Η παγκόσμια μεσαία τάξη σε κατάσταση αποσύνθεσης

Η Credit Suisse μόλις κυκλοφόρησε την ετήσια έκθεση Global Wealth 2015, η οποία είναι γεμάτη από ενδιαφέροντα στοιχεία.

Τα δεδομένα σχετικά με το εισόδημα είναι πολύ πιο εύκολο να συγκεντρωθούν από τα δεδομένα σχετικά με τον πλούτο, και η μελέτη της Credit Suisse είναι μία από τις λίγες μεγάλες προσπάθειες παρακολούθησης της διανομής του ιδιωτικού πλούτου. Φέτος, η επενδυτική τράπεζα επικέντρωσε στην επίμονη και την ανησυχητική μείωση του ποσοστού του

Αυτό συμβαίνει τόσο στην Ασία και την Ευρώπη, όπου το μερίδιο πλούτου της μεσαίας τάξης ξεκίνησε υψηλά το 2000, όσο και σε μέρη όπως η Ινδία και η Βόρεια Αμερική, όπου ήταν ήδη πολύ χαμηλότερα. Το αποτέλεσμα φαίνεται αρκετά σταθερό στις αναπτυσσόμενες και στις ανεπτυγμένες οικονομίες.

«Σε κάθε περιοχή κατά τη διάρκεια του 2000-2015, η αύξηση του συνολικού πλούτου της μεσαίας τάξης ήταν μικρότερη από ότι στα υψηλότερα επίπεδα πλούτου και αυτό ίσχυε και για τις περισσότερες χώρες, με εξαίρεση την Κολομβία, την Ελλάδα, το Μεξικό και την Πολωνία, όπου η αναλογία ήταν περίπου 60:40 υπέρ του πυρήνα της μεσαίας τάξης» αναφέρει η έκθεση. Μεταξύ του 2000 και του 2008, φαίνεται να υπήρξε ένα μικρό κομμάτι ολίσθησης, αλλά τα επίπεδα πλούτου της μεσαίας τάξης ήταν συγκριτικά σταθερά. Από τότε, έχει υπάρξει μια πιο προφανής παρακμή.

Ιδού ένα άλλο απόσπασμα από την έκθεση: «Από το 2008 και μετά, η αύξηση του πλούτου δεν επέτρεψε στους αριθμούς της μεσαίας τάξης να συμβαδίσουν με την αύξηση του πληθυσμού στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Επιπλέον, η κατανομή των κερδών του πλούτου έχει μετατοπιστεί υπέρ εκείνων που βρίσκονται σε υψηλότερα επίπεδα πλούτου. Οι δύο αυτοί παράγοντες συνδυάζονται και δημιουργούν μια μείωση του μεριδίου πλούτου της μεσαίας τάξης σε κάθε περιοχή από το 2007 και μείωση σε όλες τις περιοχές εκτός της Κίνας, για το συνολικό χρονικό διάστημα 2000-2015».

Το ποσοστό μείωσης από το 2008 βρίσκεται σε ένα στενό εύρος (9% - 13%) για τις περισσότερες περιφέρειες, αλλά είναι υψηλότερο στη Λατινική Αμερική (16%) και υψηλότερο όλων στη Βόρεια Αμερική (17%). Αυτό το μοτίβο επαναλαμβάνεται στις περισσότερες χώρες και στηρίζει τον ισχυρισμό ότι οι μεσαίες τάξεις έχουν συμπιεστεί κατά τα τελευταία χρόνια. Αυτό μας δίνει μια ιδέα για το τι συμβαίνει σε στατιστικό επίπεδο. Αν και ο πλούτος της μεσαίας τάξης έχει αυξηθεί συνολικά στις περισσότερες, αν όχι σε όλες αυτές τις περιφέρειες, το μερίδιο του πλούτου έχει μειωθεί.

Για να οριστούν οι διαφορές στα επίπεδα εισοδήματος και πλούτου σε όλο τον κόσμο, δεν υπάρχει ενιαίος ορισμός της «μεσαίας τάξης», αλλά μάλλον μια μεγάλη γκάμα. Μόλις 13.662 δολ. σε περιουσιακά στοιχεία αρκούν για να ανήκετε στην μεσαία τάξη της Ινδίας, αλλά θα πρέπει να έχετε τουλάχιστον 50.000 δολ. για να συμπεριληφθείτε σε αυτή των ΗΠΑ. Έτσι, η μεσαία τάξη δεν είναι στο ίδιο μέγεθος σε όλο τον κόσμο. Το 42,4% των Γερμανών υπολογίζονται ως μεσαία τάξη, έναντι μόλις 5% των Αιγυπτίων. Αλλά υπάρχουν κοινά θέματα: είναι σημαντικά πιο πιθανό να έχουν ιδιοκτησία και να είναι σε θέση να ξεπεράσουν κάποια οικονομική ατυχία.

Στις προηγμένες οικονομίες, υπάρχει ένα πράγμα που αλλάζει λίγο τα πράγματα. Στις ΗΠΑ, οποιοσδήποτε με πλούτο πάνω από 500.000 δολ. θεωρείται πολύ τυχερός να ανήκει στη μεσαία τάξη, επίπεδο το οποίο ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να αμφισβητήσουν. Αυτό σημαίνει ότι κάθε πρόσωπο του οποίου η καθαρή περιουσία έχει ξεπεράσει αυτό το σημείο δεν υπολογίζεται στα στατιστικά στοιχεία της μεσαίας τάξης. Σε ορισμένα έθνη, αυτός είναι ένας μεγάλος αριθμός. Στην Ιταλία, για παράδειγμα, 8,6% των ατόμων θεωρούνται «παραπάνω από τη μεσαία τάξη».

Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο πλούτος των ανθρώπων που αφήνουν αυτή την κατηγορία για την αμέσως επόμενη είναι πολύ περισσότερος από εκείνους που κινούνται προς τη μεσαία τάξη στο άλλο άκρο. Φαίνεται πως η μείωση της μεσαίας τάξης δεν οφείλεται σε εγχώριες πολιτικές αλλαγές, εκτός εάν αυτές οι πολιτικές αλλαγές είναι τόσο καθολικές που έχουν αντίκτυπο σε κάθε χώρα του κόσμου. Αν και είναι κοινό να βλέπουμε συγκεκριμένες κυβερνήσεις να ευθύνονται για τις αλλαγές στην κατανομή του εισοδήματος και του πλούτου, όταν αυτό συμβαίνει σε όλο τον κόσμο θα πρέπει να αναρωτηθούμε σε ποιο βαθμό έχουν τον έλεγχο.

Φαίνεται πιθανό ότι υπάρχει μία πολύ περισσότερο συστημική αλλαγή στην παγκόσμια οικονομία που δίνει ένα ιδιαίτερο πλεονέκτημα στις μερίδες του πληθυσμού με τόσο μεγάλο πλούτο, ώστε να μην περιγράφονται πλέον ως μεσαία τάξη. Η μείωση της παρουσίας της μεσαίας τάξης σε όρους παγκόσμιου πλούτου είναι κάτι που είναι πιθανό να προκαλέσει ανησυχία σε όλο το πολιτικό φάσμα - και όχι μόνο στους αριστερούς, οι οποίοι θα μπορούσαν να φοβούνται την αυξανόμενη επιρροή των σούπερ-πλούσιων, αλλά και στους υποστηρικτές της δεξιάς που υπερασπίζονται μία δίκαιη κατανομή της ιδιοκτησίας. Η ιδέα να δοθεί στις συνήθεις οικογένειες ένα πολιτικό και οικονομικό μερίδιο στην κοινωνία σίγουρα φαίνεται λιγότερο σημαντική, αν αυτό που διακυβεύεται είναι όλο και μικρότερο.

Τι αναφέρει η έκθεση για την Ελλάδα

Αποκαλυπτική είναι η έκθεση για την κατάσταση στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τα στοιχεία, από το 2008 έως σήμερα περίπου 1,2 εκατομμύρια Έλληνες υποβαθμίστηκαν σε χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, ενώ η αξία των περιουσιακών τους στοιχείων μειώθηκε περίπου στα 500 δισεκατομμύρια ευρώ. Πρόκειται για μείωση άνω του 43%, αν αναλογιστεί κανείς ότι η σημερινή αξία των περιουσιακών στοιχείων της μεσαίας τάξης στην Ελλάδα αγγίζει τα 678 δις δολάρια, από σχεδόν 1,2 τρις δολάρια που ήταν το 2007.

Η κατάρρευση της αξίας των ακινήτων, η βουτιά του χρηματιστηρίου, αλλά και το σημαντικό έδαφος που έχασε το ευρώ είναι οι βασικές αιτίες για τον αφανισμό του πλούτου των Ελλήνων της μεσαίας τάξης. Η μεσαία τάξη το 2008 αριθμούσε 5,8 εκατομμύρια πολίτες και σήμερα ο αριθμός τους αγγίζει τα 4,6 εκατομμύρια. Το 2000, τη μεταβατική χρονιά ένταξης της Ελλάδας στο ευρώ, τη μεσαία τάξη διαμόρφωναν 4,7 εκατομμύρια Έλληνες.

Ο μέσος πλούτος κάθε Έλληνα υποχώρησε στα 81.300 δολάρια φέτος, όταν το 2007 διαμορφωνόταν στα 136.800 δολάρια. Στα τέλη του 2007, η αποτίμηση του ελληνικού χρηματιστηρίου ήταν στα 196,390 δισ. ευρώ, ενώ σύμφωνα με το χθεσινό κλείσιμο της αγοράς, η κεφαλαιοποίηση διαμορφώνεται στα 39,6 δισ. ευρώ. Εν ολίγοις έχουν χαθεί 157 δισεκατομμύρια ευρώ. Την ίδια στιγμή, η αξία των ακινήτων σε κάποιες κατηγορίες έχει μειωθεί ακόμη και κατά 60-65% από το 2008 έως σήμερα. Αναφορικά με τις τάσεις στον μέσο πλούτο και τον ρυθμό ανάπτυξης ή συρρίκνωση του πραγματικού ετήσιου πλούτου, η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των δέκα χωρών με τις χειρότερες επιδόσεις στις πενταετίες 2000-2015, 2005-2010 και 2010-2015.

credit-suisse.com, businessinsider.com

Διαβάστε περισσότερα