Η Μέρκελ την τελευταία λέξη για την ανάπτυξη

Υψηλές προσδοκίες για σταδιακή αλλαγή πορείας στην οικονομική πολιτική, που ασκείται τα τελευταία τρία χρόνια στην ευρωζώνη, έχει δημιουργήσει η εισήγηση της Κομισιόν για χαλάρωση της δημοσιονομικής προσαρμογής σε πέντε χώρες, οι οποίες βρίσκονται εκτός στόχων. Ωστόσο, το κατά πόσο οι προσδοκίες αυτές θα επιβεβαιωθούν στην πράξη και σε ποιο βαθμό είναι πολύ νωρίς να εκτιμηθούν σήμερα με βεβαιότητα. Το τοπίο θα αρχίσει να ξεκαθαρίζει μέσα στις επόμενες εβδομάδες, αρχής γενομένης από την επόμενη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε., στις 28-29 Ιουνίου.

Έχοντας

να επιλέξει μεταξύ της εφαρμογής των κανόνων της δημοσιονομικής πειθαρχίας και μίας στα όρια της νομιμότητας παράκαμψής τους, η Επιτροπή προτίμησε τη δεύτερη λύση. Είναι αλήθεια ότι από πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής πλευράς η επιλογή της Κομισιόν ήταν μονόδρομος. Εάν εφάρμοζαν τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας για τη δημοσιονομική πειθαρχία, οι Βρυξέλλες θα έπρεπε να εισηγηθούν και την επιβολή χρηματικού προστίμου στη Γαλλία, στην Ισπανία, στην Ολλανδία και τη Σλοβενία, για μη τήρηση των δεσμεύσεων που έχουν αναλάβει σχετικά με την πορεία μείωσης του δημόσιου ελλείμματος κάτω του 3% του ΑΕΠ εντός των προκαθορισμένων προθεσμιών.

Μια τέτοια απόφαση δεν θα την έφερνε απλώς σε σύγκρουση με τις κυβερνήσεις των παραπάνω χωρών, αλλά θα προκαλούσε και την έκρηξη των πολιτών. Κι αυτό διότι για το μόνο που δεν μπορούν να κατηγορηθούν οι κυβερνήσεις είναι για αδράνεια στη λήψη μέτρων. Όλες έλαβαν μέτρα λιτότητας και μάλιστα ιδιαίτερα επώδυνα. Απλώς η «συνταγή» ήταν λάθος, αφού μέσα στο αποκορύφωμα της κρίσης και με εκβιαστικό τρόπο το Βερολίνο πέτυχε να επιβάλει το στερούμενο κάθε λογικής δόγμα του, ότι δηλαδή η δημοσιονομική εξυγίανση αρκεί από μόνη της να οδηγήσει σε ανάπτυξη. Αντί για ανάπτυξη βλέπουμε τις χώρες να μετράνε τις πληγές τους με τα μέτρα λιτότητας να βαθαίνουν την ύφεση και να σπρώχνουν την ανεργία σε ορισμένες χώρες σε ποσοστά που δεν είχαν εμφανιστεί ποτέ εν καιρώ ειρήνης.

Το «παράθυρο» του Συμφώνου Σταθερότητας που επικαλέστηκε η Επιτροπή για να είναι νόμιμη ήταν ότι καταβλήθηκαν όλες οι προσπάθειες αλλά η ύφεση ήταν απρόβλεπτα μεγάλη με αποτέλεσμα να υπάρξει εκτροχιασμός από το στόχο. Ο πρόεδρος Μπαρόζο το ερμήνευσε με πολιτικούς όρους, υπογραμμίζοντας ότι αποφασίσαμε να δώσουμε ανάσα σε ορισμένες χώρες, ώστε να στραφούν στο πραγματικό πρόβλημα που είναι η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των οικονομιών τους. Έτσι φτάσαμε στην εισήγηση για παράταση δύο ετών στη δημοσιονομική προσαρμογή της Γαλλίας και της Ισπανίας και από ένα έτος στην Ολλανδία, στην Πορτογαλία και τη Σλοβενία.

Η εισήγηση αυτή έχει μεγάλη σημασία και για την Ελλάδα, η οποία δεν θα επωφεληθεί άμεσα, αλλά το θετικό κλίμα που δημιουργείται με τη λήψη ευνοϊκών αποφάσεων για όλες τις προβληματικές χώρες ανοίγει δρόμο για την ικανοποίηση του βασικού αιτήματος της χώρας μας, που είναι η περαιτέρω ελάφρυνση του δημόσιου χρέους. Είναι αλήθεια ότι τον περασμένο Δεκέμβριο το Εurogroup δεσμεύθηκε ότι θα εξετάσει το θέμα το 2014, υπό την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα εμφανίσει το 2013 πρωτογενές πλεόνασμα. Η διευκόλυνση πολλών χωρών με δημοσιονομικά προβλήματα αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα να γίνει το ίδιο και με την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Άλλωστε, οι άλλες δύο μνημονιακές χώρες, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία, επωφελούνται άμεσα, με την πρώτη να παίρνει ένα επιπλέον έτος για τη μείωση του ελλείμματος και τη δεύτερη να εξοικονομεί πόρους 20 δισ. ευρώ από την επιμήκυνση της αποπληρωμής των δανείων που έχει λάβει από την ευρωζώνη στο πλαίσιο της διάσωσής της.

Η «ανάσα» στη μείωση του ελλείμματος μπορεί να διευκολύνει πολλές χώρες, όμως χρειάζονται κι άλλα μέτρα και μάλιστα άμεσα για την έξοδο από την ύφεση. Ήδη στις Βρυξέλλες «τρέχουν» σε δύο μέτωπα. Το πρώτο είναι η άμεση υιοθέτηση από την Ευρωβουλή των νομοθετικών κειμένων για τη σύσταση μέχρι το τέλος του έτους του ταμείου καταπολέμησης της ανεργίας των νέων κάτω των 25 ετών, ώστε να είναι έτοιμο για τις εκταμιεύσεις των πρώτων κονδυλίων από τα 6 δισ. ευρώ που θα διαθέσει την περίοδο 2014-2020. Το δεύτερο είναι η μαζική μεταφορά κοινοτικών κονδυλίων στο Κοινωνικό Ταμείο με στόχο την αναχαίτιση της ανεργίας.

Ωστόσο, τα παραπάνω μέτρα είναι θετικά αλλά και πάλι δεν επαρκούν. Εκείνο που χρειάζεται σήμερα η Ευρωζώνη είναι να αποκατασταθεί η ρευστότητα στην πραγματική οικονομία. Έχουν ήδη ξεκινήσει εντατικές διαβουλεύσεις με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, προκειμένου να παράσχει τις απαραίτητες εγγυήσεις στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, κυρίως του Νότου της ευρωζώνης, για να αρχίσουν πάλι να δανείζουν τις επιχειρήσεις με αντάλλαγμα την αύξηση των προσλήψεων ανέργων.

Πάντως, το αν βρισκόμαστε σε φάση αλλαγής πορείας και στροφής προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης και της απασχόλησης θα εξαρτηθεί από τη στάση του Βερολίνου. Είναι δύσκολο να ερμηνευθεί σήμερα εάν τα ανοίγματα της καγκελαρίου Μέρκελ, σχετικά με την επιβράδυνση της δημοσιονομικής προσαρμογής, αλλά και η σπουδή που επιδεικνύει για την καταπολέμηση της ανεργίας είναι ειλικρινή ή κρύβουν πολιτικές σκοπιμότητες. Έχει συνειδητοποιήσει ότι ο οικονομικός, πολιτικός και κοινωνικός εκτροχιασμός των εταίρων της θα οδηγήσει και τη Γερμανία σε αδιέξοδο ή κάνει τις σημερινές «εκπτώσεις» απλώς και μόνο για να διατηρήσει ένα ομαλό κλίμα στην ευρωζώνη μέχρι τις εκλογές στις 22 Σεπτεμβρίου στις οποίες η ‘Ανγκελα Μέρκελ είναι το μεγάλο φαβορί; Απ’ όσα έχουμε δει μέχρι σήμερα, αυτό που μπορούμε να πούμε με απόλυτη βεβαιότητα είναι ότι οι Γερμανοί είναι ικανοί για όλα. Απλώς θα έχουμε μια καλύτερη, αλλά όχι ασφαλή εικόνα μετά τη Σύνοδο Κορυφής στο τέλος του μήνα. Η ώρα της αλήθειας μετά τις γερμανικές εκλογές…

Νίκος Μπέλλος, στον “Τύπο της Κυριακής”