Στη Μόσχα ο Ρεξ Τίλερσον μπροστά στο δύσκολο έργο για τη Συρία

Ένα τεράστιο κόκκινο χαλί ξεδιπλώθηκε στο αεροδρόμιο της Μόσχας, όπου προσγειώθηκε το αεροπλάνο του Ρεξ Τίλερσον, αλλά ήταν απίθανο η Ρωσία να καλωσορίσει με τον ίδιο τρόπο τις εκκλήσεις του για να σταματήσει να υποστηρίζει τον Μπασάρ αλ-Άσαντ στη Συρία. Ενώ η απόφαση του αμερικανού ΥΠΕΞ να μην πάει σε μια σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ και να επισκεφθεί τη Μόσχα αρχικά φάνηκε να τονίζει την επιθυμία του Λευκού Οίκου

για τη βελτίωση των σχέσεων με τη Ρωσία, οι προσδοκίες άλλαξαν όταν ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε μια επίθεση με πυραύλους κρουζ σε συριακή αεροπορική βάση την περασμένη εβδομάδα, μια κίνηση που καταδικάστηκε από το Κρεμλίνο.

Οι ημέρες που οι Ρώσοι πολιτικοί έκαναν λόγο για καλύτερες σχέσεις και χαρακτήριζαν στην κρατική τηλεόραση τον Τραμπ ως "πραγματικό άνθρωπο" σαφώς τελείωσαν. Το ερώτημα δεν είναι τόσο εάν μπορούν να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με τη Συρία, αλλά αν μπορεί να ξεκινήσει οποιοδήποτε είδους διάλογος. Η πρώτη συνάντησή του με τον Σεργκέι Λαβρόφ, υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, στη σύνοδο κορυφής της G20 τον Φεβρουάριο στη Γερμανία ξεκίνησε με μια φαινομενική διαφωνία για την παρουσία των δημοσιογράφων. Η προσέγγισή τους φάνηκε ψυχρή σε σύγκριση με την συντροφική αίσθηση μεταξύ του Λαβρόφ και του πρώην υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι.

Ο Λαβρόφ ακούστηκε δυσοίωνος λίγο πριν από τη συνάντησή του με τον Τίλερσον την Τετάρτη, αναφερόμενος στην πυραυλική επίθεση ως "παράνομη". Η Ρωσία είχε πολλές ερωτήσεις σχετικά με τις "πολύ διφορούμενες" και "αντιφατικές" ιδέες της κυβέρνησης Τραμπ, πρόσθεσε, λέγοντας ότι ήταν σημαντικό για τη Μόσχα να να καταλάβει "τις πραγματικές προθέσεις" της Αμερικής.

Ο εκπρόσωπος του Πούτιν Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε την Τρίτη ότι μια συνάντηση με τον Τίλερσον δεν ήταν "προς το παρόν" στο χρονοδιάγραμμα του Βλαντιμίρ Πούτιν και η πρεσβεία των ΗΠΑ δήλωσε ότι δεν είχε καμία πληροφορία σχετικά με μια πιθανή συνάντηση. Ο Πούτιν θα συναντηθεί κατά πάσα πιθανότητα με τον Τίλερσον μόνο αν η συνάντηση με τον Λαβρόφ είναι σχετικά εγκάρδια και παραγωγική, δηλώνουν ρώσοι αναλυτές. "Αν παραμείνουν εντελώς αντίθετοι και μιλήσουν μόνο για ένα τελεσίγραφο της Αμερικής και η Ρωσία αρνηθεί, τότε μια συνάντηση [με τον Πούτιν] δεν έχει νόημα", δήλωσε ο Αλεξέι Μακαρκίν, πολιτικός αναλυτής.
Η διάθεση πριν από την επίσκεψη δεν ήταν ελπιδοφόρα. Υπό το φως της χημικής επίθεσης που σκότωσε περισσότερους από 70 ανθρώπους στη Συρία την περασμένη εβδομάδα, ο Τίλερσον είπε ότι η Ρωσία είχε "αποτύχει να διατηρήσει" την υπόσχεσή της το 2013 να καταστρέψει τα χημικά όπλα του Άσαντ, προσθέτοντας ότι η Ουάσιγκτον δεν βλέπει "κανέναν περαιτέρω ρόλο" για τον Άσαντ ως ηγέτη της χώρας, μια πιο σκληρή γραμμή σε από την προηγούμενη.

Σε απάντηση, ο Πούτιν διπλασίασε την υποστήριξή του στον Άσαντ, συγκρίνοντας τις δυτικές κατηγορίες ότι το καθεστώς ήταν υπεύθυνο για τη χημική επίθεση με τους ψευδείς ισχυρισμούς ότι το Ιράκ είχε όπλα μαζικής καταστροφής πριν από την εισβολή των ΗΠΑ το 2003. Ζήτησε μια έρευνα των Ηνωμένων Εθνών για την επίθεση, ενώ ισχυρίστηκε ότι φαύλες δυνάμεις "σχεδιάζουν να ρίξουν πάλι κάποια ουσία και να κατηγορούν τις αρχές της Συρίας για τη χρήση [χημικών όπλων]". Την Τετάρτη ο πρόεδρος της Ρωσίας δήλωσε ότι οι σχέσεις με τις ΗΠΑ φαίνεται να έχουν επιδεινωθεί. "Μπορείτε να πείτε ότι το επίπεδο της εμπιστοσύνης σε επίπεδο συνεργασίας, ιδιαίτερα όσον αφορά τη στρατιωτική πλευρά, δεν έχει βελτιωθεί, αλλά μάλλον επιδεινώθηκε", δήλωσε ο Πούτιν σε μια τηλεοπτική συνέντευξη που δημοσιεύτηκε από το Κρεμλίνο.

Η πιο σκληρή γλώσσα ήρθε από το ρωσικό υπουργείο Άμυνας, το οποίο δεσμεύθηκε να ενισχύσει την αεράμυνα της Συρίας. Ένα πρόγραμμα στο τηλεοπτικό κανάλι Zvezda την Τρίτη το βράδυ δήλωσε ότι "μόνο μια επίδειξη δύναμης" θα μπορούσε να σταματήσει τον Τραμπ στη Συρία. Σε μια άλλη κίνηση που ενδέχεται να ιντριγκάρει τη Ρωσία, ο Τραμπ υπέγραψε την Τρίτη συνθήκη για την υποστήριξη της ένταξης του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ, μια συμμαχία που η Μόσχα θεωρεί ως κορυφαία απειλή.

Παρόλα αυτά, οι ειδήμονες αναφέρουν ότι υπάρχουν πιθανότητες για επανέναρξη του διαλόγου, δεδομένου ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν προειδοποιήσει τη Ρωσία πριν από την έναρξη των πυραυλικών επιθέσεων και ότι η αεροπορική βάση ήδη λειτουργούσε και πάλι την επόμενη μέρα. Ο Φιοντόρ Λουκιάνοφ, αναλυτής, είπε ότι οι επιθέσεις είχαν δώσει στις Ηνωμένες Πολιτείες μια ισχυρότερη διαπραγματευτική θέση για τη Συρία και δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για μια συνομιλία που "δεν θα είναι μονόπλευρη". Ο Αλεξάντερ Μπάουνοφ, από το Κέντρο Carnegie της Μόσχας, πρόσθεσε ότι οι "ρεαλιστικές προσδοκίες" είχε αντικαταστήσει τις "υπερβολές των προνομιούχων καλών σχέσεων" πριν από τη συνάντηση. "Οι δύο πλευρές φερόντουσαν σαν να όφειλαν ο ένας στον άλλον", είπε. "Τώρα, κανείς δεν ενεργεί σαν κάποιος να χρωστάει κάτι".

Σε μια ένδειξη ότι η Μόσχα θα μπορούσε να είναι ακόμα πρόθυμη να διαπραγματευτεί, η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα είπε ότι η δήλωση του Τίλερσον δεν ήταν ένα τελεσίγραφο, αλλά μάλλον μόνο "επίδειξη δύναμης πριν από τις συνομιλίες". Ενώ ο αντιπρόεδρος του κοινοβουλίου, Πιότρ Τολστόι, είπε στο πρακτορείο ειδήσεων Ιντερφάξ ότι δεν θα πρέπει να αναμένεται καμία σημαντική αλλαγή κατά τις διαπραγματεύσεις, υποστήριξε ότι το γεγονός ότι προχωρούν ήταν ένα καλό σημάδι "γιατί θα μπορούσε να μην υπάρξει και τίποτα". Προειδοποίησε ότι τυχόν προσπάθειες να εγκρίνουν νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας "δεν θα οδηγήσουν πουθενά". Αλλά μια τέτοια απειλή ακυρώθηκε την Τρίτη, όταν η σύνοδος κορυφής της Ομάδας των 7 στην Ιταλία αρνήθηκε να υποστηρίξει την βρετανικό έκκληση για νέες κυρώσεις, μια μικρή νίκη για τη Μόσχα.

Οποιαδήποτε συμφωνία για το μέλλον του Άσαντ είναι σαφώς εκτός ατζέντας στη σημερινή συζήτηση, όπως και μια ενδεχόμενη συνεργασία Ανατολής-Δύσης κατά του Ισλαμικού Κράτους, για το οποίο τόσο ο Τραμπ όσο και ο Πούτιν είχαν μιλήσει στο παρελθόν. Το μεγάλες διαπραγματευτικό χαρτί της Μόσχας -η συμβολή της Ρωσίας και των συριακών δυνάμεων στην καταπολέμηση του Isis- δεν είναι πλέον καλό τώρα που ο "συριακός στρατός έχει γίνει ένας στρατιωτικός αντίπαλος" των Ηνωμένων Πολιτειών, δήλωσε ο Μπάουνοφ.

Όμως, μια πιο στενή συμφωνία σχετικά με το πώς να αποφευχθεί ένα "ατύχημα" που θα μπορούσε να κλιμακωθεί σε άμεση σύγκρουση μεταξύ της Ρωσίας και των Ηνωμένων Πολιτειών παραμένει μια πιθανότητα, αν όχι μια αναγκαιότητα. Μετά τις πυραυλικές επιθέσεις, η Ρωσία ανακοίνωσε ότι θα ακυρώσει την συμφωνία μη σύγκρουσης που έκανε με τις Ηνωμένες Πολιτείες το 2015. Ωστόσο, αξιωματούχοι των ΗΠΑ δήλωσαν την Παρασκευή ότι η επικοινωνία μεταξύ των στρατών των δύο χωρών, η οποία έχει σχεδιαστεί για να αποφύγουν τις εναέριες συγκρούσεις ρωσικών και αεροπλάνων του συνασπισμού, εξακολουθεί να λειτουργεί. Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας είπε αργότερα ότι αυτή η γραμμή επικοινωνιών θα πρέπει να διακοπεί τα μεσάνυχτα του Σαββάτου.
Εκτός από την αεροπορική εκστρατεία της, η Ρωσία έχει ένα μεγάλο αριθμό στρατιωτικών συμβούλων στα εδάφη της Συρίας -ενώ δύο στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους σε επίθεση με όλμους την Τρίτη. Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίσουν τις πυραυλικές επιθέσεις εναντίον θέσεων της συριακής κυβέρνησης, τα ρωσικά στρατεύματα θα κινδυνεύσουν. "Υπάρχει μια πιθανότητα να συμφωνήσουν σε τεχνικά θέματα σχετικά με το πώς να διαχωρίσουν [δυνάμεις], για να μην έρθουν σε σύγκρουση", δήλωσε ο Μακάρκιν. "Σε πιο παγκόσμια θέματα, όπως το θέμα του Άσαντ, οι θέσεις τους είναι διαμετρικά αντίθετες".

Η μελλοντική στρατηγική του Τραμπ στη Συρία παραμένει ασαφής, κάτι το οποίο θα μπορούσε να περιπλέξει περαιτέρω τη συζήτηση με τη Ρωσία, αλλά ο Μπάουνοφ και ο Μακάρκιν αναμένουν ο Τίλερσον να λάβει μια σκληρή γραμμή σχετικά με τη συμμετοχή της Μόσχας στη χώρα. Εάν ο νέος υπουργός Εξωτερικών δεν καταφέρει να εμφανίσει την υπομονή του Κέρι για τη συνέχεια των συζητήσεων και να "αναζητήσει έστω και την μικρότερη πιθανότητα για συμφωνία" με τη Ρωσία, ωστόσο, η σκληρή ρητορική του θα μπορούσε να αποτύχει, δήλωσε ο Μακάρκιν. "Αυτά τα τελεσίγραφα δεν θα έχουν κανένα αποτέλεσμα" είπε, "εκτός από το να φέρουν τη Ρωσία και τον Ασαντ πιο κοντά".

theguardian.com

Διαβάστε περισσότερα