αξιωματούχοι φοβούνται ότι ακόμη και μια βελτιωμένη συμφωνία μπορεί να αποδειχθεί υπερβολικό να παραδοθεί από την Αθήνα πριν από την προθεσμία στα μέσα Μαΐου, όταν θα πρέπει να αρχίσουν οι κοινοβουλευτικές εγκρίσεις εάν τα μετρητά εκταμιευθούν πριν λήξει το πρόγραμμα στο τέλος του Ιουνίου. Όμως, το ΔΝΤ έχει χαμηλώσει τον πήχη σε μια ελληνική συμφωνία.

Ακόμα κι έτσι, θα πρέπει ακόμα να πείσει τους μετόχους του ότι το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο, πριν παραδώσει τα μετρητά. Αυτό θα μπορούσε να είναι δύσκολο: ο συνδυασμός του μειωμένου προγράμματος μεταρρυθμίσεων και του αντικτύπου από τους μήνες πολιτικής αναταραχής στις προοπτικές ανάπτυξης στην Ελλάδα θα έχουν ανοίξει ένα μεγάλο κενό χρηματοδότησης. Το βάρος του χρέους στην Ελλάδα θα χρειαστεί σημαντική αναδιάρθρωση, κάτι που οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης έχουν αποκλείσει πέρα από αλλαγές στα επιτόκια και παρατάσεις υφιστάμενων δανείων.

Πολλά μπορεί τότε να εξαρτηθούν από το πόσο αυστηρά το ΔΝΤ θα αποφασίσει να επιβάλει τους δικούς του κανόνες για τη βιωσιμότητα του χρέους. Θα απαιτήσει η ευρωζώνη να διαδραματίσει το ρόλο της στην επίλυση της κρίσης, με τον κίνδυνο να αρνηθεί, αφήνοντας την Ελλάδα ανίκανη να πληρώσει τα χρέη της; Ή θα υποκύψει στην πολιτική πραγματικότητα της Ευρωζώνης όπως έκανε το 2010, εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο ότι το δράμα στην Ελλάδα θα συνεχιστεί; Όλα τα μάτια θα πρέπει να στραφούν στην Ουάσιγκτον.

wsj.com

Διαβάστε περισσότερα