Μια γενιά πίσω χάρη στις ευρωπαϊκές πολιτικές

Θα περάσουν δεκαετίες μέχρι να ανακάμψουν οικονομικά οι χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση και να επιστρέψουν στο προ κρίσης βιοτικό τους επίπεδο. Και το χάσμα ανάμεσα σε αυτά τα κράτη και σε όσα ευημερούν διευρύνεται συνεχώς, απειλώντας τη σταθερότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γράφει ο Jędrzej Bielecki στην πολωνική Dziennik Gazeta Prawna.

Η Άνγκελα Μέρκελ προειδοποίησε ήδη από το 2009: ας μην περιμένουμε ένα θαύμα, γιατί ούτε και η πιο τολμηρή πολιτική απόφαση δεν θα επαναφέρει την ευρωπαϊκή οικονομία στο

δρόμο της ανάπτυξης. «Εκείνη την εποχή ήταν η μόνη που το υποστήριζε. Σήμερα είναι σαφές ότι είχε δίκιο» δήλωσε ο Νικολά Βερόν, ένας ανώτερος συνεργάτης στο Bruegel, μια δεξαμενή σκέψης που εδρεύει στις Βρυξέλλες.

Κατά το πέμπτο έτος της κρίσης, η οικονομική κατάσταση της ΕΕ παραμένει ζοφερή, με τα 17 από τα 27 κράτη-μέλη της Ένωσης να είναι σε ύφεση. Στις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο, όπως η Ισπανία ή η Πορτογαλία, για να επανέλθει το βιοτικό επίπεδο πίσω στα προ κρίσης επίπεδα θα χρειαστεί τουλάχιστον μια γενιά. Ωστόσο, η ΕΕ μπορεί να μην αντέξει τόσο. Για πρώτη φορά από την ίδρυσή της, η Ευρωπαϊκή Ένωση – σε αντίθεση με την ευρωζώνη – θα μπορούσε να διαλυθεί. Το σενάριο γίνεται όλο και πιο πραγματικό  κάθε μήνα που περνά. Είναι δύσκολο να πούμε τι συμβαίνει πιο γρήγορα: η κατασκευή ενός ενοποιημένου μπλοκ της ευρωζώνης γύρω από τη Γερμανία ή η απόσχιση των ευρωσκεπτικιστών χωρών και κυρίως της Βρετανίας.

Η ανύπαρκτη κοινή αγορά

Η κ. Μέρκελ, πρέπει να το παραδεχτούμε, δεν ήθελε να εξελιχθεί έτσι η ΕΕ και προσπάθησε να το αποτρέψει. Συγκεκριμένα, ενδιαφέρθηκε να διατηρήσει μέσα σε μια νέα, πιο ολοκληρωμένη Ένωση, τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας. Δεν είναι μόνο η οικονομική βάση της Γερμανίας (οι γερμανικές επιχειρήσεις έχουν μεταφέρει πολλές από τις παραγωγικές δραστηριότητές τους εδώ), αλλά και οι τακτικοί και πολύτιμοι σύμμαχοι του Βερολίνου στην ΕΕ, που θα υποστηρίξουν τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τις υπεύθυνες πολιτικές του προϋπολογισμού.

Αλλά αυτό δεν λειτούργησε. Η πίεση της αγοράς σήμανε ότι οι ηγέτες της ευρωζώνης, τελικά, άρχισαν να θέτουν τα θεμέλια ξεχωριστών ιδρυμάτων μέσα στην ευρωζώνη: η τραπεζική εποπτεία, η διακυβέρνηση της δημοσιονομικής πολιτικής, ένας ξεχωριστός προϋπολογισμός. «Αυτό υποτίθεται ότι είναι ένα ελάχιστο βήμα για την εξασφάλιση της αποτελεσματικής λειτουργίας της ευρωζώνης, αλλά ένα βήμα που δεν θα υπονομεύσει τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σήμερα είναι σαφές ότι τέτοιες προσδοκίες δεν ήταν ρεαλιστικές», παραδέχθηκε η Cinzia Alcidi στο Κέντρο Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής στις Βρυξέλλες.

Κάτω από μία ιδιαίτερα μεγάλη πίεση δημιουργήθηκε ο πυλώνας της ολοκλήρωσης – η ενιαία αγορά. Σε χώρες που εμπιστεύονται οι επενδυτές, όπως η Γερμανία ή η Ολλανδία, το κόστος της πίστωσης είναι αρκετές φορές μικρότερο από ό, τι στις περιφερειακές οικονομίες. Ένα ισάξιο επίπεδο ανταγωνισμού, το οποίο οι Βρυξέλλες προσπάθησαν να εξ