Σε επικίνδυνα «νερά» οδηγεί ο διχαστικός λόγος του Ερντογάν

Σε όλο πιο επικίνδυνα νερά εισέρχεται η πολιτική σκηνή της Τουρκίας καθώς έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για τις τοπικές εκλογές της 30ης Μαρτίου. Τον βασικό τόνο δίνει ο ίδιος ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος χρησιμοποιεί ολοένα και πιο διχαστικά επιχειρήματα, παρουσιάζοντας το κόμμα του, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, και τον ίδιο, ως στόχο αλλεπάλληλων και παράλληλων συνομωσιών που στοχεύουν στην αποσταθεροποίηση της χώρας (την οποία ταυτίζει με τον εαυτό του).

Χαρακτηριστικό παράδειγμα

είναι η επιλογή Ερντογάν, όχι μόνο να μην εκφράσει συλλυπητήρια για το θάνατο μετά από εννιά μήνες σε κώμα, του 15χρονου Μπερκίν Ελβάν (μέλος της αλεβίτικης κοινότητας) και να μην πει λέξη για την ατιμωρησία των εμπλεκομένων αστυνομικών, αλλά και να φέρει το νεκρό έφηβο σε πλήρη αντιπαράθεση με τον 22χρονο οπαδό του κόμματός του, Μπουρακτσάν Καραμάνογλου (σουνίτη στο θρήσκευμα), που σκοτώθηκε στα επεισόδια που ακολούθησαν την είδηση του θανάτου του Ελβάν. Ο Ερντογάν ανοιχτά συνέδεσε τον 15χρονο με «τρομοκρατικές οργανώσεις» περιγράφοντάς τον γλαφυρά ως ταραχοποιό που είχε πέτρες στις τσέπες, σφεντόνα στο χέρι και μαντήλι στο πρόσωπο.

Ο Ερντογάν, προφανώς, επιμένει στην κλιμάκωση της επίθεσης αλλά και της καταστολής απέναντι σε κάθε διαφορετική άποψη ταυτίζοντάς την, όπως και όλες τις αποκαλύψεις που εμπλέκουν τον ίδιο, συνεργάτες και υπουργούς του σε σειρά σκανδάλων, με συνομωσίες, εχθρικά σχέδια και το περιβόητο «παράλληλο κράτος», το οποίο αποδίδει στον ιεροδιδάσκαλο, πρώην σύμμαχό του, Φετχουλλάχ Γκιουλέν, αλλά στο οποίο εντάσσει τους πάντες. Η επιλογή αυτή επισημαίνουν αναλυτές και δημοσιογράφοι σε τουρκικά ΜΜΕ συμβάλλει στο να βαθύνει περισσότερο το ρήγμα μέσα στην τουρκική κοινωνία σε διάφορα επίπεδα (πχ ανάμεσα στα αστικά κέντρα και στην ύπαιθρο, ανάμεσα στην «ευρωπαϊκή» δυτική Τουρκία και στην ανατολική, ανάμεσα στα μεσαία κοινωνικά στρώματα και στην εργατική τάξη της πόλης και τις αγροτικές μάζες της επαρχίας) και στο να ενταθούν υπαρκτές διαφορές και πάθη του παρελθόντος εντείνοντας τις τάσεις αποσταθεροποίησης συνολικά του πολιτικού σκηνικού. Ενδεικτικό είναι ότι, ήδη, πολλοί αρθρογράφοι στην Τουρκία επισημαίνουν ότι ο πολιτικός λόγος του Ερντογάν έχει αναζωπυρώσει σε μέγιστο βαθμό το χάσμα ανάμεσα στην μειονότητα των αλεβιτών και στους θρησκευόμενους σουνίτες.

Πρόκειται για ένα χάσμα που έχει αντικειμενικά αίτια στις σφαγές και στις διώξεις που έχουν υποστεί οι πρώτοι, ήδη, από τα χρόνια της οθωμανικής αυτοκρατορίας μέχρι και τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, είτε ως «άπιστοι» λόγω του διαφορετικού του δόγματος είτε ως «κομμουνιστικός κίνδυνος» λόγω των πολιτικών πεποιθήσεων σημαντικού αριθμού τους. Το ρήγμα αυτό το καλλιέργησαν και το αξιοποίησαν επί χρόνια στη βάση του διαίρει και βασίλευε οι στρατοκράτες της Άγκυρας και τώρα αναζωπυρώνεται με απρόβλεπτες συνέπειες από τον Ερντογάν ο οποίος αποβλέπει, πιθανώς, σε πολιτικά οφέλη και παραβλέπει, όπως σημειώνεται, τις τεράστιες και ανεξέλεγκτες επιπτώσεις του. Ο Ερντογάν, είτε το συνειδητοποιεί είτε όχι, παίζει πραγματικά με τη φωτιά υποδαυλίζοντας την αντιπαράθεση αλεβιτών – σουνιτών (που προς το παρόν κινείται κυρίως σε πολιτικά πλαίσια), καθώς δημιουργεί προϋποθέσεις το ζήτημα να λάβει διαστάσεις πυρκαγιάς δεδομένης και της αιματοχυσίας στη γειτονική Συρία η οποία δια μέσου μεθοδεύσεων έφτασε να έχει θρησκευτικές διαστάσεις με «γραμμές» αντιπαράθεσης που θα μπορούσαν εύκολα από επιτήδειους να παραλληλιστούν με τις «γραμμές» του προεκλογικού λόγου του Ερντογάν.

Περαιτέρω «λάδι στη φωτιά» ρίχνει και η απόφαση του 33ου Ποινικού Δικαστηρίου της Κωνσταντινούπολης να παραπέμψει, τελικά, στη δικαιοσύνη με την κατηγορία της σύστασης και συμμετοχής σε εγκληματική οργάνωση 26 άτομα που είναι ενεργά μέλη της Πλατφόρμας Αλληλεγγύης Ταξίμ και πρωτοστάτησαν στις διαμαρτυρίες κατά της ανέγερσης μέσα στο πάρκο Γκεζί εμπορικού κέντρου, πέρυσι τον Ιούνιο, οι οποίες εξελίχθηκαν, λόγω και της εξαρχής σκληρής καταστολής τους, σε μεγάλο κύμα αντικυβερνητικών διαδηλώσεων. Οι 26, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και ο πρόεδρος του επιμελητηρίου αρχιτεκτόνων καθώς και ο ΓΓ της Συνομοσπονδίας Προοδευτικών Συνδικάτων, κατηγορούνται επίσης για παραβίαση της νομοθεσίας περί οργάνωσης διαδηλώσεων. Για πολλούς πρόκειται για μεθόδευση και «κατασκευασμένη δίωξη».

Συσπειρώνει και τους εχθρούς του ο Ερντογάν

Όσο κλιμακώνει ο Ερντογάν την αντιπαράθεση κατά πάντων, τόσο καταφέρνει να συσπειρώσει απέναντί του δυνάμεις και προσωπικότητες που, υπό φυσιολογικές συνθήκες, βρίσκονται σε αντίθετες πολιτικές θέσεις. Έτσι, ο Φετχουλλάχ Γκιουλέν, τον οποίο έχει αναγάγει σε νούμερο ένα εχθρό του και κατ’ επέκταση του κράτους, (σαν να πρόκειται για ένα και το αυτό), μετά την έκφραση συμπαράστασης προς τους αλεβίτες, έσπευσε εκ νέου να σηκώσει το γάντι που πετά ο Ερντογάν και να εκτοξεύσει σε νέα ύψη την ένταση. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα Zaman (την πρώτη σε τουρκικό μέσο από την έναρξη της σύγκρουσης με τον Ερντογάν), ο Γκιουλέν, αναφερόμενος στην καταστολή που ασκεί η κυβέρνηση Ερντογάν, τονίζει ότι είναι «δέκα φορές χειρότερη από αυτήν που είδαμε κατά τη διάρκεια των πραξικοπημάτων του στρατού», αλλά και πιο επώδυνη, όπως σημειώνει, γιατί έρχεται από «πολίτες που πιστεύουμε ότι έχουν την ίδια πίστη με εμάς».

Προς επιβεβαίωση της εκτίμησής του, δε, αναφέρεται στις διώξεις που ο ίδιος, η οικογένειά του και οι συνεργάτες του υπέστησαν από το στρατιωτικό καθεστώς της Άγκυρας τη δεκαετία του ’80 και σημειώνει ότι γι αυτό και συντάχθηκε με τον Ερντογάν όταν διατεινόταν ότι στοχεύει ν’ αλλάξει αυτήν την κατάσταση. Την ημέρα της δημοσίευσης της συνέντευξης του Γκιουλέν, νέα έγγραφα που εμπλέκουν τέσσερις πρώην υπουργούς της κυβέρνησης Ερντογάν σε σκάνδαλο χρηματισμού ανέβηκαν στο διαδίκτυο από τη ίδια διεύθυνση twitter που είχαν ανέβει και προηγούμενα ντοκουμέντα.

Επικριτικές εκθέσεις στις ΗΠΑ

Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στο πολιτικό σκηνικό της Τουρκίας φαίνεται να προκαλεί δυσφορία και σε μερικούς από τους ισχυρότερους συμμάχους της, όπως οι ΗΠΑ. Υπάρχουν πολλοί αναλυτές προσκείμενοι στον Ερντογάν που αφήνουν να εννοηθεί ότι πίσω από τις κινήσεις του Γκιουλέν, που ζει μόνιμα στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ, ίσως βρίσκονται ισχυρότερα κέντρα, δηλαδή η Ουάσινγκτον που φερόταν δυσαρεστημένη από τις πρωτοβουλίες Ερντογάν, κυρίως ως προς τις εξελίξεις στις χώρες της βόρειας Αφρικής και στη Συρία (μέσα από την ανοιχτή στήριξη που έφθανε τα όρια της παρέμβασης σε πολιτικές δυνάμεις που πρόσκεινται στην ισλαμιστική Μουσουλμανική Αδελφότητα). Η ευθυγράμμιση, ως ένα βαθμό τουλάχιστον, της τουρκικής διπλωματίας με τις ΗΠΑ ως προς τις εξελίξεις στην Ουκρανία (δεν αναγνώρισε το δημοψήφισμα της Κριμαίας επικαλούμενη και τα δικαιώματα των μουσουλμάνων Τατάρων), δεν μοιάζει αρκετή για να κατευνάσει την αμερικανική ενόχληση.

Επισήμως, ο Λευκός Οίκος έχει περιοριστεί σε ανακοινώσεις για σεβασμό «της νομιμότητας» και για «λάμψη της δικαιοσύνης και της αλήθειας» όσον αφορά στα σκάνδαλα ενώ έχει εκφράσει ανησυχία για τη χρήση «υπερβολικής βίας κατά των διαδηλωτών». Αυτό από μόνο του δεν λέει και πολλά. Εντούτοις, μια γεύση για το τι κλίμα πιθανώς αρχίζει να διαμορφώνεται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού απέναντι στην ηγεσία Ερντογάν δίνει η έκθεση που συντάχθηκε από το Κέντρο Δικομματικής Πολιτικής. Η έκθεση εκπονήθηκε από ομάδα ειδικών υπό την επίβλεψη δύο πρώην πρεσβευτών των ΗΠΑ στην Τουρκία, των Μάρτιν Αμπράμοβιτς και Έρικ Έντελμαν και φέρει τον τίτλο «Τουρκικές τοπικές εκλογές: Πρωταγωνιστές, Παράγοντες και Επιπλοκές».

Σε αυτήν ασκείται έντονη κριτική στον Ερντογάν για ολοένα μεγαλύτερο αυταρχισμό και για συμπεριφορά που θυμίζει «εκλεγμένο σουλτάνο» και σημειώνεται ότι οι προκλήσεις για την Τουρκία την επόμενη μέρα των τοπικών εκλογών, ακόμη και αν το κόμμα του Ερντογάν πετύχει το στόχο του και αυξήσει το 39% που είχε πετύχει στην προηγούμενη ανάλογη αναμέτρηση, είναι πολύ μεγάλες καθώς φαίνεται ότι εκτός από τα συνήθη «πολιτικά στρατόπεδα», έχει δημιουργηθεί ένα ακόμη ρήγμα «στους κόλπους του ισλαμικού συντηρητικού στρατοπέδου». Οι συντάκτες της έκθεσης εκτιμούν ότι η διαφαινόμενη αποφασιστικότητα του Ερντογάν να μεταλλάξει το τουρκικό πολιτικό σύστημα σε ενός ανδρός αρχή, σημαίνει ότι η σύγκρουση αυτή θα κλιμακωθεί και στη βάση αυτής θα τεθούν νέες διαχωριστικές γραμμές στην τουρκική πολιτική σκηνή.

Πηγές: bbc, reuters, zaman, hurriyet, al monitor

Διαβάστε περισσότερα