Πολεμώντας την κινεζική λογοκρισία

Στο τέλος του Δεκεμβρίου, ο νέος αρχηγός του Κομμουνιστικού Κόμματος, Σι Τζινπίνγκ, είπε στους συναδέλφους του να «ανταποκριθούν θετικά» στις «ισχυρές φωνές και τις προσδοκίες» του λαού για μεταρρύθμιση. Δεν είχε ιδέα για το πόσο ισχυρά θα ακούγονταν αυτά τα αιτήματα. Σε έναν πολυσύχναστο δρόμο της πόλης Γκουανγκζού, διαδηλωτές αυτή την εβδομάδα ζήτησαν την ελευθερία του Τύπου και την ελευθερία του λόγου. Σπάνια, μετά τις διαμαρτυρίες στην πλατεία Τιενανμέν

το 1989, ανάλογες απαιτήσεις ακούγονται τόσο ανοιχτά. Ο Σι έχει να αντιμετωπίσει μια σκληρή πρόκληση.
Οι διαμαρτυρίες στην καρδιά της πρωτεύουσας της επαρχίας Γκουανγκντόνγκ ξεκίνησαν στις 7 Ιανουαρίου, μετά από καταγγελίες που εμφανίστηκαν στο Διαδίκτυο ότι οι λογοκριτές του κόμματος στην Γκουανγκντόνγκ είχαν αλλάξει ένα πρωτοχρονιάτικο μήνυμα που θα έβγαινε στην Southern Weekend, μια δημοφιλή και φιλελεύθερη εφημερίδα με έδρα την Γκουανγκζού και κοινό σε όλη την χώρα. Έτσι όπως είχε διατυπωθεί, το μήνυμα καλούσε το κόμμα να διατηρήσει τις ελευθερίες που εγγυάται το σύνταγμα της Κίνας. Η εφαρμογή τους, έγραφε, ήταν ο μόνος τρόπος για να μπορούν οι πολίτες να «εκφράζουν δυνατά την κριτική τους στην κυβερνητική εξουσία». Στην αναθεωρημένη έκδοση, η αναφορά στα πολιτικά αιτήματα είχε σβηστεί.

Η αλλαγή αυτή προκάλεσε μια σπάνια εξέγερση του προσωπικού σε μια κινεζική εφημερίδα (η Southern Weekend ελέγχεται από την Nanfang Media Group, που δίνει αναφορά στην ηγεσία του κόμματος της Γκουανγκντόνγκ). Η διαμαρτυρία που υπεγράφη από δεκάδες υπαλλήλους και πρώην δημοσιογράφους της εφημερίδας, που κυκλοφορεί ευρέως στο Διαδίκτυο, καλούσε τον επικεφαλής της προπαγάνδας στην Γκουανγκντόνγκ, Τούο Ζεν, να παραιτηθεί. Ορισμένοι υπάλληλοι είπαν ότι θα απεργήσουν. Η έδρα της Nanfang Media γρήγορα έγινε το επίκεντρο της δημόσιας διαμαρτυρίας, ζητώντας ευρεία πολιτική μεταρρύθμιση.

Οι συγκεντρώσεις ήταν σχετικά μικρές: μερικές εκατοντάδες άνθρωποι. Δεκάδες χιλιάδες παρόμοιες διαδηλώσεις συμβαίνουν κάθε χρόνο στην Κίνα, αλλά τα συνθήματά τους σπάνια περνούν στη σφαίρα της εθνικής πολιτικής. Η ρητορική των υποστηρικτών της Southern Weekend στην Γκουανγκζού ήταν ασυνήθιστα έντονη, κάτι που αναμφίβολα θα συζητηθεί από τους ηγέτες του κόμματος που ανησυχούν ότι ακόμη και μια μικρή δόση πολιτικής φιλελευθεροποίησης θα μπορούσε να ανοίξει την πόρτα σε αιτήματα για ριζικές αλλαγές.

Ένας από τους ομιλητές σε μια συνάντηση στις 8 Ιανουαρίου ήταν ο Γου Γκανγκ, ένας φιλόσοφος ο οποίος ήταν ακτιβιστής φοιτητής στην Τιενανμέν και παραμένει δραστήριος – ενώ συχνά έχει συλληφθεί- αντιφρονών. Είπε στο μικρό πλήθος ότι όταν αποφοίτησε το 1990 περίμενε πως σύντομα η δημοκρατία θα έρθει και στην Κίνα. «Είκοσι τρία χρόνια έχουν περάσει και δεν έχει υπάρξει πρόοδος», δήλωσε. Η Κίνα παραμένει μια «δικτατορία», είπε, που στηρίζεται στην τρομοκρατία για να κρατά το λαό υποτονικό. Είπε στους ακροατές του να μην φοβούνται αντίποινα από την κυβέρνηση όταν εκφράζουν τη γνώμη τους. Ένας άλλος ομιλητής υπενθύμισε επίσης το 1989. «Είκοσι τρία χρόνια μετά, για άλλη μια φορά ο συνειδητοποιημένος λαός και πάλι φωνάζει», είπε. Και ζητωκραύγασε από το μιρκόφωνό του: «Δημοκρατία και ελευθερία!». Το πλήθος επανέλαβε. «Κάτω το Κομμουνιστικό Κόμμα. Το Κομμουνιστικό Κόμμα πρέπει να παραιτηθεί!» φώναξε κάποιος.

Δεν είναι όλοι σύμφωνοι. Συχνά, ξεσπούν έντονες διαφωνίες μεταξύ των υποστηρικτών της Southern Weekend και των φανατικών υποστηρικτών του Μάο Τσε Τουνγκ, μερικοί από τους οποίους κρατάν πλακάτ με τη μορφή του. «Λατρεύω το Κομμουνιστικό Κόμμα», γράφει ένα από τα συνθήματα. Ένα άλλο αποκαλεί την Nanfang Media «προδότες». Οι Μαοϊκοί της Κίνας απολαμβάνουν κάποια υποστήριξη από τους μερικούς καταπιεσμένους της χώρας. Κατηγορούν την Nanfang Media ότι τους διασύρει και ότι προωθεί δυτικές αξίες.

Δεν μπορούμε να τους κατηγορήσουμε

Αξίζει να σημειωθεί ότι η αστυνομία δεν παρενέβη έντονα, αρχικά, στις διαμαρτυρίες, εκτός του ότι διέλυσε κάποιες συμπλοκές αντίπαλων ομάδων. Όπως έγραψε ο Economist στις 10 Ιανουαρίου, ωστόσο, η αστυνομία άρχισε να γίνεται λιγότερο ανεκτική, σέρνοντας αρκετούς διαδηλωτές μακριά. Μέχρι τότε, οι εκθέσεις είχαν προκύψει από μια συμβιβαστική λύση: το προσωπικό θα επέστρεφε, σε αντάλλαγμα της υπόσχεσης των λογοκριτών να μην απαιτούν αλλαγές στις ιστορίες τους (ο Τύπος ελέγχεται κανονικά στην Κίνα από την αυτο-λογοκρισία και τις επίσημες οδηγίες που έχουν εκδοθεί στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, γενικά) . Η εφημερίδα βγήκε κανονικά στις 10 Ιανουαρίου, αλλά όπως φάνηκε η λογοκρισία, αυτοεπιβαλλόμενη ή από το κόμμα, ίσχυε ακόμα. Δεν υπήρχε καμία άμεση αναφορά στη διαμάχη.

Οι αξιωματούχοι της προπαγάνδας στο Πεκίνο έχουν επίσης προσπαθήσει να καταστείλουν τις ιδιαίτερα διαδεδομένες εκφράσεις συμπαράσταση στην εφημερίδα στο Διαδίκτυο-μια σκληρή πρόκληση, καθώς η υποστήριξη των δημοσιογράφων εκφράζεται ευρέως online. Κάποιες αναζητήσεις για την Southern Weekend σε μικρότερες υπηρεσίες στιλ Twitter μπλοκαρίστηκαν. Οι εφημερίδες διατάχθηκαν να ανατυπώσουν ένα κύριο άρθρο που δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στις 7 Ιανουαρίου από την Global Times, μια συχνά σκληροπυρηνική καθημερινή εφημερίδα του Πεκίνο. Έγραφε ότι η ελευθερία του Τύπου που ζητούν οι υποστηρικτές της Southern Weekend δεν θα μπορούσε να υπάρξει υπό «τις τρέχουσες κοινωνικές και πολιτικές πραγματικότητες» της Κίνας. Ακόμα και δυτικές εφημερίδες, όπως υποστήριζε, δεν θα συγκρούονταν ανοιχτά με τις κυβερνήσεις τους.

Κάποιες κινεζικές εφημερίδες τόλμησαν να αντισταθούν. Η Beijing News, η οποία ανήκει εν μέρει στην Nanfang Media, συμφώνησε να δημοσιεύσει το κύριο άρθρο μόνο όταν αξιωματούχοι της προπαγάνδας τους επισκέφθηκαν στα γραφεία. Το προσωπικό, δήλωσε ο εκδότης της εφημερίδας, είχε απειλήσει να παραιτηθεί σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Μερικές εφημερίδες ανέβασαν το κύριο άρθρο στις ιστοσελίδες τους κρατώντας τις αποστάσεις τους και σημειώνοντας ότι δεν αντιπροσωπεύει τις απόψεις τους.
Οι αρχές πάντως μπορούν να ησυχάσουν από την λαϊκή ανταπόκριση στις διαδηλώσεις της Γκουανγκζού . Ακόμη και τη στιγμή που ακτιβιστές έκαναν τις τολμηρές ομιλίες τους, έχοντας μαζική υποστήριξη online, οι περισσότεροι δημόσιοι υπάλληλοι από τα γύρω γραφεία προσπερνούσαν, χωρίς να δίνουν καμία προσοχή.

Economist

Πυθία