Ώρα για μία νέα φορολογική Παγκόσμια Τάξη

Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε αν πραγματικά οι άντρες είναι από τον Άρη και οι γυναίκες από την Αφροδίτη. Αλλά μπορούμε να είμαστε σχεδόν βέβαιοι ότι όσοι εισπράττουν φόρους ζουν στον Ουρανό και οι μεγάλες επιχειρήσεις στον Κρόνο -τους δύο πλανήτες στο Ηλιακό Σύστημα που απέχουν περισσότερο ο ένας από τον άλλο. Ας αρχίσουμε την ξενάγησή μας με μια επίσκεψη στον «παγωμένο γίγαντα». Ο Ουρανός χρειάζεται 84 χρόνια για να περιστραφεί μια φορά γύρω από τον Ήλιο και οι φοροεισπράκτορες, επίσης, θέλουν να κάνουν την επανάστασή τους σε λιγότερα από 100 χρόνια. Θέλουν να διαλύσουν το υπέροχο εταιρικό φορολογικό

σύστημα που δημιουργήθηκε στη δεκαετία του 1920. Ένα θαυμάσιο σύστημα πράγματι ... για την εποχή του. Ήμασταν, τότε, στους ρυθμούς αυτού που η οικονομολόγος Suzanne Berger αποκαλεί «πρώτη παγκοσμιοποίησή μας».

Στα προηγούμενα 50 χρόνια, οι μεγαλύτερες εταιρείες από τη Γερμανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γαλλία, εγκαταστάθηκαν σε όλο τον κόσμο. Μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, τα αδέκαρα έθνη-κράτη μπήκαν στον πειρασμό να φορολογήσουν βαριά τις ξένες εταιρείες. Οι μεγαλύτερες εταιρείες της εποχής συχνά έχουν πληρώσει τους φόρους τους δύο φορές: για τα κεντρικά γραφεία και τα υποκαταστήματα. Για να αποφευχθεί ένας φορολογικός πόλεμος, η Κοινωνία των Εθνών πρότεινε μία αρχή, δηλαδή ο φόρος να καταβάλλεται μόνο μία φορά και στον τόπο της παραγωγής, κάτι που ήταν αρκετά εύκολο να καθοριστεί κατά τη βιομηχανική εποχή. Η «σταθερή εγκατάσταση» έγινε η θεμελιώδης αρχή της φορολόγησης των πολυεθνικών εταιρειών. Με την πάροδο των δεκαετιών, χιλιάδες διμερείς συμβάσεις μεταξύ των χωρών έκαναν αυτούς τους κανόνες πιο ακριβείς.

Αλλά στην ψηφιακή εποχή του σήμερα, το σύστημα αυτό είναι σαν ένα σπασμένο δίκτυο. Οι εταιρείες εντοπίζουν σε τοπικό επίπεδο τα κέρδη τους - και όλο και πιο συχνά και τον κύκλο εργασιών τους - σε χώρες όπου η φορολογία είναι η χαμηλότερη, όπως η Ιρλανδία, όπου τα κέρδη φορολογούνται με συντελεστή 12,5%. Τεράστιες εταιρείες πληρώνουν ελάχιστους φόρους. Και όντας για άλλη μια φορά αδέκαρα μετά τη μεγάλη ύφεση του 2009, τα κράτη θέλουν να ενισχύσουν το δίκτυο γύρω από τις εταιρείες.

Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), το think-tank των ανεπτυγμένων χωρών, έχει αναλάβει με επιτυχία το έργο κάτω από τη διπλή προτροπή του Μεξικάνου Γενικού Γραμματέα του Άνχελ Γκουρία, και του διευθυντή του Κέντρου Φορολογικής Πολιτικής και Διοίκησης, του Γάλλου Πασκάλ Σεντ-Αμάν. Ενθαρρυμένο από την πραγματική πολιτική βούληση και την κρίσιμη τεχνική υποστήριξη, το έργο προχωρά γρήγορα, σε αντίθεση για παράδειγμα, με τις διεθνείς διαπραγματεύσεις για το περιβάλλον, οι οποίες δεν επωφελούνται από κανέναν από τους δύο αυτούς πόρους.

Το σχέδιο, που παρουσιάστηκε στα μέσα Σεπτεμβρίου από τον ΟΟΣΑ και εγκρίθηκε από τους Υπουργούς Οικονομικών της G20 στην Αυστραλία, παρακάμπτει την «σταθερή εγκατάσταση», απαιτώντας από τις εταιρείες να δηλώνουν στις φορολογικές αρχές της κάθε χώρας τις πωλήσεις, τα κέρδη και το εργατικό δυναμικό τους από τις τοπικές θυγατρικές τους.

Μια προειδοποίηση

Το σχέδιο έρχεται επίσης με μια σειρά από μέτρα που αποσκοπούν στον περιορισμό ή ακόμα και την πρόληψη επιθετικών πρακτικών που οδηγούν σε διάβρωση της βάσης και σε μετατόπιση των κερδών(BEPS). Και οι 3.000 διμερείς συμβάσεις θα αντικατασταθούν με μια ενιαία πολυμερή σύμβαση. Σχεδόν ένας αιώνας πρακτικών θα ανατραπεί, αν και οι φτωχότερες χώρες, οι λιγότερο εξοπλισμένες για να αντιμετωπίσουν τη φοροδιαφυγή, θα εξακολουθούν να αγωνίζονται για να πάρουν τα χρήματά τους, όπως προειδοποίησε η ΜΚΟ Oxfam.

Ας πάμε τώρα στον αέριο γίγαντα, τον Κρόνο. Εκεί, αντίθετα, ο πόλεμος κατά των φόρων μαίνεται και οι αμερικανικοί κολοσσοί είναι επικεφαλής. Ένα σαφές μήνυμα είναι ότι το ζήτημα της φορολογίας έπαιξε κεντρικό ρόλο σε όλες τις μεγάλες προσπάθειες συγχώνευσης των τελευταίων ετών: Pfizer, AstraZeneca, Publicis-Omnicom, Lafarge, Holcim, και άλλοι.

Το κίνημα ξεκίνησε στις ΗΠΑ για δύο λόγους. Πρώτον, η φορολογία των επιχειρήσεων εκεί είναι υψηλή (μέχρι 35%) και οι φοροαπαλλαγές σπανίζουν. Δεύτερον, είναι η πατρίδα των τεχνολογιών της πληροφορίας και αυτές «παίζουν» με τα σύνορα. Ως αποτέλεσμα, οι μεγάλες και οι μικρές πολυεθνικές αποκρύπτουν τα κέρδη τους στο εξωτερικό. Σύμφωνα με το Bloomberg, επτά αμερικανικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης της General Electric, της Merck και της Apple, έχουν περισσότερα από 50 δισεκατομμύρια δολάρια στο εξωτερικό.

Επιπλέον, οι κολοσσοί του Διαδικτύου όπως το Google και η Amazon έχουν χτίσει ολόκληρη την παγκόσμια οργάνωσή τους στην ελαχιστοποίηση του φόρου και το έχουν πράξει με μια τρομερή αποτελεσματικότητα. Έτσι, η Google κατέβαλε στη Γαλλία 8 εκατ. ευρώ σε φόρους για τα οφέλη του περασμένου έτους, με δηλωμένα έσοδα 231 εκατομμύρια ευρώ, αν και η εταιρεία αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 90% στην αγορά μηχανής αναζήτησης, αξίας άνω του 1 δισεκατομμυρίου ευρώ.

Οι ανταγωνιστές τους έχουν ελάχιστες επιλογές. Αν θέλουν να τους ακολουθήσουν στον πόλεμο των τιμών τους, θα πρέπει επίσης να προχωρήσουν σε φορολογική βελτιστοποίηση, είτε η επιχείρησή τους είναι στον τομέα των τεχνολογιών της πληροφορίας, στο εμπόριο, στις τράπεζες ή σε οποιονδήποτε τομέα αφορά την ψηφιακή επανάσταση. «Η ψηφιακή οικονομία γίνεται η ίδια η οικονομία» υπογραμμίζει ο ΟΟΣΑ σε μία από τις εκατοντάδες σελίδες από έγγραφα που δημοσιεύονται στο BEPS. Ο τομέας αντιπροσωπεύει ήδη περίπου 16 τρισεκατομμύρια δολάρια των εσόδων.

Αυτή η πάλη για την εξουσία μεταξύ των δύο πλανητών θα είναι καθοριστική για δύο μεγάλες προκλήσεις των επόμενων ετών. Η πρώτη είναι η ικανότητα του κάθε κράτους να προστατεύει τα χρήματά του. Η δεύτερη είναι η ικανότητα όλων των κρατών να λαμβάνουν κοινές αποφάσεις από κοινού. Πέρα από το θέμα της φοροδιαφυγής, αυτό που διακυβεύεται είναι το ίδιο το μέλλον ενός ανοικτού κόσμου.

www.lesechos.fr

Διαβάστε περισσότερα