Η κρίση στην Κύπρο είναι ένα σύμπτωμα του τι είναι σάπιο στην ΕΕ

Η Κύπρος δεν μπορεί να αποπληρώσει το χρέος της και η ΕΕ δεν μπορεί να συνεχίσει να της ρίχνει χρήματα. Το σύνολο του τραπεζικού συστήματος χρειάζεται μια ριζική αναμόρφωση, σχολιάζει ο σλοβένος φιλόσοφος Σλάβοϊ Ζίζεκ.

Θυμηθείτε την κλασική σκηνή κινουμένων σχεδίων, του χαρακτήρα που απλά συνεχίζει πάνω στην άκρη του γκρεμού, αγνοώντας το γεγονός ότι δεν υπάρχει πλέον έδαφος κάτω από τα πόδια του – πέφτει μόνο όταν κοιτάξει κάτω και διαπιστώσει

ότι κρέμεται πάνω από μια άβυσσο. Έτσι δεν πρέπει να αισθάνονται οι απλοί άνθρωποι στην Κύπρο αυτές τις μέρες; Έχουν επίγνωση ότι η χώρα τους δεν θα είναι ποτέ ξανά η ίδια, ότι έρχεται μια καταστροφική πτώση του βιοτικού επιπέδου, αλλά ο πλήρης αντίκτυπός της δεν έχει γίνει ακόμα σωστά αισθητός, κι έτσι για ένα μικρό χρονικό διάστημα μπορούν να αντέξουν οικονομικά και να συνεχίσουν την φυσιολογική ζωή τους, όπως ο χαρακτήρας των κινουμένων σχεδίων που κρέμεται στον αέρα. Και δεν πρέπει να τους καταδικάζουμε: μια τέτοια καθυστερημένη αντίδραση είναι επίσης μια στρατηγική επιβίωσης – ο πραγματικός αντίκτυπος θα έρθει αθόρυβα, όταν ο πανικός τελειώσει. Γι ‘αυτό πρέπει κάποιος τώρα, που η κρίση στην Κύπρο έχει αρχίσει να εξαφανίζεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, να σκεφτεί και να γράψει γι’ αυτήν.

Υπάρχει ένα πολύ γνωστό ανέκδοτο από την τελευταία δεκαετία της Σοβιετικής Ένωσης για τον Ραβίνοβιτς, έναν Εβραίο που θέλει να μεταναστεύσει. Ο γραφειοκράτης στο γραφείο μετανάστευσης τον ρωτά γιατί και ο Ραβίνοβιτς απαντά: «Υπάρχουν δύο λόγοι: ο πρώτος είναι ότι φοβάμαι πως στην Σοβιετική Ένωση οι κομμουνιστές θα χάσουν την εξουσία και η νέα ηγεσία θα ρίξει όλη την ευθύνη για τα κομμουνιστικά εγκλήματα σε εμάς, τους Εβραίους – θα υπάρχουν και πάλι αντι-εβραϊκά πογκρόμ …». «Αλλά», τον διακόπτει ο γραφειοκράτης, «αυτό είναι καθαρή ανοησία, τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει στη Σοβιετική Ένωση, η δύναμη των κομμουνιστών θα διαρκέσει για πάντα!». «Λοιπόν», απαντά ο Ραβίνοβιτς ήρεμα, «αυτός είναι ο δεύτερος λόγος».

Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς μια παρόμοια συζήτηση μεταξύ ενός οικονομικού διαχειριστή της ΕΕ και ενός Κύπριου Ραβίνοβιτς σήμερα. Ο Ραβίνοβιτς καταγγέλλει: «Υπάρχουν δύο λόγοι για τους οποίους έχουμε πανικοβληθεί. Πρώτον, φοβόμαστε ότι η ΕΕ θα εγκαταλείψει απλά την Κύπρο και θα αφήσει την οικονομία μας να καταρρεύσει …». Ο διαχειριστής της ΕΕ τον διακόπτει: «Αλλά μπορείτε να μας εμπιστευθείτε. Δεν θα σας εγκαταλείψουμε, θα σας ελέγχουμε στενά και θα σας συμβουλεύουμε τι να κάνετε!». «Λοιπόν», απαντά ο Ραβίνοβιτς ήρεμα, «αυτός είναι ο δεύτερος λόγος».

Αυτό είναι το αδιέξοδο στο επίκεντρο της δύσκολης κατάστασης στην Κύπρο: δεν μπορεί να επιβιώσει με ευημερία χωρίς την Ευρώπη, αλλά ούτε μπορεί και με την Ευρώπη – και οι δύο επιλογές είναι χειρότερες, όπως θα το έθετε ο Στάλιν. Αυτό που μπορούμε να δούμε στον ορίζοντα είναι το περίγραμμα μιας διαιρεμένης Ευρώπης: το νότιο τμήμα της θα περιορίζεται όλο και περισσότερο σε μια ζώνη με ένα φθηνότερο εργατικό δυναμικό, χωρίς το δίχτυ ασφαλείας ενός κράτους πρόνοιας, μια περιοχή κατάλληλη για εξωτερική ανάθεση και τουρισμό. Με λίγα λόγια, το χάσμα μεταξύ του ανεπτυγμένου κόσμου και εκείνων που υστερούν θα υπάρχει πλέον μέσα στην ίδια την Ευρώπη.

Το έλλειμμα αυτό αντανακλάται στις δύο βασικές ιστορίες για την Κύπρο, οι οποίες μοιάζουν με τις δύο προηγούμενες ιστορίες για την Ελλάδα. Υπάρχει αυτό που μπορεί να ονομαστεί η γερμανική ιστορία: χωρίς δαπάνες, το χρέος και το ξέπλυμα χρήματος δεν μπορεί να συνεχιστούν επ’ άπειρον, κλπ. Και αυτή είναι η κυπριακή ιστορία: τα βάναυσα μέτρα της ΕΕ που ισοδυναμούν με γερμανική κατοχή η οποία στερεί από την Κύπρο την εθνική κυριαρχία της.

Και οι δύο είναι λάθος και οι απαιτήσεις που συνεπάγονται είναι ανόητες: η Κύπρος εξ ορισμού δεν μπορεί να αποπληρώσει το χρέος της, ενώ η Γερμανία και η ΕΕ δεν μπορεί να συνεχίσουν να ρίχνουν χρήματα για να γεμίσουν την κυπριακή οικονομική τρύπα. Και οι δύο ιστορίες θολώνουν το βασικό γεγονός: ότι υπάρχει κάτι λάθος με ολόκληρο το σύστημα, στο οποίο οι ανεξέλεγκτες κερδοσκοπίες των τραπεζών μπορεί να προκαλέσουν την χρεοκοπία μιας ολόκληρης χώρας. Η κρίση στην Κύπρο δεν είναι μια άνευ λόγου ανησυχία για μια μικρή περιθωριακή χώρα. Είναι ένα σύμπτωμα του τι είναι λάθος με το σύνολο του συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Για το λόγο αυτό η λύση δεν είναι απλώς η περισσότερη ρύθμιση για την πρόληψη του ξεπλύματος χρημάτων και ούτω καθεξής, αλλά μια ριζική αλλαγή σε ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα – για να πούμε το ανείπωτο, κάποιο είδος της κοινωνικοποίησης των τραπεζών. Το μάθημα μετά την κατάρρευση του 2008 είναι σαφές: το σύνολο του δικτύου των κεφαλαίων και των συναλλαγών, από τις μεμονωμένες καταθέσεις και τα ταμεία συνταξιοδότησης ως τη λειτουργία όλων των ειδών των παραγώγων, θα πρέπει με κάποιο τρόπο να τεθεί υπό κοινωνικό έλεγχο, βελτιωμένο και οργανωμένο. Αυτό μπορεί να ακούγεται ουτοπικό, αλλά η πραγματική ουτοπία είναι η ιδέα ότι μπορούμε με κάποιο τρόπο να επιβιώσουμε μόνο με αισθητικές αλλαγές.

guardian