Ο πραγματικός κίνδυνος του Brexit

Η αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ θα βλάψει τη χώρα, αλλά θα αποτελέσει και ένα τρομερό πλήγμα για τη Δύση.

Η μάχη άρχισε, επιτέλους. Ο Ντέιβιντ Κάμερον ζήτησε δημοψήφισμα για την ένταξη της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση στις 23 Ιουνίου και υποσχέθηκε να αγωνιστεί σκληρά για την παραμονή της χώρας στην ΕΕ. Αυτό που ξεκίνησε ως ένα τέχνασμα για να κρατήσει ενωμένους τους διαιρεμένους Συντηρητικούς

μετατρέπεται σε έναν ανησυχητικά δύσκολο διαγωνισμό. Οι αγορές θέτουν τις πιθανότητες οι Βρετανοί να επιλέξουν να φύγουν σε δύο προς μία. Μερικές δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι ψηφοφόροι είναι ομοιόμορφα κατανεμημένοι. Πολλά μέλη του υπουργικού συμβουλίου μάχονται για το Brexit. Υπάρχει μια πραγματική πιθανότητα σε τέσσερις μήνες η Βρετανία να φύγει από την Ευρώπη.

Αυτό θα ήταν κάτι πολύ σοβαρό -και όχι μόνο για τη Βρετανία. Μια ψηφοφορία υπέρ της αποχώρησης θα έβλαπτε την οικονομία, σίγουρα σε βραχυπρόθεσμα και πιθανόν και σε μακροπρόθεσμη βάση. (Στο άκουσμα της είδησης στις χρηματοπιστωτικές αγορές, η λίρα αυτή την εβδομάδα έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδό της έναντι του δολαρίου από το 2009). Η αποχώρηση θα θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια της Βρετανίας, σε μία περίοδο που οι απειλές από τρομοκράτες και ξένες δυνάμεις είναι οι πιο σοβαρές των τελευταίων ετών. Και αντί να ανακτήσει την εθνική της κυριαρχία, η Βρετανία θα αποκτούσε μικρότερη επιρροή, εγκαταλείποντας την ένταξη της σε μία ισχυρή ομάδα, της οποίας οι ενέργειες μπορούν να επηρεάσουν καλύτερα εκ των έσω παρά εκτός. Όσοι εκτός Βρετανίας θαυμάζουν την προτεινόμενη πράξη αυτοτραυματισμού πρέπει να ανησυχούν μάλλον για τον εαυτό τους. Το Brexit θα αποτελέσει ένα βαρύ πλήγμα για την Ευρώπη, μια ήπειρο που ήδη κινδυνεύει. Θα αποσυνδέσει την πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου από την μεγαλύτερη αγορά της και θα απαγκιστρώσει την πέμπτη σε σειρά χώρα με τις μεγαλύτερες δαπάνες άμυνας από τους συμμάχους της. Φτωχότερη, λιγότερο ασφαλής και διχασμένη, η νέα ΕΕ θα είναι ασθενέστερη. Η Δύση, που εξαρτάται από την εξισορρόπηση δυνάμεων Αμερικής και Ευρώπης, θα μπορούσε επίσης να αποδυναμωθεί.

Τα όνειρα συναντούν την πραγματικότητα

Όσοι υποστηρίζουν το Brexit θεωρούν ότι η Ευρώπη "κρατά πίσω" τη Βρετανία. Αν αποσπαστεί, θα μπορούσε να απογειωθεί ως μια ανοικτή οικονομία που θα συνεχίσει τις εμπορικές συναλλαγές με την ΕΕ και όλο τον κόσμο. Αυτό είναι δυνατό στη θεωρία, αλλά δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν έτσι τα πράγματα στην πράξη. Τουλάχιστον, η ΕΕ θα επιτρέψει την πλήρη πρόσβαση στην ενιαία αγορά της μόνο σε αντάλλαγμα την τήρηση των κανόνων που οι ευρωσκεπτικιστές θέλουν να εγκαταλείψουν. Εάν η Νορβηγία και η Ελβετία (τις ρυθμίσεις των οποίων πολλοί υποστηρικτές του Brexit εξιδανικεύουν) είναι ένας οδηγός, η ένωση θα απαιτούσε επίσης την ελεύθερη κυκλοφορία των ανθρώπων και ένα μεγάλο ποσό πληρωμών στον προϋπολογισμό της πριν της επιτραπεί η απρόσκοπτη πρόσβαση στην αγορά.

Ακόμη χειρότερα, η ΕΕ θα έχει ένα ισχυρό κίνητρο για να επιβάλει μια σκληρή συμφωνία ώστε να αποθαρρύνει άλλες χώρες από το να φύγουν. Ο ισχυρισμός του στρατοπέδου του Brexit ότι η Ευρώπη χρειάζεται τη Βρετανία περισσότερο από ό,τι το αντίστροφο είναι πλασματικός: η ΕΕ λαμβάνει σχεδόν το ήμισυ των εξαγωγών της Βρετανίας, ενώ η Βρετανία λαμβάνει λιγότερο από το 10% της ΕΕ. Και το βρετανικό έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου είναι ως επί το πλείστον με τους Γερμανούς και τους Ισπανούς και όχι με τις άλλες 25 χώρες που θα πρέπει να συμφωνήσουν σχετικά με μια νέα εμπορική συμφωνία.

Για ορισμένους ευρωσκεπτικιστές αυτές οι δυσκολίες θα αξίζουν τον κόπο, αν σημάνουν την ανάκτηση της κυριαρχίας από την Ευρώπη, της οποίας οι γραφειοκράτες και οι δικαστές παρεμβαίνουν στα πάντα, από τα μπόνους των τραπεζιτών ως τα ωράρια εργασίας. Ωστόσο, το κέρδος θα είναι εν μέρει πλασματικό. Σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο, η εξουσία αναγκαστικά είναι θέμα συνδιαλλαγής: η Βρετανία παραχωρεί κυριαρχία σε αντάλλαγμα για την επιρροή της μέσα από την ιδιότητα τους μέλους του ΝΑΤΟ, του ΔΝΤ και αμέτρητων άλλων κέντρων κατανομής της εξουσίας. Η συμφωνία σε συνθήκες για το εμπόριο, την πυρηνική ενέργεια και το περιβάλλον περιλαμβάνουν την αποδοχή των κανονισμών που έχουν θέσει μαζί με αλλοδαπούς, σε αντάλλαγμα τα μεγαλύτερα κέρδη. Η Βρετανία εκτός ΕΕ θα είναι στο περιθώριο: θεωρητικά ανεξάρτητη, αλλά στην πραγματικότητα θα εξακολουθεί να περιορίζεται από κανόνες στην διαμόρφωση των οποίων δεν θα έχει κανένα ρόλο. Θα είχε ένα σαφέστερο, αλλά μάλλον πιο αδύναμο είδος κυριαρχίας.

Μια εξαίρεση είναι η μετανάστευση, ο τομές στον οποίον θέλουν οι περισσότεροι ευρωσκεπτικιστές να έχουν τον έλεγχο. Οι μισοί από τους μετανάστες στη Βρετανία προέρχονται από την ΕΕ και η κυβέρνηση δεν μπορεί να κάνει πολλά για να τους σταματήσει. Αν η Βρετανία φύγει από την Ένωση, θα μπορούσε να τους σταματήσει. Αλλά κάτι τέτοιο θα είχε διπλό κόστος. Κερδίζοντας το δικαίωμα να σταματήσει τη μετανάστευση από την ΕΕ θα σήμαινε σχεδόν σίγουρα ότι χάνει την πλήρη πρόσβαση στην ενιαία αγορά. Και η μείωση του αριθμού των μεταναστών θα έβλαπτε τις επιχειρήσεις της Βρετανίας και τις δημόσιες υπηρεσίες, οι οποίες βασίζονται σε γάλλους τραπεζίτες, Βούλγαρους οικοδόμους και ιταλούς γιατρούς.

Παγκόσμια ανησυχία

Οι πιο μακροπρόθεσμες ζημίες θα υπερβαίνουν τα οικονομικά. Το Brexit θα μπορούσε κάλλιστα να διαλύσει το Ηνωμένο Βασίλειο. Η Σκωτία, πιο φιλοευρωπαϊκή από την Αγγλία, ζητά και πάλι διαζύγιο. Αν η Βρετανία αποφασίσει να εγκαταλείψει την Ευρώπη, τότε οι Σκωτσέζοι μπορεί να έχουν επιτέλους κάτι για να βασιστούν. Το Brexit θα μπορούσε επίσης να είναι επικίνδυνο για τη Βόρεια Ιρλανδία, όπου η ειρηνευτική διαδικασία εδώ και δύο δεκαετίες εξαρτάται από το γεγονός ότι τόσο η Ιρλανδία όσο και η Βρετανία είναι μέλη της ΕΕ. Η ιρλανδική κυβέρνηση είναι μεταξύ των πιο ισχυρών υποστηρικτών της εκστρατείας για την παραμονή της Βρετανίας.

Η Ιρλανδία δεν είναι η μόνη χώρα που θα υποφέρει. Οι ευρωπαίοι ηγέτες γνωρίζουν ότι το Brexit θα αποδυνάμωνε μια ομάδα που ήδη έχει μεγάλο πρόβλημα σε θέματα όπως η μετανάστευση και η κρίση του ευρώ. Και η Ευρώπη θα είναι φτωχότερη χωρίς τη φωνή της Βρετανίας: θα κυριαρχείται περισσότερο από τη Γερμανία και, σίγουρα, θα είναι λιγότερο φιλελεύθερη, πιο προστατευτική και πιο εσωστρεφής. Οι δεσμοί της Ευρώπης με την Αμερική θα γίνει πιο αδύναμοι. Πάνω απ' όλα, η απώλεια της μεγαλύτερης στρατιωτικής δύναμης και του πιο σημαντικού παράγοντα εξωτερικής πολιτικής θα αποδυνάμωνε σοβαρά την ΕΕ στον κόσμο.

Η ΕΕ έχει γίνει ένα ολοένα και πιο σημαντικό μέρος της εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας της Δύσης, είτε πρόκειται για την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, είτε για την απειλή της ισλαμικής τρομοκρατίας ή την επιβολή κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Χωρίς τη Βρετανία, θα είναι πιο δύσκολο για την ΕΕ να σηκώσει το παγκόσμιο βάρος της- μια μεγάλη απώλεια για τη Δύση σε μια ταραγμένη γειτονιά, από τη Ρωσία ως τη Συρίας και τη Βόρεια Αφρική. Δεν είναι να απορεί κανείς που ο ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ανυπομονεί για το Brexit -ενώ ο Αμερικανός Μπαράκ Ομπάμα όχι. Θα ήταν κοντόφθαλμο για τους ευρωσκεπτικιστές να μείνουν αδιάφοροι σε αυτό. Μία εξασθενημένη Ευρώπη θα ήταν σαφώς κακή για τη Βρετανία, της οποίας η γεωγραφία, σε αντίθεση με την πολιτική της, είναι σταθερή.

Πολλά όμως στηρίζονται στον αγώνα που είναι τώρα σε εξέλιξη. Για εκείνους που πιστεύουν στο ελεύθερο εμπόριο και στην ελεύθερη κυκλοφορία, τα οφέλη για τη Βρετανία από την ένταξή της στην ΕΕ ποτέ δεν έχουν αμφισβητηθεί. Αυτό που οι περισσότερο σκεπτικοί θα πρέπει τώρα να αναγνωρίσουν είναι ότι το Brexit θα αποδυναμώσει επίσης την Ευρώπη και τη Δύση. Αυτό που διακυβεύεται για τον Κάμερον είναι σημαντικό: αν αποτύχει, οι απώλειες θα είναι ευρέως αισθητές.

economist.com

Διαβάστε περισσότερα