Στο υψηλό όλων των εποχών το παγκόσμιο χρέος

Το παγκόσμια χρέος έφτασε στο ρεκόρ των 152 τρις δολ., παρασύροντας την οικονομική ανάπτυξη και επιβαρύνοντας τον κίνδυνο η ανάκαμψη να μετατραπεί σε στασιμότητα ή ακόμα και ύφεση, προειδοποιεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Στο χειρότερο σενάριο, το ΔΝΤ

φοβάται επίσης ότι το κύμα λαϊκιστικής πολιτικής στις ΗΠΑ και την Ευρώπη θα μπορούσε να αντιστρέψει την παγκοσμιοποίηση, οδηγώντας σε πολιτικές προστατευτισμού, πλήττοντας το διεθνές εμπόριο, τις επενδύσεις και τη μετανάστευση, και βυθίζοντας τον κόσμο σε μια παρατεταμένη περίοδο στασιμότητας. Η προειδοποίηση ήρθε μετά την μείωση των προβλέψεων ανάπτυξης του ΔΝΤ σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο, αφήνοντας τη Βρετανία ως την ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία της G7. Το Ταμείο προτρέπει τις κυβερνήσεις να βοηθήσουν τις προβληματικές τράπεζες στις πλέον πληγείσες περιοχές της Ευρώπης, δαπανώντας περισσότερα χρήματα για την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης, όπου είναι δυνατόν, και κάνοντας οικονομικές μεταρρυθμίσεις για την αύξηση του ΑΕΠ - αλλά και πιέζοντας να παραμείνουν τα σύνορα όσο το δυνατόν πιο ανοιχτά.

"Στο 225% του παγκόσμιου ΑΕΠ, το συνολικό χρέος ... είναι επί του παρόντος σε υψηλά όλων των εποχών. Τα δύο τρίτα, που ανέρχονται σε περίπου 100 τρις δολ., αποτελούνται από τις υποχρεώσεις του ιδιωτικού τομέα, κάτι που μπορεί να μεταφέρει μεγάλους κινδύνους όταν φτάσει σε υπερβολικά επίπεδα", ανέφερε το ΔΝΤ στην έκθεσή του.

"Το μέγεθος του χρέους θα μπορούσε να θέσει το στάδιο για μια άνευ προηγουμένου ιδιωτική διαδικασία απομόχλευσης που θα μπορούσε να ανατρέψει την εύθραυστη οικονομική ανάκαμψη". Αυτό το χρέος αυξάνεται σε μια εποχή που ο πληθωρισμός σημαίνει αργή ανάπτυξη και τα επιτόκια παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα, γεγονός που καθιστά δύσκολο για επιχειρήσεις, ιδιώτες και κυβερνήσεις να βγουν από το χρέος.

Ο συνδυασμός χαμηλής ανάπτυξης, υψηλού χρέους και προβληματικών τραπεζών θα μπορούσε να ωθήσει τον κόσμο σε μια επικίνδυνη οικονομική και πολιτική κατεύθυνση, υποστηρίζει το ΔΝΤ. "Το πολιτικό κλίμα είναι άστατο σε πολλές χώρες. Η έλλειψη της αύξησης του εισοδήματος και η αύξηση της ανισότητας έχουν ανοίξει την πόρτα για λαϊκιστικές, εσωστρεφείς πολιτικές", προειδοποίησε το ΔΝΤ στην παγκόσμια έκθεση για τη δημοσιονομική σταθερότητα.

"Οι εξελίξεις αυτές καθιστούν ακόμη δυσκολότερη την αντιμετώπιση των προβλημάτων κληρονομιά, εκθέτουν περαιτέρω τις οικονομίες και τις αγορές στις κρίσεις και αυξάνουν τον κίνδυνο μιας σταδιακής κατεύθυνσης προς την οικονομική και χρηματοπιστωτική στασιμότητα. Σε μια τέτοια κατάσταση, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα προσπαθούν να διατηρήσουν υγιείς ισολογισμούς, κάτι που αποδυναμώνει την οικονομική ανάπτυξη και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα".

Το ΔΝΤ δεν κατονομάζει πολιτικούς άμεσα, αλλά οι εκστρατείες του Ντόναλντ Τραμπ και της Χίλαρι Κλίντον έχουν οδηγήσει σε μια σημαντική στροφή εναντίον της παγκοσμιοποίησης στις ΗΠΑ, ενώ οι ηγέτες της ΕΕ προσπαθούν να επιτύχουν μια εμπορική συμφωνία είτε με τις ΗΠΑ είτε με τον Καναδά.

Σε ένα υποθετικό σενάριο όπου θα υπάρχει ένα κύμα προστατευτισμού, το ΔΝΤ αναφέρει ότι "οι πρωτοβουλίες αυτές περιορίζουν ή αντιστρέφουν το διεθνές εμπόριο και την οικονομική ολοκλήρωση, δημιουργώντας ένα sell-off στα χρηματιστήρια εξαιτίας της ανησυχίας για την κερδοφορία και της μειωμένης διάθεσης ανάληψης κινδύνου, με την πραγματική τιμή των ιδίων κεφαλαίων να μειώνεται κατά 20% στην η ευρωζώνη, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ μέσα σε δύο χρόνια", απεικονίζοντας την κλίμακα του κινδύνου. Οι τράπεζες θα συνθλίβονταν από την οικονομική ύφεση, ενώ η ιδιωτική κατανάλωση και οι επενδύσεις των επιχειρήσεων θα μειώνονταν επίσης, πλήττοντας την περαιτέρω ανάπτυξη.

"Τα μέτρα προστατευτισμού στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ θα οδηγούσαν τελικά σε κοσμική στασιμότητα, δίνοντας περιορισμένες απαντήσεις μακροοικονομικής πολιτικής" αναφέρει το ΔΝΤ. Εν τω μεταξύ, έκανε έκκληση για δράση, ώστε να βοηθηθούν οι προβληματικές τράπεζες και να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους, μειώνοντας τις επισφάλειες σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, και το ξεκινώντας την προσφορά πιστώσεων για την ενίσχυση της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης.

Χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ έχουν μειώσει τα χρέη του ιδιωτικού τομέα τους, αυξάνοντας το δημόσιο χρέος τους, αναφέρει η έκθεση, ενώ οι χώρες της ευρωζώνης προσπάθησαν να κρατήσουν χαμηλό το δημόσιο χρέος, αλλά κατέληξαν με τις τράπεζές τους να προσπαθούν να μειώσουν το βάρος των επισφαλών δανείων προς τον ιδιωτικό τομέα. Οι χώρες που μπορούν να αντέξουν θα πρέπει να επιδοτήσουν τους συνεπείς δανειολήπτες και να βοηθήσουν τις τράπεζες να απορροφήσουν το κόστος της διαγραφής των επισφαλών δανείων, προτείνει το ΔΝΤ.

Τα διαρθρωτικά προβλήματα στην τραπεζική αγορά σημαίνουν ότι ακόμη και με μια οικονομική ανάκαμψη, πάνω από το 25% των τραπεζών στον πλούσιο κόσμο θα εξακολουθεί να έχει πρόβλημα. Ως αποτέλεσμα, το ΔΝΤ υποστηρίζει ότι οι πιο αδύναμες τράπεζες θα πρέπει να κλείσουν ή να συγχωνευθούν σε μεγαλύτερες, ισχυρότερες οντότητες. Αν κλείσουν το ένα τρίτο του συνόλου των τραπεζικών υποκαταστημάτων θα βοηθήσει επίσης στον εκσυγχρονισμό και στον εξορθολογισμό της βιομηχανίας, εξοικονομώντας 18 δις δολ. κατά τη διαδικασία, αναφέρει το ΔΝΤ.

Η δαπάνη χρημάτων σε τράπεζες δεν ήταν πάντα δημοφιλής, αλλά το ΔΝΤ πιστεύει ότι θα ήταν ισχυρή: "Μπορεί να ανακουφίσει τις υφεσιακές επιπτώσεις της απομόχλευσης του ιδιωτικού τομέα και να οδηγήσει σε χαμηλότερο δημόσιο χρέος, σε σύγκριση με ένα σενάριο χωρίς την πολιτική δράση. Επίσης, είναι πιο αποτελεσματική από ό, τι άλλα συμβατικά μέτρα δημοσιονομικής τόνωσης. Για το ίδιο δημοσιονομικό κόστος, οι επιπτώσεις εξόδου είναι περίπου τέσσερις φορές μεγαλύτερες".

Πώς φτάσαμε ως εδώ;

Ο κόσμος δεν έφτασε στα 152 τρις δολ. χρέους μέσα σε μια νύχτα. Αυτό το τεράστιο χρέος είναι ο συνδυασμός ενός οργίου δανεισμού στα χρόνια πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση, που ακολουθήθηκε από πολιτικές που προσπάθησαν να μας βγάλουν από την ύφεση που ακολούθησε την "άνθηση". Οι δυτικές οικονομίες, ιδίως, δανείστηκαν σε μεγάλο βαθμό στα χρόνια της άνθησης. Στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ, οι κυβερνήσεις παρενέβησαν για να διασώσουν τις τράπεζες, που σημαίνει ότι ο χρηματοπιστωτικός τομέας ανακτήθηκε - αλλά οι κυβερνήσεις κατέληξαν με τεράστια χρέη αντ' αυτού.

Η ευρωζώνη δοκίμασε μια διαφορετική διαδρομή που άφησε κάποιες από τις κυβερνήσεις της με λιγότερο χρέος, αλλά πολλές από τις τράπεζες εξακολουθούν να έχουν πρόβλημα. Και οι δύο είναι σε δύσκολη θέση, ειδικά όταν οι οικονομολόγοι τώρα θέλουν οι κυβερνήσεις να δαπανήσουν περισσότερα χρήματα για να λάβει ώθηση η οικονομία.

Είναι πρόβλημα αυτό;

Χρέη σαν αυτά δεν είναι ποτέ πιθανό να εξαφανιστούν. Οι κυβερνήσεις σπάνια έχουν πλεονάσματα του προϋπολογισμού, κι έτσι συνήθως προσθέτουν στο δανεισμό τους με την πάροδο των ετών. Μπορεί και να μην είναι πρόβλημα - εφ' όσον η οικονομία αναπτύσσεται γρήγορα. Δυστυχώς, η παγκόσμια οικονομία δεν αναπτύσσεται γρήγορα, και μερικές από τις πιο χρεωμένες οικονομίες στον δυτικό κόσμο είναι πολύ αδύναμες.

Ακριβώς όπως ένα νοικοκυριό έχει πρόβλημα όταν έχει μεγάλα χρέη και σταθερά ή λιγότερα εισοδήματα, έτσι ακριβώς και οι κυβερνήσεις έχουν πρόβλημα όταν το ΑΕΠ είναι αμετάβλητο. Με την πάροδο του χρόνου οι τόκοι συσσωρεύονται, προσθέτοντας στο χρέος, ακόμη και όταν η οικονομία δεν αναπτύσσεται.

Πώς μπορούμε να βγούμε από αυτό το πρόβλημα;

Το ΔΝΤ ελπίζει ότι υπάρχουν δύο επιλογές για να βγούμε από αυτό, αν και δεν είναι ανώδυνες. Οι κεντρικές τράπεζες έχουν μειώσει τα επιτόκια σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ, κάτι το οποίο βοηθά τις κυβερνήσεις, διότι το κόστος δανεισμού τους είναι πολύ χαμηλό. Αυτό δίνει ακόμη και στις υπερχρεωμένες κυβερνήσεις λίγο ζωτικό χώρο. Αξιωματούχοι του ΔΝΤ προτείνουν στις κυβερνήσεις που μπορούν να δαπανήσουν περισσότερα να το πράξουν - αυτές με "κακές τράπεζες" θα πρέπει να βοηθήσουν τις τράπεζες να καθαρίσουν τα επισφαλή δάνεια τους, καθώς και να αναγκάσουν τις αναποτελεσματικές επιχειρήσεις να συγχωνευθούν και να μειώσουν το κόστος.

Οι κυβερνήσεις με "καλές τράπεζες" θα μπορούσαν να δαπανήσουν περισσότερα χρήματα για τις υποδομές, για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την ενίσχυση της μακροπρόθεσμης δυναμικής της οικονομίας. Και το κυριότερο, θα πρέπει να απαλλαγούνε από τη γραφειοκρατία που στραγγαλίζει τις οικονομίες, απελευθερώνοντας τις υπερ-ρυθμιζόμενες αγορές εργασίας, μειώνοντας τα εμπόδια στο διεθνές εμπόριο και ενθαρρύνοντας την έρευνα και ανάπτυξη προκειμένου να δοθεί ώθηση στην ώθηση της παραγωγικότητας.

Οι κυβερνήσεις έχουν κληθεί να λάβουν αυτά τα βήματα εδώ και αρκετά χρόνια όμως, και πολλές έχουν βρει πολιτική αντίσταση. Αν οι φόβοι του ΔΝΤ γίνουν πραγματικότητα και οι κυβερνήσεις κινηθούν προς την αντίθετη κατεύθυνση, κλείνοντας τα σύνορα και εμποδίζοντας το εμπόριο, τότε ένα ζοφερό μέλλον μόνιμου χρέους και οικονομικής απογοήτευσης βρίσκεται μπροστά μας.

telegraph.co.uk

Διαβάστε περισσότερα