«Στο τραπέζι» ξανά οι συνομιλίες με το Ιράν

Από τον Σεπτέμβριο, το Ιράν και η Δύση έχουν διαβεί τόσους πολλούς Ρουβικώνες, που θα μπορούσαν να αποφασίσουν να επενδύσουν σε μια βάρκα με κουπιά και σε μερικά κουπιά για να τους βοηθήσουν να συνεχίσουν. Την παραμονή του τελευταίου γύρου των συνομιλιών για τα πυρηνικά, ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Ντέιβιντ Κάμερον τηλεφώνησε στον πρόεδρος του Ιράν Χασάν Ρουχανί. Ήταν η πρώτη τέτοια συζήτηση σε επίπεδο Βρετανού και Ιρανού ηγέτη, για περισσότερα από 10 χρόνια. Ήρθε μετά από μία παρόμοια τηλεφωνική συνομιλία το Σεπτέμβριο, μεταξύ του προέδρου Ρουχανί και

του αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα – την πιο υψηλού επιπέδου επικοινωνία Ιράν-ΗΠΑ από την εποχή της Ισλαμικής Επανάστασης το 1979.
Είναι σαφές ότι η εκλογή του Χασάν Ρουχανί έχει αλλάξει τη διπλωματική ατμόσφαιρα δραματικά. Ως αποτέλεσμα, η ταχύτητα των συνομιλιών για το πυρηνικό πρόγραμμα της Ισλαμικής Δημοκρατίας έχει ενταθεί. Οι παγκόσμιες δυνάμεις και το Ιράν ετοιμάζονται να ξεκινήσουν τον τρίτο γύρο διαπραγματεύσεων σε πέντε εβδομάδες. Οι διαπραγματευτές στη Γενεύη μπορούν να ελπίζουν ή ακόμα και να φτάσουν σε μια προσωρινή συμφωνία κατά τη διάρκεια των επόμενων τριών ημερών των συνομιλιών. Οι διπλωμάτες αρνούνται να αποκαλύψουν τις λεπτομέρειες των αιτημάτων και των προτάσεών τους.
Αλλά μια πιθανή αρχική συμφωνία μπορεί να περιλαμβάνει ορισμένα από τα ακόλουθα στοιχεία: το Ιράν θα συμφωνήσει να περιορίσει τον εμπλουτισμό του ουρανίου, να μετατρέψει μερικά από τα αποθέματα του μεσαίου εμπλουτισμένου ουρανίου, να περιορίσει τους τύπους των φυγοκέντρησης που χρησιμοποιεί για τον εμπλουτισμό και να δώσει μεγαλύτερη πρόσβαση στους διεθνείς επιθεωρητές. Αυτά τα βήματα θα καταστήσουν δυσκολότερο για το Ιράν να προχωρήσει προς την οικοδόμηση ενός πυρηνικού όπλου – μια διαδικασία γνωστή ως «ξεμπλοκάρισμα». Το Ιράν αρνείται σθεναρά οποιαδήποτε φιλοδοξία να αναπτύξει μια πραγματική βόμβα.
Δύσκολα σημεία
Σε αντάλλαγμα για τη λήψη μερικών ή όλων των παραπάνω βημάτων, οι παγκόσμιες δυνάμεις λένε ότι είναι διατεθειμένες να χαλαρώσουν κάποιες κυρώσεις στο Ιράν. Αυτό μπορεί να σημαίνει την αποδέσμευση περίπου 10 δις δολαρίων σε «παγωμένα» περιουσιακά στοιχεία της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Ο πιο πρόσφατος γύρος συνομιλιών πραγματοποιήθηκε νωρίτερα αυτό το μήνα σημείωσε πρόοδο. Οι συζητήσεις περιελάμβαναν τον πιο διαρκή διάλογο υψηλού επιπέδου ΗΠΑ και Ιράν εδώ και τρεις δεκαετίες τουλάχιστον. Αλλά οι διαπραγματευτές φαίνεται να κολλάνε σε δύο συγκεκριμένα ζητήματα. Πρώτον, η Γαλλία ζήτησε αυστηρότερους περιορισμούς σε ένα αντιδραστήρα βαρέως ύδατος στο Αράκ, ο οποίος, όταν ολοκληρωθεί, θα είναι σε θέση να παράγει πλουτώνιο. Δεύτερον, το Ιράν φέρεται να επέμεινε στην αναγνώριση αυτού που πιστεύει, ότι δηλαδή είναι δικαίωμά του να εμπλουτίζει ουράνιο. Το άρθρο 4 της Συνθήκης για τη διάδοση των πυρηνικών εγγυάται το δικαίωμα των χωρών να αναπτύξουν τη χρήση πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς. Όμως, το κείμενο της Συνθήκης δεν αναφέρεται ρητά στο δικαίωμα να εμπλουτίζει ουράνιο.
Δέκα ημέρες έχουν περάσει από το τέλος αυτού του γύρου συζητήσεων. Δεν είναι ακόμα σαφές εάν η Γαλλία έχει πλέον πειστεί να συμβαδίζει με τις λιγότερο περιοριστικές απαιτήσεις των άλλων παγκόσμιων δυνάμεων για το Αράκ. Όμως, προς έκπληξη πολλών, μπορεί να υπάρξει μια πιθανή λύση προς το δεύτερο σημείο τριβής – η επιμονή του Ιράν σχετικά με το δικαίωμά του στον εμπλουτισμό ουρανίου.
Στις 17 Νοεμβρίου, το ημι – επίσημο πρακτορείο ειδήσεων του Ιράν ISNA ανέφερε ότι ο υπουργός Εξωτερικών Μοχάμεντ Τζαβάντ Ζαρίφ είπε πως παρόλο που το δικαίωμα του Ιράν να εμπλουτίζει ήταν « μη διαπραγματεύσιμο … δεν βλέπουμε καμία αναγκαιότητα για την αναγνώρισή του ως δικαίωμα».

Αυτή η αλλαγή στη θέση του Ιράν μπορεί να αφαιρέσει ένα εμπόδιο για τη σύνταξη της ενδιάμεσης συμφωνίας. Είναι σαφές ότι η ιρανική κυβέρνηση έχει πάει στη Γενεύη αποφασισμένη να φέρει κάτι στο λαό της. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να πουλήσει την προθυμία της να κάνει μια συμφωνία με τη χώρα που έχει σημασία, τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το Ιράν μπορεί να έχει μελετήσει τον καλύτερο τρόπο για να απευθυνθεί σε ένα αμερικανικό ακροατήριο. Ο Ζαρίφ, ο οποίος είναι επίσης επικεφαλής διαπραγματευτής της χώρας για τα πυρηνικά, έχει αναρτήσει ένα πεντάλεπτο βίντεο στο YouTube στα αγγλικά, με τίτλο «Υπάρχει τρόπος να προχωρήσουμε». Έχοντας ζήσει πολλά χρόνια στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Ζαρίφ θα έχετε παρατηρήσει ότι οι αμερικανικές τα μηνύματα μιας εκστρατείας τελειώνουν με μια απλή δήλωση του υποψηφίου: «Είμαι ο John Smith και εγκρίνω αυτό το μήνυμα». Σύμφωνα με αυτή την παράδοση, ο Ζαρίφ έκλεισε το μήνυμά του: «Ο ιρανικός λαός είναι αποφασισμένος να διερευνήσει αυτό το μονοπάτι. Ελάτε να τερματίσουμε μια περιττή κρίση και να ανοίξουμε νέους ορίζοντες. Το όνομά μου είναι Τζαβάντ Ζαρίφ και αυτό είναι το μήνυμα του Ιράν».
Αλλά δεν θα βγουν όλοι νικητές. Μέλη του Κογκρέσου των ΗΠΑ, ειδικότερα, αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό μια συμφωνία με το Ιράν. Και ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου αντιτίθεται ανοιχτά σε οποιαδήποτε συμφωνία η οποία θα επιτρέψει στο Ιράν να διατηρήσει το πυρηνικό του πρόγραμμα. Ο ίδιος κατηγόρησε τις παγκόσμιες δυνάμεις ότι προσφέρουν στην Ισλαμική Δημοκρατία τη συμφωνία του αιώνα.

http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-25012658