"Κάτω τα χέρια από το 500ευρω"

Ο Leonid Bershidsky γράφει γιατί το 500ευρω αποτελεί ένα ελευθεριακό σύμβολο.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εξετάζει το πώς θα μπορούσε να προχωρήσει στη σταδιακή κατάργηση του χαρτονομίσματος των 500 ευρώ, το δεύτερο μεγαλύτερο χαρτονόμισμα σε αξία στον κόσμο, μετά το χαρτονόμισμα των 1000 ελβετικών φράγκων. Η γερμανική Bundesbank είναι επίσης ανοικτή στην ιδέα. Ωστόσο, είναι δύσκολο να δούμε ποιον θα ωφελήσει η κατάργηση του μωβ χαρτονομίσματος,

Το 500ευρω είναι ένα είδος ελευθεριακού συμβόλου. Σε έναν κόσμο προ-bitcoin και κρατικών νομισμάτων, αντιπροσώπευε μία από τις καλύτερες ευκαιρίες για να περάσει απαρατήρητος ένας ιδιώτης από την κυβέρνηση. Ζυγίζει 1,12 γραμμάρια, οπότε ένα εκατομμύριο ευρώ ανέρχονται σε μόλις δύο κιλά - ένα συμπαγές, ελαφρύ πακέτο για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας. Ένα εκατομμύριο δολάρια ΗΠΑ σε 100δόλαρα είναι ένας σάκος 10 κιλών.

Το τι έχουν καταφέρει οι άνθρωποι με αυτή την υλοποίηση της οικονομικής ελευθερίας είναι ένα άλλο ζήτημα. Σύμφωνα με την Doris Schneeberger, επικεφαλής του τμήματος διαχείρισης συναλλάγματος της ΕΚΤ, "δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της χρήσης των μετρητών και της μαύρης ή γκρίζας οικονομίας" - αλλά αυτό φαίνεται αναληθές. Έχω υπολογίσει τη συσχέτιση χρησιμοποιώντας δεδομένα της ΕΚΤ σχετικά με το μερίδιο των συναλλαγών σε μετρητά σε χώρες της Ευρώπης και μία πρόσφατη εργασία με το μέγεθος των σκιωδών οικονομιών της Ευρώπης του Friedrich Schneider, την διαπρεπή αρχή της ηπείρου σχετικά με το θέμα. Είναι ένα εντυπωσιακό 0,72 - όσο ισχυρή μπορεί να είναι μια συσχέτιση που μπορεί να παρατηρηθεί για φαινόμενα του πραγματικού κόσμου.

Στη Βουλγαρία, για παράδειγμα, το 95 τοις εκατό των πληρωμών γίνεται σε μετρητά, και η παραοικονομία φτάνει το 30,6 τοις εκατό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, το υψηλότερο επίπεδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Χαρτονομίσματα σε ευρώ μεγάλης αξίας χρησιμοποιούνται ευρέως για παράνομες πληρωμές ή φορολογική απάτη σε αυτές τις χώρες εκτός ευρωζώνης. Ωστόσο, αυτό δεν είναι απλώς ένα "νέο" φαινόμενο στην Ευρώπη. Στις 19 χώρες που χρησιμοποιούν το ευρώ, η συσχέτιση μεταξύ των συναλλαγών σε μετρητά και του εκτιμώμενου μεγέθους της παραοικονομίας είναι 0,74 - οριακά ισχυρότερη από ό, τι για την ΕΕ στο σύνολό της.

Ο οικονομολόγος Kenneth Rogoff επεσήμανε το 2014 ότι η ζώνη του ευρώ είχε αρκετά μετρητά για να καλύψει το 10 τοις εκατό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της, με περίπου το ένα τρίτο της αξίας να πραγματοποιείται σε χαρτονομίσματα των 500 ευρώ, ενώ οι ΗΠΑ, οι οποίες δεν έχουν ένα τόσο μεγάλης αξίας χαρτονόμισμα, είχε μόνο το 7 τοις εκατό. "Τα νομίσματα θα πρέπει ξεπεραστούν τεχνολογικά" έγραψε ο Rogoff. "Ωστόσο, επειδή σε μεγάλο βαθμό συνδέονται με την παραοικονομία, αυτό δεν συμβαίνει".

Δεν υπάρχουν στοιχεία σχετικά με το πώς διάφορα χαρτονομίσματα χρησιμοποιούνται σε παράνομες συναλλαγές. Απλά φαίνεται λογικό ότι το 500ευρω είναι πιο βολικό για τους εμπόρους ναρκωτικών και όπλων. Αυτό κάνει το μοβ χαρτονόμισμα αντιδημοφιλές στις ρυθμιστικές αρχές (ο Giovanni Kessler, επικεφαλής του γραφείου καταπολέμησης της απάτης της ΕΕ, ζήτησε την κατάργησή του τον Ιανουάριο), καθώς και στους πολιτικούς (ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας Michel Sapin δήλωσε τον Φεβρουάριο χρησιμοποιείται "περισσότερο για να καλύπτει παρά για να αγοράζει").

Η ΕΚΤ υποστηρίζει επίσης ότι η δημοτικότητα του χαρτονομίσματος στους καταναλωτές παρέμεινε στάσιμη τα τελευταία χρόνια, σε αντίθεση με εκείνη του 50ευρου που υπάρχει παντού. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι το 500ευρω δεν είναι δημοφιλές. Τα πάνω από 600 εκατομμύρια χαρτονομίσματα που κυκλοφορούν από τον Φεβρουάριο του 2016 αποτέλεσαν το 28 τοις εκατό του συνολικού ποσού των μετρητών σε ευρώ εκεί έξω. Μόνο τα χαρτονομίσματα των 50 ευρώ - 8,2 δισεκατομμύρια - κατέχουν μεγαλύτερο μερίδιο, με 39 τοις εκατό.

Η σταδιακή κατάργηση ενός χαρτονομίσματος στο οποίο βασίζεται τόση αξία δεν είναι ασήμαντο έργο. Υποθέτοντας ότι οι κάτοχοι των χαρτονομισμάτων θέλουν να διατηρήσουν τις αποταμιεύσεις τους σε μετρητά, η εκτύπωση μικρότερης αξίας χαρτονομισμάτων για την ανταλλαγή των 500ευρων θα κοστίσει μισό δισεκατομμύριο ευρώ, σύμφωνα με υπολογισμό της Frankfurter Allgemeine Zeitung. Για να επεκτείνει το γεγονός ότι οι αποταμιευτές "φεύγουν" από τα μετρητά, επειδή γίνονται άβολα, η ΕΚΤ θα καταλήξει να χάσει το κυριαρχικό της δικαίωμα - το κέρδος από τη διαφορά ανάμεσα στην ονομαστική αξίας και στο κόστος παραγωγής, το οποίο ήταν ασυνήθιστα υψηλό για τα 500ευρα. Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούσαν τα 500ευρα πριν μπορεί να στραφούν σε εμπορεύματα όπως ο χρυσός.

Τα κέρδη από την κατάργηση του μεγαλύτερου σε αξία χαρτονομίσματος είναι λιγότερο προφανή. Η παραοικονομία θα ήταν εξαιρετικά απίθανο να συρρικνωθεί - απλά οι μεγάλες συναλλαγές θα συνεπάγονταν μεγαλύτερα πακέτα με μικρότερα χαρτονομίσματα. Μόνο η πλήρης εξάλειψη των μετρητών θα αναγκάσει τους εγκληματίες να επανεξετάσουν τα συστήματα πληρωμών τους και τα υλικοτεχνικά τους μοντέλα. Ωστόσο, κανείς δεν το σχεδιάζει αυτό ακόμα.

Το χρονοδιάγραμμα για την προγραμματισμένη απόσυρση των 500ευρων είναι δυσοίωνο επίσης. Αυτές είναι οι ημέρες των αρνητικών επιτοκίων. Ένας από τους λίγους λόγους που οι τράπεζες είναι απρόθυμες να τα δώσουν σε καταθέτες είναι ότι θα μπορούσαν να καταφύγουν σε μετρητά. Κάνοντας κάτι τέτοιο πιο δύσκολο και πιο επικίνδυνο- ποιος θέλει να κρατά τσάντες με μετρητά στο σπίτι του και δεν θα προτιμούσε μια μικρή στοίβα με χαρτονομίσματα; - δεν είναι αρκετά δίκαιο για τους νομοταγείς πολίτες που προσπαθούν να αποφύγουν την καταβολή τόκων για τις αποταμιεύσεις τους.

Η Εθνική Τράπεζα της Ελβετίας ανακοίνωσε ότι δεν θα αγγίξει το δικό της φράγκο των 1.000, το οποίο αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 60 τοις εκατό της συνολικής αξίας στην Ελβετία σε μετρητά. Η τράπεζα γνωρίζει ότι χρησιμοποιούνται ως μέσο αποθήκευσης αξίας και έχει σημειώσει αύξηση της ζήτησης για αυτά, απ' όταν τα επιτόκια έγιναν αρνητικά. Αυτή είναι η μόνη δίκαιη προσέγγιση σε έναν κόσμο όπου οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις ανακατεύονται στην χρονική αξία του χρήματος, στο βαθμό που κάνουν τώρα.

Έχω υποστηρίξει στον παρελθόν την πλήρη κατάργηση των μετρητών υπέρ των ελεύθερων, επίσημα αναγνωρισμένων και επικυρωμένων κρυπτο-νομισμάτων όπως το bitcoin. Αυτά τα νομίσματα, αν και είναι σχετικά δύσκολο να εντοπιστούν, εξακολουθούν να αφήνουν ένα ηλεκτρονικό ίχνος και είναι πιο δύσκολο να "ξεπλυθούν" κρυφά. Την ίδια στιγμή, παρέχουν στους ανθρώπους έναν τρόπο για να κρατήσουν τις αποταμιεύσεις τους έξω από τον έλεγχο της κυβέρνησης, μια σημαντική ευκαιρία για τους ελεύθερους πολίτες. Μέχρι να γίνει το σύνηθες η παράλληλη ύπαρξη ηλεκτρονικού χρήματος που θα εκδίδεται από το κράτος και αποκεντρωμένων νομισμάτων - και σε ηλεκτρονική μορφή - η απόσυρση κυκλοφορίας οποιουδήποτε χαρτονομίσματος είναι μια άσκηση τόσο μάταιη όσο και δαπανηρή.

bloombergview.com

Διαβάστε περισσότερα