«Το Grexit παραμένει η πιο πιθανή έκβαση»

Η αναποφασιστικότητα του Τσίπρα οδήγησε σε οικονομικό αδιέξοδο, σχολιάζει ο Wolfgang Munchau.

Ο Αλέξης Τσίπρας δεν θα έπρεπε ποτέ να διορίσει τον Γιάννη Βαρουφάκη υπουργό Οικονομικών. Ή θα έπρεπε να τον είχε ακούσει και να τον κρατήσει. Αλλά αντ 'αυτού ο Έλληνας πρωθυπουργός επέλεξε τη χειρότερη από όλες τις επιλογές. Ακολούθησε τις συμβουλές του

Βαρουφάκη, να απορρίψει την προσφορά των πιστωτών - μέχρι την περασμένη εβδομάδα. Αλλά αφού έγινε αυτό, ο Τσίπρας υπέπεσε στο κρίσιμο σφάλμα να απορρίψει το σχέδιο Β’ του Βαρουφάκη τη στιγμή που οι τράπεζες της χώρας έκλεισαν: την άμεση εισαγωγή ενός παράλληλου νομίσματος - IOUs που θα εξέδιδε η ελληνική πολιτεία, αλλά υποτιμημένα σε ευρώ. Ένα παράλληλο νόμισμα θα επέτρεπε στους Έλληνες να πληρώσουν τις καθημερινές συναλλαγές τους, όταν οι αναλήψεις μετρητών περιορίστηκαν σε 60 ευρώ την ημέρα. Μία ολική οικονομική κατάρρευση θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί.

Αλλά ο Τσίπρας δεν ακολούθησε ούτε αυτό ούτε κανένα άλλο σχέδιο Β’. Αντ 'αυτού συνθηκολόγησε. Σε εκείνο το σημείο, ο ίδιος δεν ήταν πλέον καν σε θέση να επιλέξει ένα Grexit. Η οικονομική προϋπόθεση για την ομαλή αποχώρηση θα ήταν ένα πρωτογενές πλεόνασμα - πριν από την εξυπηρέτηση του χρέους - και ένα ισοδύναμο πλεόνασμα στον ιδιωτικό τομέα. Η Ελλάδα δεν έχει συναλλαγματικά αποθέματα. Αν οι Έλληνες επανέφεραν τη δραχμή, θα έπρεπε να πληρώσουν το σύνολο των εισαγωγών τους με τα έσοδα σε ξένο συνάλλαγμα από τις εξαγωγές τους. Οι ελάχιστες αυτές προϋποθέσεις υπήρχαν τον Μάρτη, αλλά όχι τον Ιούλιο.

Έτσι, όπως και οι προκάτοχοί του, ο Τσίπρας κατέληξε με μια άλλη πολύ κακή συμφωνία διάσωσης. Και αυτή πάσχει από τις ίδιες θεμελιώδεις αδυναμίες, όπως και οι προηγούμενες. Αυτό με οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το Grexit παραμένει το πιο πιθανό τελικό αποτέλεσμα.

Υπάρχουν τρεις κύριοι τρόποι με τους οποίους αυτό μπορεί να συμβεί. Το πρώτο είναι απλά μια συμφωνία να μην ολοκληρωθεί. Το μόνο που συμφωνήθηκε την περασμένη εβδομάδα ήταν η έναρξη των διαπραγματεύσεων, συν κάποια ενδιάμεση χρηματοδότηση. Μια συμφωνία μπορεί να αποτύχει επειδή οι ίδιοι οι κύριοι συμμετέχοντες είναι δύσπιστοι. Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, λέει ότι θα κρατήσει την προσφορά του Grexit στο συρτάρι του, σε περίπτωση που αποτύχουν οι διαπραγματεύσεις. Ο Τσίπρας κατήγγειλε τη συμφωνία επανειλημμένως την περασμένη εβδομάδα. Και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μας λέει ότι οι αριθμοί δεν «βγαίνουν» και ότι δεν θα υπογράψει, εκτός αν οι ευρωπαίοι πιστωτές συμφωνήσουν στην ελάφρυνση του χρέους.

Οι Γερμανοί αρνούνται οποιαδήποτε συζήτηση για το θέμα αυτό, επικαλούμενοι κάποιους χαλκευμένους κανόνες σύμφωνα με τους οποίους οι χώρες της ευρωζώνης δεν επιτρέπεται να χρεοκοπήσουν. Αυτές είναι νομικές ανοησίες, αλλά υποθέτω ότι ο σκοπός είναι να περιγράψει τις νέες κόκκινες γραμμές στις διαπραγματεύσεις.

Διαίσθησή μου είναι ότι θα κλείσουν τελικά μια συμφωνία, αλλά ότι θα γίνει - όπως πάντα - με συντριπτικές καταστροφές: λιγότερη ελάφρυνση του χρέους από ό, τι χρειάζεται, και περισσότερη λιτότητα από ό,τι η Ελλάδα μπορεί να αντέξει.

Ένα πιο πιθανό σενάριο Grexit είναι να συμφωνηθεί ένα πρόγραμμα και στη συνέχεια να αποτύχει. Η κυβέρνηση της Αθήνας μπορεί να εφαρμόσει όλα τα μέτρα που απαιτούν οι πιστωτές, αλλά η οικονομία να μην ανακάμψει και οι στόχοι του χρέους να παραμείνουν άπιαστοι. Ο Τσίπρας ήδη συμφώνησε την περασμένη εβδομάδα ότι αν συμβεί αυτό, θα συσσωρεύσει περισσότερη λιτότητα. Έτσι, εκτός και αν η οικονομία συμπεριφερθεί στο μέλλον με έναν πολύ διαφορετικό τρόπο από τον τρόπο που συμπεριφέρθηκε στο παρελθόν, θα παραμείνει παγιδευμένη σε ένα φαύλο κύκλο για πολλά χρόνια στο μέλλον. Σε εκείνο το σημείο, ο Τσίπρας, ή ο διάδοχός του, θα μπορούσε να παραδεχτεί την ήττα και να επιλέξει ένα Grexit μετά από διαπραγμάτευση ως τη λιγότερο επώδυνη επιλογή. Το Grexit θα μπορούσε επίσης να επιβληθεί από τους πιστωτές. Η Αθήνα υπέκυψε στο τελεσίγραφο από τους πιστωτές της και συμφώνησε να επισπεύσει οικονομικές μεταρρυθμίσεις στις οποίες αντιστεκόταν για πολύ καιρό, σε μια προσπάθεια να παραμείνει στην ευρωζώνη.

Το δικό μου πιο πιθανό σενάριο Grexit είναι διαφορετικό για μια ακόμη φορά. Ο Ντόναλντ Τουσκ, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το άφησε να εννοηθεί σε συνέντευξή του στους Financial Times την περασμένη εβδομάδα, όταν είπε ότι ένιωθε «κάτι επαναστατικό» στον αέρα. Κάτι θέλει να πει. Το πιο πιθανό σενάριο για μένα είναι το Grexit μέσω εξέγερσης. Περιμένετε άλλα τρία χρόνια και δεν θα εκπλαγείτε αν δείτε τον Τουσκ και τους συναδέλφους του στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να χρειάζεται να επιβάλουν ακόμη πιο δραστικά μέτρα για να καταστείλουν μια κρίση.

Η Ελλάδα δεν έχει φτάσει ακόμα στο σημείο της εξέγερσης - παρά τα οκτώ χρόνια ύφεσης. Οι δημοσκοπήσεις εξακολουθούν να αντικατοπτρίζουν την πλειοψηφία του λαού υπέρ της παραμονής στο ευρώ. Στην πραγματική ζωή οι άνθρωποι επιλέγουν ανάμεσα σε ένα μικρό αριθμό πολιτικών εναλλακτικών λύσεων και το να συμβιβαστούν σε αυτή που λειτουργεί καλύτερα για την οικονομία. Ψήφισαν τον Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο, επειδή τα άλλα κόμματα απέτυχαν. Αν και ο ΣΥΡΙΖΑ αποτύχει, κάτι που είναι σίγουρο, οι Έλληνες δεν θα έχουν άλλες δημοκρατικές επιλογές.

Μπορεί ο Τσίπρας ακόμα να αποτρέψει την καταστροφή; Αν γίνουν αιφνιδιαστικά εκλογές το φθινόπωρο, θα μπορούσε κάλλιστα να κερδίσει και στη συνέχεια να αναβιώσει κάποια στιγμή την ιδέα του παράλληλου νομίσματος του Βαρουφάκη. Αλλά νομίζω ότι η στιγμή του παράλληλου νομίσματος έφυγε μαζί με τον συγκεκριμένο άνθρωπο. Πιστεύω ότι ο Τσίπρας θα κάνει μια δημαγωγική πολιτική εκστρατεία, με πολλή ρητορική εναντίον των πιστωτών, αλλά στη συνέχεια θα συμφωνήσει σε ό,τι απαιτήσουν οι πιστωτές και θα ακολουθήσει το πρόγραμμα ως την δραματική κορύφωση του.

ft.com

Διαβάστε περισσότερα