Ήρθε και η Τουρκική Άνοιξη;

Οι διαμαρτυρίες σε ένα μικρό πάρκο της Κωνσταντινούπολης έγιναν η πρόφαση για να εκφραστούν τα παράπονα εναντίον της κυβέρνησης. Αυτό θα μπορούσε να έχει εκρηκτικά αποτελέσματα, σχολιάζει ο Richard Seymour στον Guardian.

Η τουρκική αστυνομία περικύκλωσε τους διαδηλωτές στο πάρκο Γκεζί της πλατείας Ταξίμ, της κεντρικής πλατείας της Κωνσταντινούπολης, μπλοκάροντας όλες

τις εξόδους και τους επιτέθηκε με σπρέι χημικών και δακρυγόνα. Ένα κίνημα σαν το Occupy ξεκίνησε στην Κωνσταντινούπολη. Φαινομενικά, το ζήτημα της σύγκρουσης είναι ταπεινό. Οι διαδηλωτές άρχισαν να συγκεντρώνονται στο πάρκο στις 27 Μαΐου, για να αντιταχθούν στην κατεδάφισή του, ως μέρος ενός σχεδίου ανάπλασης. Αλλά αυτό είναι κάτι περισσότερο από μια περιβαλλοντική διαμαρτυρία. Έχει γίνει η αφορμή για να εκφραστούν όλα τα παράπονα που είχαν συσσωρευτεί κατά της κυβέρνησης.
Η αστυνομία περίμενε μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες κάθε πρωί για να επιτεθεί, όπως ακριβώς έκανε και η αστυνομία στις ΗΠΑ με το κίνημα Occupy. Έβαλαν φωτιά στις σκηνές όπου κοιμόντουσαν διαδηλωτές και τους ψέκασαν με σπρέι πιπεριού και δακρυγόνα. Οι καταληψίες προσαρμόστηκαν και άρχισαν να φορούν μάσκες. Το πιο σημαντικό, ζήτησαν αλληλεγγύη. Σε απάντηση στην επίθεση, χιλιάδες διαδηλωτές εμφανίστηκαν, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών της αντιπολίτευσης.

Τον Απρίλιο, ο ηγέτης του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) προειδοποίησε ότι οι φιλελεύθεροι που τους είχαν στηρίξει κατά την τελευταία δεκαετία, δεν θα το κάνουν πλέον. Αυτή ήταν μια πολύ καλή ένδειξη ότι η καταστολή θα αυξηθεί, καθώς το νεοφιλελεύθερο Ισλαμιστικό κόμμα αναγκάστηκε να εκσυγχρονίσει την ατζέντα του. Το ΑΚΡ αποτελεί ένα ιδιόμορφο είδος συντηρητικού λαϊκισμού. Το υπόβαθρο του, εμπλουτισμένο πάρα πολύ την τελευταία δεκαετία, είναι η συντηρητική μουσουλμανική αστική τάξη, που εμφανίστηκε για πρώτη φορά ως αποτέλεσμα των οικονομικών πολιτικών του Τουργκούτ Οζάλ στη δεκαετία του 1980. Αλλά, ενώ αρνείται ότι είναι ένα θρησκευτικό κόμμα, έχει χρησιμοποιήσει την πολιτική της ευσέβειας για να αποκτήσει μια λαϊκή βάση και για την ενίσχυση της αστικής δεξιάς.

Βρίσκεται πάνω από μια δεκαετία στην κυβέρνηση, εδραιώνοντας την εξουσία του. Η διαδικασία ιδιωτικοποίησης έχει οδηγήσει σε επιτάχυνση της ανισότητας, η οποία συνοδεύεται από καταστολή. Αλλά έχει προσελκύσει επίσης πληθώρα διεθνών επενδύσεων, με αποτέλεσμα τα ποσοστά ανάπτυξης να φτάσουν σχεδόν το 5% ετησίως. Αυτό επέτρεψε στο καθεστώς να εξοφλήσει και τα τελευταία δάνεια στο ΔΝΤ, έτσι ώστε να είναι σε θέση να προσφέρει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο 5 δισ. δολάρια για να βοηθήσει με την κρίση στην Ευρωζώνη το 2012.

Εν τω μεταξύ, το ΑΚΡ έχει εδραιώσει σταδιακά την υποστήριξη του κρατικού μηχανισμού και των μέσων ενημέρωσης και δεν χρειάζεται πλέον τους φιλελεύθερους υποστηρικτές του. Η τουρκική στρατιωτική ηγεσία έχει υποχρεωθεί να δεχτεί τους ισλαμιστές, αφού υπέστη μια σημαντική απώλεια εξουσίας σε άλλους τομείς του κράτους, όπως η αστυνομία και το δικαστικό σώμα. Ενώ η διάβρωση της στρατιωτικής εξουσίας θα έπρεπε να αποτελεί κέρδος για τη δημοκρατία, δημοσιογράφοι έχουν επίσης καταλήξει στη φυλακή με την κατηγορία ότι σχεδίαζαν πραξικοπήματα.

Φυσικά, υπάρχει μια ιστορία στο σχεδιασμό πραξικοπήματος. Και η κυβέρνηση κατηγόρησε 86 άτομα ότι σχεδίαζαν να ανατρέψουν την κυβέρνηση το 2008, στο πλαίσιο της έρευνάς της στο τουρκικό «βαθύ κράτος». Αλλά ήταν σε θέση να χρησιμοποιήσει αυτό το φόβο για να συνδέσει κάθε αντιπολίτευση με αντι-δημοκρατική ηθική αυτουργία και να την συντρίψει ανελέητα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα ποσοστά της αυξήθηκαν από 34,28% σε 49,90%. Έδειξε επίσης αυτοπεποίθηση στον τρόπο με τον οποίο επιχείρησε να ασχοληθεί με το κουρδικό ζήτημα και στην περιφερειακή στρατηγική της. Η κυβέρνηση προχώρησε σε σημαντικές νέες διαπραγματεύσεις με το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (ΡΚΚ), το 2009, εν μέρει επειδή θέλει να σφυρηλατήσει μια προσοδοφόρα σχέση με την κουρδική περιφερειακή κυβέρνηση στο Ιράκ.

Σύμφωνα με το ΑΚΡ, η Τουρκία αυξάνει την σχετική αυτονομία της από τους παραδοσιακούς υποστηρικτές στον Λευκό Οίκο και το Τελ Αβίβ, σφυρηλατώντας στενές σχέσεις με το Ιράν, τη Χεζμπολάχ και ακόμα – μέχρι πρόσφατα – με τον πρόεδρο Άσαντ της Συρίας. Αυτό έχει ερμηνευθεί, υστερικά, ως «νεο-οθωμανισμός». Είναι απλά μια επιβεβαίωση της νέας δύναμης της Τουρκίας.

Ενώ ενισχύθηκε, η κυβέρνηση βρίσκεται σε θέση επίθεσης. Ποτέ δεν χρειάστηκε το αριστερό ή το εργατικό κίνημα, το οποίο έχει κατασταλεί. Δεν χρειάζεται πλέον τους φιλελεύθερους, όπως δείχνει η επίθεση στα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών και στον περιορισμό του αλκοόλ. Αυτό είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο ένας αγώνας για ένα μικρό πάρκο στο πολυσύχναστο κέντρο της πόλης έχει γίνει μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης για το καθεστώς, καθώς και η βάση για μια πιθανή Τουρκική Άνοιξη.

guardian