Ο μακρύς πόλεμος του Μακρόν με την τρομοκρατία

Ο νέος αντιτρομοκρατικός νόμος του γάλλου προέδρου ενισχύει τις δυνάμεις της αστυνομίας και δοκιμάζει τα όρια των κανόνων της ΕΕ για τα εσωτερικά σύνορα, σχολιάζει ο Nicholas Vinocur.

Παρόλο τον μεταρρυθμιστικό του ζήλο, η κληρονομιά του Εμανουέλ Μακρόν ως πρόεδρος της Γαλλίας είναι πιθανό να οριστεί από μία και μόνο σκοτεινή ερώτηση: εάν μπορεί να διαχειριστεί την τρομοκρατική απειλή κατά της χώρας του χωρίς να υποχωρήσει στον αυταρχισμό.

Κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, μια τρομοκρατική

επίθεση με μαχαίρι στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό της Μασσαλίας και μια μαζική δολοφονία στο Λας Βέγκας υπενθύμισαν στον κόσμο πόσο ευάλωτες είναι οι δυτικές δημοκρατίες σε σπασμούς βίας, είτε είναι παρακινημένοι από ριζοσπαστικό ισλάμ είτε όχι.

Όλοι οι δυτικοί ηγέτες ανησυχούν για τις δυνατότητες αυτής της φρίκης. Αλλά κανένας δεν αντιμετωπίζει μια απειλή τόσο διάχυτη, σταθερή και ύπουλη όπως ο Μακρόν στη Γαλλία, και μάλλον θα εξακολουθήσει να το κάνει κατά το υπόλοιπο της πενταετούς θητείας του. "Ακόμα κι αν το Daesh [ISIS] καταλήξει να χάσει τα εδάφη του στη Συρία και το Ιράκ, θα χρειαστεί χρόνος για να μειωθεί η απειλή", αναφέρει δήλωση στην ιστοσελίδα του γαλλικού Υπουργείου Εσωτερικών.

Η λύση του Μακρόν, η οποία ακόμα και οι σύμβουλοί του παραδέχονται ότι είναι προβληματική, ήταν να εισαγάγει ένα νέο νομοσχέδιο για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας που αναπαράγει τα περισσότερα από τα σημαντικά χαρακτηριστικά της κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Η ψήφιση του νόμου την Τρίτη αποτέλεσε αντικείμενο μερικών από τις πιο έντονες συζητήσεις μεταξύ βουλευτών από τότε που ανέλαβε την εξουσία ο Μακρόν. Είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί: Ο νόμος επεκτείνει σημαντικά τις εξουσίες των αστυνομικών δυνάμεων, και μάλιστα μόνιμα, εξασφαλίζοντας τη συνέχιση των πρακτικών που τόσο η Διεθνής Αμνηστία όσο και η Human Rights Watch έχουν καταγγείλει ως διακρίσεις εις βάρος του μουσουλμανικού πληθυσμού της Γαλλίας.

Τώρα, λοιπόν, ο Μακρόν αντιμετωπίζει μια άλλη πρόκληση, αυτή τη φορά πολιτικής φύσης, αλλά όχι λιγότερο επικίνδυνη: θα γίνει γνωστός ως ο αυταρχικός πρόεδρος ο οποίος είναι πρόθυμος να θυσιάσει τα δικαιώματα κάποιων πολιτών, προκειμένου να αποφύγει να θεωρηθεί αδύναμος.

Είναι μια λεπτή γραμμή, σε μια κατάσταση που ο Μακρόν δεν επέλεξε, αλλά του επιβλήθηκε. Ωστόσο, η καταπολέμηση της τρομοκρατίας μπορεί να καταλήξει να είναι το καθοριστικό χαρακτηριστικό της προεδρίας του, ακόμα περισσότερο και από τις προσπάθειές του να μεταρρυθμίσει τον τομέα της εργασίας ή να πιέσει για τη μεταρρύθμιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Συνέπεια και τύχη

Σε αριθμητικούς όρους, η απειλή είναι ακόμη πιο αδύναμη: Από τον Ιανουάριο, η Γαλλία υπέστη τουλάχιστον 11 τρομοκρατικά χτυπήματα που σχετίζονται με το ριζοσπαστικό Ισλάμ, συμπεριλαμβανομένης και της επίθεση στα Ηλύσια Πεδία του Παρισιού τρεις ημέρες πριν από τις προεδρικές εκλογές. Οι δυνάμεις ασφαλείας απέτρεψαν επιπλέον 14 επιθέσεις, μεταξύ των οποίων και ένα αυτοκίνητο γεμάτο δοχεία φυσικού αερίου, έτοιμο να ανατιναχθεί δίπλα στον καθεδρικό ναό της Notre Dame και άλλο ένα την Τρίτη στη Μασσαλία. Συνολικά, οι γαλλικές αρχές παρακολουθούν πάνω από 18.500 άτομα που είναι ύποπτα για σχέσεις με τρομοκρατικές ομάδες, με 200 να έχουν επιστρέψει από τις ζώνες πολέμου στο Ιράκ και τη Συρία και να περιπλανώνται στη χώρα. Το ότι δεν έχει επιτύχει καμία επίθεση μετά τη σφαγή στην Promenade des Anglais της Νίκαιας στις 14 Ιουλίου 2016, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην συνέπεια των ερευνητών της αντιτρομοκρατικής και της υπηρεσίας πληροφοριών DGSI, η οποία πλέον αναβαθμίζεται σημαντικά - και στην τύχη.

Για τον Μακρόν δεν υπάρχει διαφυγή από την απειλή. Όντας ανέμπειρος σε θέματα ασφάλειας όταν ανέλαβε καθήκοντα, ο πρόεδρος γρήγορα κατανόησε πόσο σημαντική είναι η αντιτρομοκρατία για την πολιτική του επιβίωση. Στην πρώτη του μεγάλη πολιτική ομιλία, ο Μακρόν δήλωσε ότι η πάταξη της τρομοκρατίας θα ήταν η πρώτη του προτεραιότητα και ανακοίνωσε σύντομα τη δημιουργία μιας task force απευθείας υπό τη διοίκησή του στο Παλάτι του Ελιζέ, επιφορτισμένης με την διαρκή ενημέρωσή του για τις απειλές κατά της ασφάλειας.

Επίσης, υπέγραψε την επέκταση της "Operation Sentinelle", ενός δαπανηρού σχεδίου για την περιπολία στρατιωτών σε δημόσιους χώρους. Η αποτελεσματικότητά της κατά της τρομοκρατίας αμφισβητείται (οι στρατιώτες γίνονται όλο και περισσότερο στόχος των τρομοκρατών), αλλά παραμένει δημοφιλής στο κοινό. Και παρόλα αυτά υπάρχει ένα πρόβλημα που δεν θα μπορούσε να επιλύσει κανένας νέος οργανισμός: το γεγονός ότι, 18 μήνες μετά τη σφαγή στο Bataclan, η Γαλλία εξακολουθεί να ζει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η οποία έχει ανανεωθεί πέντε φορές.

Εάν μια μαζική επίθεση έρθει υπό την ηγεσία του Μακρόν, οι πολίτες θα απαιτούσαν πιο έντονη δράση κατά της τρομοκρατίας. Ωστόσο, η κατάσταση έκτακτης ανάγκης δεν θα είχε πλέον σκοπό, και το μόνο δικαστικό όπλο που θα είχε απομείνει στο οπλοστάσιο του προέδρου θα ήταν να δηλώσει μια "κατάσταση πολιορκίας" - η οποία δεν έχει χρησιμοποιηθεί από τον πόλεμο της Αλγερίας - ή στρατιωτικό νόμο. Από την άλλη πλευρά, η επέκταση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης εν μέσω συνεχών απειλών θα εκθέσει τον πρόεδρο σε κατηγορίες ότι είναι αδύναμος και αφελής.

Χαμένη αθωότητα

Αυτό που επέλεξε ο Μακρόν ήταν να δώσει στις αστυνομικές του δυνάμεις άνευ προηγουμένου εξουσίες για εφόδους και ανακρίσεις ατόμων που είναι ύποπτα για τρομοκρατική δραστηριότητα, χωρίς να χρειάζεται να συμβουλεύεται κάποιον δικαστή. δικαστή. Υπό τον σοσιαλιστή προκάτοχό του Φρανσουά Ολάντ, η Γαλλία έγινε γνωστή ως μία χώρα που έδινε ένα θρησκευτικό και εθνοτικό προφίλ στους ύποπτους για σχέσεις με τρομοκρατία. Δεκάδες γάλλοι μουσουλμάνοι κατέθεσαν υποθέσεις για παράνομη κράτηση και υπερβολική χρήση βίας, υποστηρίζοντας ότι οι αστυνομικές επιδρομές στα σπίτια τους ή στους χώρους εργασίας τους είχαν καταστρέψει τη φήμη και τα μέσα διαβίωσής τους, προκαλώντας επικριτικές αναφορές από την Αμνηστία και την Human Rights Watch.

Σύμφωνα με τους νόμους του Μακρόν, οι ταχείες και εύκολες έφοδοι που καταγγέλλονται από ομάδες δικαιωμάτων θα συμπεριληφθούν στο τακτικό εργαλείο των αστυνομικών δυνάμεων. Οι αστυνομικοί θα μπορούν να κάνουν εφόδους και να θέτουν ερωτήματα σε άτομα που είναι ύποπτα για τρομοκρατική δραστηριότητα για έως και τέσσερις ώρες, χωρίς να χρειάζεται να συμβουλεύονται εκ των προτέρων έναν δικαστή. Σε τέτοιες περιπτώσεις, δεν απαιτείται κανένα ένταλμα και ο ορισμός του τι σημαίνει "τρομοκρατική δραστηριότητα" είναι αρκετά ασαφής για να καλύψει σχεδόν οποιονδήποτε.

Κάτω από την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η αστυνομία θα μπορεί να προχωρά σε κατ' οίκον κράτηση, πιθανώς αποκλείοντας τους υπόπτους από την εύρεση εργασίας. Ο νέος νόμος χαλαρώνει αυτή την ικανότητα, περιορίζοντας τους υπόπτους σε μια δεδομένη γεωγραφική περιοχή όπου μπορούν να παρακολουθούνται ώστε να τους επιτραπεί να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας τους και να συνεχίσουν την οικογενειακή τους ζωή. Ένα άτομο θα πρέπει να δέχεται έλεγχο από έναν αστυνομικό μια φορά την ημέρα, σε αντίθεση με τρεις φορές στο παρελθόν, να παραδώσει όλους τους αριθμούς τηλεφώνου και τους κωδικούς πρόσβασης και η συνολική διάρκεια της περιόδου παρακολούθησης περιορίζεται τώρα σε ένα έτος.

Η κυβέρνηση δηλώνει ότι τέτοια μέτρα είναι απαραίτητα σε ένα πλαίσιο γενικευμένων απειλών κατά της δημόσιας ασφάλειας. Αλλά οι πολιτικοί της αντιπολίτευσης επισημαίνουν ότι οι στοχευμένες επιχειρήσεις των υπηρεσιών πληροφοριών, και όχι οι συλλήψεις, οι παρενοχλήσεις και οι τυχαίες έφοδοι, συνήθως αποτρέπουν τις επιθέσεις. Και ότι το πραγματικό αποτέλεσμα του νόμου θα είναι ο μη λευκός πληθυσμός της Γαλλίας, ο οποίος ήδη υπόκειται σε υψηλότερα από τα μέσα ποσοστά ανεργίας, να αισθάνεται ότι δέχεται ακόμη περισσότερες διακρίσεις και να αποκλείεται από την επικρατούσα τάση.

Στο διάολο η Σέγκεν

Ακόμη και αν ο νόμος του Μακρόν περάσει από τον έλεγχο της Ευρώπης για την προοπτική των δικαιωμάτων, θα μπορούσε να δοκιμάσει την ανοχή της Ένωσης στις παραβιάσεις των "τεσσάρων ελευθεριών" της, ιδίως της ελευθερίας των πολιτών να ταξιδεύουν ελεύθερα μεταξύ των χωρών της ΕΕ, υπό τη συμφωνία του Σένγκεν. Σύμφωνα με το νόμο του Μακρόν, η ασφάλεια των συνόρων θα είναι σε θέση να διενεργεί ελέγχους ταυτότητας σε μεγάλα σημεία διέλευσης και εντός μια περιμέτρου 20 χιλιομέτρων επιλεγμένων τοποθεσιών, οι οποίες θα θεσπιστούν με διάταγμα, σε αντίθεση με τη Σένγκεν. Η Γαλλία διεξάγει τέτοιους συνοριακούς ελέγχους μετά την επίθεση στο Bataclan, βάσει εγκεκριμένης εξαετούς εξαίρεσης από τον κανόνα της Σένγκεν. Η εξαίρεση λήγει στις 31 Οκτωβρίου και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την επέκτασή της σε τρία χρόνια.

Ωστόσο, μια τέτοια παράταση πρέπει να εγκριθεί από όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ καθώς και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι επικριτές λένε ότι η Γαλλία καταστρέφει το πνεύμα της Σένγκεν, καθώς η τριετής εξαίρεση ισοδυναμεί με μόνιμη και θα ενθαρρύνει μόνο άλλα κράτη που είναι πιο εχθρικά στη μετανάστευση, όπως η Ουγγαρία, να παραβιάζουν μονομερώς τους ευρωπαϊκούς νόμους περί ταξιδιών, επικαλούμενα την τρομοκρατία.

Στην περίπτωση του εισβολέα της Μασσαλίας, ενός Τυνήσιου υπηκόου, ένας έλεγχος ταυτότητας στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης θα ήταν αρκετός για να βεβαιωθεί ότι δεν εισήλθε στη Γαλλία. Ωστόσο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ήδη εγκρίνει νόμους που σφίγγουν τους ελέγχους στα σύνορα της Ευρώπης, οπότε θα απαιτηθεί η επαλήθευση όλων των δελτίων ταυτότητας σε μια βάση δεδομένων κλεμμένων ή χαμένων εγγράφων στο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν και σε άλλες βάσεις δεδομένων.

Το γεγονός ότι ο νέος νόμος της Γαλλίας για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας θα συνυπάρξει με τις πτυχές του ευρωπαϊκού δικαίου, ιδίως στα σύνορα, υποδηλώνει ότι ο Μακρόν ενεργεί, τουλάχιστον εν μέρει, από πολιτική σκοπιμότητα. Το κλείσιμο των συνόρων της Γαλλίας με τους γείτονες της ΕΕ είναι τώρα η κορυφαία πρόταση πολιτικής της Μαρίν Λεπέν, η οποία ήταν αντίπαλος του Μακρόν στον τελικό γύρο των προεδρικών εκλογών και κέρδισε το ένα τρίτο όλων των ψήφων στον τελικό γύρο. "Το γεγονός είναι ότι οι Γάλλοι είναι εξαιρετικά ευαίσθητοι σε οποιοδήποτε θέμα σχετίζεται με την τρομοκρατία και ο πρόεδρος είναι στριμωγμένος" δήλωσε ο François Heisbourg, ειδικός σε θέματα ασφάλειας, που συνέβαλε στη δημιουργία της αντιτρομοκρατικής task force. "Ο νόμος του Μπίσμαρκ ισχύει:" Οι νόμοι είναι σαν τα λουκάνικα: είναι καλύτερο να μην βλέπουμε πώς γίνονται".

politico.eu

Διαβάστε περισσότερα