Η κρίση στη Ρουμανία δοκιμάζει τις ευρωπαϊκές αξίες

Η προς ανατολάς επέκταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν πάντα ένα στοίχημα, σχολιάζει ο Simon Nixon.

Το στοίχημα ήταν αν οι πρώην κομμουνιστικές χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης θα μπορούσαν να πραγματοποιήσουν την ίδια μετάβαση προς τη φιλελεύθερη δημοκρατία, υποστηρίζοντας τον σεβασμό του κράτους δικαίου, που ανέλαβαν οι χώρες της Νότιας Ευρώπης στη δεκαετία του 1980. Εξάλλου, ένα ευρωπαϊκό έργο χτισμένο πάνω στη συγκέντρωση κυριαρχίας των εθνών-κρατών δεν μπορεί να αντέξει, αν τα μέλη του δεν συμμερίζονται τις θεμελιώδεις

Ωστόσο, τα πρόσφατα γεγονότα έχουν προκαλέσει αμφισβήτηση στη σοφία αυτού του στοιχήματος, με τη Ρουμανία, που προσχώρησε στην ΕΕ το 2007- να είναι η τελευταία που βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Φυσικά, το Βουκουρέστι απορρίπτει οποιονδήποτε υποστηρίζει ότι οι πρόσφατες προσπάθειές του για τη μεταρρύθμιση του ποινικού κώδικα, που πυροδότησαν τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις από όταν οι Ρουμάνοι ανέτρεψαν την κομμουνιστική δικτατορία το 1989, ήταν μια παραβίαση των ευρωπαϊκών αξιών. Η κυβέρνηση, η οποία ανέλαβε τα καθήκοντά της τον Ιανουάριο, επιμένει ότι απλά έκανε τον νόμο για κατάχρηση εξουσίας να συμβαδίζει με τις πρόσφατες συνταγματικές-δικαστικές αποφάσεις.

Ωστόσο ελάχιστοι μέσα ή έξω από τη Ρουμανία το πιστεύουν αυτό. Η εφαρμογή των συνταγματικών-δικαστικών αποφάσεων είναι ζωτικής σημασίας. Η τρέχουσα αβεβαιότητα για το πώς η κατάχρηση εξουσίας ορίζεται παραλύει τη λήψη αποφάσεων της κυβέρνησης και παρεμποδίζει τις επενδύσεις. Αλλά τόσο ο τρόπος με τον οποίο εισήχθησαν οι αλλαγές του νόμου έκτακτης ανάγκης -μέσα στα μαύρα μεσάνυχτα, χωρίς διαβούλευση και απογυμνωμένοι από τις συνήθεις εγγυήσεις- καθώς και το περιεχόμενο, το οποίο προχώρησε πολύ περισσότερο από ό,τι απαίτησε το συνταγματικό δικαστήριο, έπεισε τους περισσότερους παρατηρητές ότι ο πραγματικός στόχος της κυβέρνησης ήταν να αφαιρέσει την απειλή της ποινικής δίωξης από ανώτερους αξιωματούχους του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, συμπεριλαμβανομένου του ηγέτη Λίβιου Ντραγκνέα, ο οποίος αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης αν καταδικαστεί.

Υπό την πίεση των διαδηλώσεων και της ΕΕ, το Βουκουρέστι έχει συμφωνήσει να καταργήσει τις σχεδιαζόμενες αλλαγές του, αποκλιμακώνοντας την άμεση κρίση. Αλλά ήταν τα γεγονότα του περασμένου δεκαπενθήμερου απλώς μια οπισθοδρόμηση στην αξιοσημείωτη δεκαπενταετή μεταμόρφωση στο πιο αυταρχικό κράτος της Ανατολικής Ευρώπης, απ' όταν ξεκίνησε για πρώτη φορά την πορεία προς την ένταξη στην ΕΕ; Ή ήταν ένα σημείο καμπής;

Οι αισιόδοξοι τονίζουν την κλίμακα των διαδηλώσεων ως απόδειξη ότι η ρουμανική πολιτική έχει ωριμάσει και ότι η κοινωνία των πολιτών είναι ισχυρή και καλά οργανωμένη. Η ίδια η κυβέρνηση φαίνεται να αιφνιδιάστηκε από τη δύναμη της υποστήριξης των προσπαθειών καταπολέμησης της διαφθοράς της χώρας. Η διαφθορά εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρό πρόβλημα. Αλλά ο οργανισμός ενάντια στη διαφθορά της Ρουμανίας έχει παραδώσει εντυπωσιακά αποτελέσματα, στέλνοντας πολλούς πρώην πρωθυπουργούς, πολιτικούς, αξιωματούχους και ηγέτες των επιχειρήσεων στη φυλακή.

Επιπλέον, η Ρουμανία φαίνεται έτοιμη για μια παρατεταμένη περίοδο πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας, η οποία θα πρέπει να καθησυχάσει τους επενδυτές και να βοηθήσει τον μετασχηματισμό της χώρας. Η εξουσία της κυβέρνησης έχει σίγουρα καταστραφεί, αλλά εξακολουθεί να απολαμβάνει μια σημαντική πλειοψηφία που θα της επιτρέψει να ολοκληρώσει την τετραετή θητεία της. Έχει κληρονομήσει επίσης μια αξιοζήλευτη ισχυρή μακροοικονομική προοπτική, εν μέρει χάρη σε ένα βάναυσο πρόγραμμα προσαρμογής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στον απόηχο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης η οποία είδε το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών να συρρικνώνεται από 13,5% σε 1% και το έλλειμμα του προϋπολογισμού από 9% σε 2,6%. Πέρυσι, η Ρουμανία ήταν η ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία στην ΕΕ, με ανάπτυξη 4,9%.

Ακόμα κι έτσι, υπάρχουν τρεις λόγοι που το να βρίσκεται σε ένα σημείο καμπής δεν μπορεί να αποκλειστεί. Κατ' αρχάς, ελάχιστοι αμφιβάλουν ότι το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, το οποίο έχει τις ρίζες του στο παλιό κομμουνιστικό κόμμα, θα προσπαθήσει και πάλι να απαλλάξει ανώτερα στελέχη του από δίκες περί διαφθοράς. Εξάλλου, αυτή ήταν η τρίτη προσπάθειά τους από το 2012. Οι επικριτές επισημαίνουν επίσης την ανησυχητική χρήση των νόμων της κομμουνιστικής εποχής και μια σχεδόν υστερική εκστρατεία "ψεύτικων ειδήσεων" από την κυβέρνηση, που συνδέονται με τα μέσα ενημέρωσης που παρενοχλούν τα κόμματα της αντιπολίτευσης και τους διαδηλωτές, ως απόδειξη ότι οι παλιές πολιτικές συνήθειες δύσκολα πεθαίνουν.

Δεύτερον, η οικονομική σταθερότητα δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη. Η κυβέρνηση ακολουθεί ένα λαϊκιστικό πρόγραμμα, με σημαντικές αυξήσεις των μισθών του δημόσιου τομέα και δημοσιονομικά δώρα. Κάποια χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής είναι κατανοητή δεδομένης της πρόσφατης λιτότητας και της ανάγκης βελτίωσης της κοινωνικής συνοχής, σε μια χώρα όπου τα οφέλη από την ένταξη στην ΕΕ θεωρούνται δεδομένα από τους διαδηλωτές στο Βουκουρέστι αλλά όχι από όλους τους πολίτες, ιδιαίτερα από τον απελπιστικά φτωχό πληθυσμό της υπαίθρου.

Αλλά οι προβλέψεις της κυβέρνησης βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην ταχεία απορρόφηση των κονδυλίων της ΕΕ, την οποία οι επικριτές θεωρούν αισιόδοξοι με βάση την εμπειρία. Το Βουκουρέστι σχεδιάζει επίσης να αφαιρέσει κάποιες επενδυτικές δαπάνες από την απολύτως αναγκαία υποδομή. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν υπάρχει ακόμη εθνική οδός που να συνδέει το Βουκουρέστι με τα δυτικά σύνορα της ΕΕ.

Ορισμένοι αξιωματούχοι φοβούνται ότι ένα ισχυρό μείγμα επιβράδυνσης της ανάπτυξης, ευρύτερων ελλειμμάτων των τρεχουσών συναλλαγών και του προϋπολογισμού και αύξησης του πληθωρισμού θα μπορούσε να παρουσιάσει στην κεντρική τράπεζα ένα κλασικό δίλημμα των αναδυόμενων αγορών: είτε να αυξήσει τα επιτόκια και να ρισκάρει την αποσταθεροποίηση στην ανατίμηση του νομίσματος που οδηγείται από το "ζεστό" χρήμα, ή να μην κάνει τίποτα και να ανεχθεί τον υψηλότερο πληθωρισμό.

Ο τρίτος κίνδυνος για την αλλαγή στη Ρουμανία είναι εξωτερικός. Οι τρέχουσες προσπάθειες της Ρουμανίας να "εξευρωπαΐσει" την οικονομία και την κοινωνία της είναι η τελευταία δόση ενός έργου 150 ετών, που βρίσκεται σε εξέλιξη από όταν η χώρα κέρδισε την πρώτη ανεξαρτησία της από την Οθωμανική αυτοκρατορία. Πρόκειται για ένα έργο που βασίστηκε στην ισχυρή εξωτερική βοήθεια και υποκινείται εν μέρει από τον έμφυτο φόβο για τη Ρωσία, που προέρχεται από τη βάναυση εμπειρία της χώρας από τη ρωσική κυριαρχία.

Υπάρχει η γενικότερη αντίληψη στη Ρουμανία ότι η κατάρρευση της ΕΕ θα ήταν καταστροφή για τη χώρα, στερώντας της την ισχυρότερη πηγή εξωτερικής βοήθειας και αφήνοντάς την για άλλη μια φορά ευάλωτη στη ρωσική πίεση. Ωστόσο, τίποτα δεν είναι πιο πιθανό να ρίξει λάδι στη φωτιά του ευρωσκεπτικισμού στην υπόλοιπη ΕΕ από μια συνεχή ρουμανική επίθεση στις αξίες της.

wsj.com

Διαβάστε περισσότερα