Τι θα κάνει ο Πούτιν στην Τουρκία;

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν αναμένεται στην Τουρκία στις αρχές Δεκεμβρίου για την πέμπτη ετήσια σύνοδο του Συμβουλίου Συνεργασίας Υψηλού Επιπέδου, το οποίο οι δύο χώρες ίδρυσαν το 2010. Όπως διατείνεται, σκοπεύει να χρησιμοποιήσει την επίσκεψή του για να «ανοίξει νέους ορίζοντες και να ενισχύσει τις διμερείς σχέσεις». Ο Πούτιν έκανε αυτήν την παρατήρηση, λίγο αφότου δέχτηκε ένα e-mail από τον νέο πρεσβευτή της Τουρκίας στη Μόσχα, Ούμιρ Γιαρντίμ. Λαμβάνοντας υπόψη τη θέρμη του Πούτιν κατά τη διάρκεια της τελετής διορισμού

του στο Κρεμλίνο, όταν υπογράμμισε επίσης τον εξαιρετικά στενό διάλογο του με τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κάποιος θα υπέθετε ότι όλα είναι καλά στις τουρκο-ρωσικές σχέσεις.

Ο ίδιος ο Ερντογάν, ωστόσο, πριν από λίγο καιρό υπογράμμισε ότι δεν συμβαίνει αυτό, ειδικά όσον αφορά τη Συρία. «Δυστυχώς, διαφωνούμε με τη Ρωσία για το θέμα της Συρίας. Έχουμε μιλήσει για αυτό πολλές φορές, αλλά έχουμε χάσει χρόνο, παρά τις συναντήσεις μας. Η Ρωσία συνεχίζει να υποστηρίζει το συριακό καθεστώς», δήλωσε ο Ερντογάν σε δημοσιογράφους, καθώς επέστρεφε στην Τουρκία από τη επίσκεψή του στην Εσθονία στις 25 Οκτωβρίου.

Η Ρωσία έχει αποδειχθεί το μεγαλύτερο εμπόδιο στην πολιτική του Ερντογάν για τη Συρία, η οποία από την αρχή έχει βασιστεί στο να απαλλαγεί από τον Μπασάρ αλ-Άσαντ. Η Μόσχα αντιτίθεται σθεναρά στην Τουρκία στο θέμα αυτό και έχει χρησιμοποιήσει το βέτο της στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για να μπλοκάρει όλα τα ψηφίσματα εναντίον του Άσαντ. Εν τω μεταξύ, συνέχισε να οπλίζει το καθεστώς της Συρίας εναντίον του Ελεύθερου Συριακού Στρατού, που υποστηρίζεται από την Άγκυρα, και άλλες ομάδες της αντιπολίτευσης.

Οι προσπάθειες της Ρωσίας για την επανέναρξη της διαδικασίας της Γενεύης ώστε να επιτευχθεί μια συμφωνία στη συριακή κρίση μέσω διαπραγματεύσεων με τη συμμετοχή του καθεστώτος Άσαντ δεν έχουν ανταπόκριση στην Άγκυρα. Τόσο ο Ερντογάν όσο και ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου παραμένουμε κατηγορηματικά αντίθετοι σε οποιαδήποτε πρόταση προβλέπει νομιμότητα για το καθεστώς Άσαντ. Η Συρία συνεχίζει να είναι η πηγή λανθάνουσας έντασης μεταξύ των δύο χωρών, αλλά δεν είναι το μόνο πρόβλημα μεταξύ Άγκυρας και Μόσχας. Η Τουρκία είναι επίσης δυσαρεστημένη με τις εξελίξεις στην Ουκρανία, και ιδιαίτερα στην Κριμαία, όπου οι Τάταροι - οι οποίοι είναι στενά συνδεδεμένοι με τους Τούρκους - αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού, αλλά αντιμετωπίζουν σοβαρές πιέσεις και ωθούνται όλο και περισσότερο στο περιθώριο.

Ο Ερντογάν δήλωσε σε δημοσιογράφους σε συνέντευξη Τύπου κατά την επίσκεψή του στην Εσθονία τον Οκτώβριο ότι η Τουρκία απέρριψε τα μέτρα που ελήφθησαν από τη Μόσχα κατά των ηγετών της κοινότητας Τατάρων της Κριμαίας. Εν τω μεταξύ, η Άγκυρα εξακολουθεί να υποστηρίζει ότι πρέπει να γίνει σεβαστή η εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας. Αλλά η Τουρκία δεν έλαβε κανένα μέτρο κατά της Ρωσίας και επίσης απέχει από τη συμμετοχή στις κυρώσεις που επιβάλλονται στη Μόσχα από τη Δύση.

Η Κύπρος παραμένει ένα άλλο ευαίσθητο σημείο μεταξύ Άγκυρας και Μόσχας, ιδιαίτερα για τις προσπάθειες της κυπριακής κυβέρνησης να εκμεταλλευτεί τα τεράστια υπεράκτια κοιτάσματα φυσικού αερίου. Η Τουρκία υποστηρίζει ότι οι Τουρκοκύπριοι έχουν μερίδιο σε αυτά τα αποθέματα και δηλώνει ότι δεν μπορεί να αξιοποιηθούν μέχρι να υπάρξει μια συνολική διευθέτηση στην Κύπρο.

Σε μια κίνηση αντιποίνων, η Άγκυρα ανακοίνωσε πρόσφατα ότι θα ξεκινήσει σεισμικές έρευνες στα επίμαχα σημεία της Μεσογείου στα ανοικτά των ακτών της Κύπρου και έχει στείλει πολεμικά πλοία στην περιοχή για να υπογραμμίσει τη θέση της. Η Ρωσία, ωστόσο, είναι δίπλα στην κυπριακή κυβέρνηση σε αυτή τη διαμάχη. Ο Πούτιν έδωσε διαβεβαιώσεις προς τον Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη για το σκοπό αυτό κατά τη διάρκεια συνάντησής τους στην Ιταλία τον Οκτώβριο.

Ο εκπρόσωπος της κυπριακή κυβέρνησης Νίκος Χριστοδουλίδης εξέδωσε γραπτή δήλωση μετά τη συνάντηση Πούτιν και Αναστασιάδη, αναφέροντας ότι: «Ο κ. Πούτιν επιβεβαίωσε τη ρωσική θέση αρχής σε σχέση με την επίλυση του κυπριακού προβλήματος, καθώς και για το αναφαίρετο δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας χρήσης και εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής της Ζώνης και χαρακτηρίζει οποιαδήποτε παραβίαση στην εθνική κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας ως απαράδεκτη».Εν τω μεταξύ, η Ρωσία διεξήγαγε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με την κυπριακή πλευρά στο τέλος του Οκτωβρίου. Οι ασκήσεις θεωρήθηκαν μια επίδειξη δύναμης από τη Μόσχα και τη Λευκωσία κατά της Άγκυρας, παρότι Ρώσοι και Κύπριοι αξιωματούχοι το αρνήθηκαν.

Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις διαφορές σε θέματα ζωτικής σημασίας για την Τουρκία και τη Ρωσία - για να μην αναφέρουμε και άλλα προβλήματα, όπως η ανάπτυξη κεφαλαίων του ΝΑΤΟ στην Τουρκία, που έχει εξοργίσει τη Μόσχα - κάποιος εύλογα θα μπορούσε να αναρωτηθεί τι είδους «νέους ορίζοντες» ευελπιστεί να ανοίξει ο Πούτιν κατά τη διάρκεια της επικείμενης επίσκεψής του στην Τουρκία.

Ούτε και οι Τούρκοι, όμως, είναι γοητευμένοι με τους Ρώσους. Το Pew Research Center, στην τελευταία Έρευνα για τις Παγκόσμιες Συμπεριφορές, διαπίστωσε ότι μόνο το 16% των Τούρκων έχουν θετική άποψη για τη Ρωσία. Είναι σαφές, ωστόσο, ότι η ρεαλπολιτίκ παραμένει στο επίκεντρο των τουρκο-ρωσικών σχέσεων, εξασφαλίζοντας ότι είναι δεκτικοί στο άνοιγμα «νέων οριζόντων». Κατ 'αρχάς, οι δύο χώρες έχουν εκτεταμένες οικονομικές σχέσεις. Οι διμερείς συναλλαγές ανήλθαν σε 32 δισεκατομμύρια δολάρια το 2013 - ως επί το πλείστον τουρκικές εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου – κάτι που καθιστά την Ρωσία τον δεύτερο μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Τουρκίας μετά τη Γερμανία. Η Τουρκία είναι ο Νο.1 εμπορικός εταίρος της Ρωσίας στον τομέα των υπηρεσιών, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ρωσικής κεντρικής τράπεζας. Επιπλέον, πολλά κοινά σχέδια βρίσκονται σε εξέλιξη σε στρατηγικούς τομείς, όπως η πυρηνική ενέργεια, ενώ η Τουρκία παραμένει ένας πρωταρχικός προορισμός για εκατομμύρια Ρώσους τουρίστες κάθε χρόνο.

Ο Volkan Vural, ένας πρώην Τούρκος πρέσβης στη Μόσχα και νυν μέλος του διοικητικού συμβουλίου του TUSIAD, του Βιομηχανικού και Επιχειρηματικού Συνδέσμου της Τουρκίας, υπογραμμίζει επίσης την οικονομική διάσταση, ως έναν βασικό παράγοντα που κρατά τις τουρκο-ρωσικές σχέσεις σε καλό δρόμο, παρά τις σοβαρές πολιτικές διαφορές. «Η εξάρτηση της Τουρκίας από το ρωσικό φυσικό αέριο, η εξάρτηση της Τουρκίας από τη ρωσική αγορά για τις εξαγωγές της, καθώς και ο πολύ μεγάλος όγκος ανάθεσης έργων σε τουρκικές εταιρείες από τη Ρωσία, βάζουν τις πολιτικές διαφορές στην άκρη» σχολιάζει.

Αυτός είναι και ο λόγος που η Άγκυρα έχει κάνει ελάχιστα κατά της Ρωσίας όσον αφορά τις εξελίξεις στην Ουκρανία και την Κριμαία, παρά τις δηλώσεις δυσαρέσκειας του Ερντογάν και του Νταβούτογλου. Όσο για το πολιτικό ενδιαφέρον της Μόσχας για τη διατήρηση καλών σχέσεων με την Τουρκία, ο Vural δήλωσε: «Η Ρωσία θεωρεί ότι βρίσκεται σε πόλεμο με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Δυτική Ευρώπη. Χωρίζει την Ευρώπη στα δύο και βλέπει τον εαυτό της ως ηγέτη της Ανατολικής Ευρώπης. Θέλει να διευθύνει αυτό το μέρος της Ευρώπης και να διατηρήσει την σταθερότητα εκεί βάσει μιας καπιταλιστικής αλλά αυταρχικής προοπτικής. Η Μόσχα θέλει να δει την Τουρκία να απομακρύνεται από τη Δυτική Ευρώπη».

Ο Πούτιν δεν υπερβάλει όταν λέει ότι έχει έναν πολύ στενό διάλογο με τον Ερντογάν. Ο Ερντογάν έχει επίσης παραδεχτεί ότι έχει στενούς δεσμούς με τον Πούτιν. Όπως επεσήμανε η Natalie Nougayrede σε ένα πρόσφατο άρθρο στον Guardian, ο Ερντογάν και ο Πούτιν έχουν πολλά κοινά: «Φιλοδοξούν να είναι εθνοπατέρες. Η πολιτική τους αφήγηση αναμιγνύει εθνικισμό και αντι-φιλελεύθερα τετριμμένα. Το όραμά τους για την κοινωνία, καθώς και οι μέθοδοι διακυβέρνησής τους, έρχονται σε αντίθεση με τις αξίες της Ευρώπης. Συγκεντρώνουν εξουσίες, καταστέλλουν την αντιπολίτευση, περιορίζουν την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και τον έλεγχο του Διαδικτύου και εκφοβίζουν το δικαστικό σώμα. Και οι δύο ‘παίζουν’ το χαρτί της θρησκείας».

Ο Vural επεσήμανε, ωστόσο, ότι η Άγκυρα δεν μπορεί να αντέξει, σε τελική ανάλυση, να παραβλέψει το καθεστώς της Ρωσίας ως υπερδύναμη με τσαρικές φιλοδοξίες που επίσης θα θίγει τα συμφέροντα της Τουρκίας. «Η Τουρκία πρέπει να προχωρήσει πολύ προσεκτικά εξαιτίας αυτού και οι σχέσεις της με τη Δυτική Ευρώπη θα συνεχίσουν να είναι ζωτικής σημασίας γι 'αυτό» έγραψε. Οι σχέσεις της Τουρκίας με τη Ρωσία, ωστόσο, προβλέπεται να παραμείνουν σταθερές στο προσεχές μέλλον με βάση τις επιταγές της ρεαλπολιτίκ.

www.al-monitor.com

Διαβάστε περισσότερα