Γιατί το ΔΝΤ άλλαξε την πολιτική του στην Ουκρανία

Η πρόσφατη απόφαση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου να τροποποιήσει τους κανόνες τoυ, ώστε να μπορεί να δανείζει σε χώρες που καθυστερούν την εξόφληση του χρέους σε άλλες χώρες, θέτει τις βάσεις για μία από τις πιο ενδιαφέρουσες νομικές μάχες του 2016 -μια μάχη μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, αλλά με ένα βρετανό δικαστή ως κριτή.

Η αλλαγή πολιτικής, την Τρίτη, φαίνεται να έχει ρυθμιστεί ώστε να επιτρέπει στην Ουκρανία να μην αποπληρώσει στη Ρωσία το ομόλογο

των 3 δις δολ., που έλαβε τον Δεκέμβριο του 2013. Η προθεσμία λήγει στις 20 Δεκεμβρίου και η Ρωσία αρνήθηκε να το αναδιαρθρώσει με τους ίδιους όρους που έκαναν οι ιδιώτες πιστωτές της Ουκρανίας το περασμένο καλοκαίρι. Το ΔΝΤ μέχρι τώρα αρνούταν την χρηματοδότηση σε χώρες που είχαν ληξιπρόθεσμα χρέη σε άλλα κράτη, αναγκάζοντάς τα να επιτύχουν συμφωνίες αναδιάρθρωσης. Αυτό δεν είναι πια προϋπόθεση.

Η Ρωσία θεωρεί ότι η κίνηση έχει πολιτικά κίνητρα. "Για πρώτη φορά στην ιστορία του, έχει λάβει μια απόφαση με στόχο τη στήριξη της οικονομίας του έθνους οφειλέτη, αγνοώντας τις περιστάσεις της υπόθεσης και τις υπάρχουσες νομικές συμφωνίες, αποκλειστικά για πολιτικούς λόγους" δήλωσε ο πρωθυπουργός Ντμίτρι Μεντβέντεφ για το ΔΝΤ σε συνέντευξη την Τετάρτη στη ρωσική τηλεόραση. Ο Μεντβέντεφ έχει μάλλον δίκιο γι 'αυτό, αλλά και η Ρωσία και το ΔΝΤ δεν μπορούν να έχουν μια ειλικρινή συζήτηση για τους πολιτικούς λόγους.

Είναι προφανές ότι η Ουκρανία είναι η μόνη χώρα στη σύγχρονη ιστορία που χρωστά ένα χρέος προς μια χώρα που έχει καταλάβει μέρος της επικράτειάς της, τη χερσόνησο της Κριμαίας. Ο Μεντβέντεφ και όλοι οι άλλοι Ρώσοι αξιωματούχοι προσποιούνται ότι η προσάρτηση δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Ούτε η συνέντευξη του πρωθυπουργού, ούτε το άρθρο του υπουργού Οικονομικών Αντόν Σιλουάνοφ την Πέμπτη στους Financial Times αναφέρουν την Κριμαία, στο πλαίσιο της διαφοράς με τα ομόλογα. Και οι δύο Ρώσοι αξιωματούχοι περιορίζονται σε νομικά επιχειρήματα, συζητώντας την προδοσία του ΔΝΤ, και μιλούν για τη δημιουργία επικίνδυνου προηγούμενου - αλλά ποτέ δεν παραδέχονται ότι η διαφορά μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας αφορά πολύ περισσότερα από ένα χρέος 3 δις δολαρίων.

Το ΔΝΤ επίσης δεν μπορεί να αναφέρει την Κριμαία και την υποστήριξη της Ρωσίας στους ένοπλους αυτονομιστές στην ανατολική Ουκρανία. Επιφανειακά, τα γεγονότα αυτά δεν έχουν καμία σχέση με το δανεισμό σε ληξιπρόθεσμες οφειλές. Αξιωματούχοι του Ταμείου μάλιστα άφησαν να εννοηθεί ότι η αλλαγή της πολιτικής δεν έχει καμία σχέση με την Ουκρανία. Επί καιρό σκεφτόταν να μειώσει τη μόχλευση της Κίνας σε περιπτώσεις που φτωχές χώρες εξαρτώνται από κινεζικά δάνεια. Τα χρέη αυτά θα μπορούσαν να αποκόψουν αυτές τις χώρες εκτός από τη βοήθεια του ΔΝΤ. Ωστόσο, η χρονική στιγμή της αλλαγής δείχνει σαφώς ότι το ΔΝΤ θεωρεί ότι ειδική την κατάσταση στην Ουκρανία, λόγω της λεηλασίας της Ρωσίας εναντίον της, και ότι, παρόλο που αναγνωρίζει το ρωσικό ομόλογο ως δημόσιο χρέος - και κάτι άλλο που δεν είχε ποτέ παραδεχτεί επισήμως - δεν το νοιάζει αν θα πληρώσει η Ουκρανία.

Σε αυτόν τον πόλεμο προσχημάτων, το ΔΝΤ έχει σαφώς "το πάνω χέρι". Οι δυτικές χώρες έχουν επαρκή αριθμό ψήφων στο Ταμείο για να αλλάξουν τους κανόνες όπως θέλουν. Αν θέλουν να συνεχίσουν τη χορήγηση δανείων στην Ουκρανία, ανεξάρτητα από το αν συμφέρει τη Ρωσία, θα το πράξουν. Πράγματι, μπορούν να διαγράψουν αποτελεσματικά το χρέος της Ουκρανίας προς τη Ρωσία και να κάνουν το πακέτο διάσωσης των 17,5 δις δολ. του ΔΝΤ πιο αποτελεσματικό, αποταμιεύοντας τα 3 δις δολ. Η Ρωσία δεν μπορεί να κάνει τίποτα γι 'αυτό εκτός από να προσφύγει στο δικαστήριο στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπως καθορίζουν οι όροι του ομολογιακού δανείου.

Και αυτό ακριβώς ετοιμάζεται να κάνει η Ρωσία. Σε απάντηση, ο Πρωθυπουργός της Ουκρανίας Αρσένι Γιάτσενουκ ετοιμάζεται να αντιδράσει: "Αν η Ρωσία μηνύσει την Ουκρανία, είμαστε έτοιμοι να τη συναντήσουμε στο δικαστήριο. Είμαστε πλήρως οπλισμένο". Ο Γιάτσενουκ και άλλοι ουκρανοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν εδώ και καιρό ότι θα ήταν αδικία να αποπληρώσουν "τον επιτιθέμενο". Στο δικαστήριο, ωστόσο, οι Ουκρανοί θα πρέπει να ενταχθούν σε ένα παιχνίδι προσποίησης που η Ρωσία και το ΔΝΤ παίζουν ήδη. Για να πλαισιώσουν τη μη αποπληρωμή ως αποζημίωση για τον πόλεμο της Κριμαίας ή αποζημίωση πολέμου πιθανόν να εξασθενίσουν την αξίωση του Κιέβου για το χαμένο έδαφος. Έτσι, αντί να προβάλει το προφανές επιχείρημα ότι η Ρωσία οφείλει στην Ουκρανία για όσα έχει κάνει, και όχι το αντίστροφο, η ουκρανική πλευρά θα μιλήσει για τη συμφωνία με τους πιστωτές, που της απαγορεύει ρητά να πληρώσει κάποιον άλλον με καλύτερους όρους από μια διαγραφή 20 τοις εκατό και έναν περιορισμό τεσσάρων ετών στις κύριες πληρωμές.

Ο δικαστής θα εξετάσει το μνημόνιο των ομολόγων και θα σταθμίσει τα νομικά επιχειρήματα, αλλά δεν υπάρχει κανένας τρόπος να είναι σε θέση να αγνοήσει την ευρύτερη εικόνα. Οι δικαστές διαβάζουν τις ειδήσεις και έχουν άποψη. Είναι δύσκολο να αγνοήσουν την κοινή γνώμη και το επιχείρημα ότι ένα πρόβατο δεν μπορεί να χρωστά τίποτα στον λύκο που έχει ήδη δαγκώσει το ένα πόδι του. Είναι, ωστόσο, ένα επιχείρημα που δεν μπορεί να συμπεριληφθεί σε μία ετυμηγορία.

Αντιμέτωπη με την πραγματικότητα ότι ποτέ δεν θα δει το σύνολο ή μέρος των χρημάτων του να επιστρέφονται - "Έχω την αίσθηση ότι δεν θα μας πληρώσουν επειδή είναι απατεώνες" δήλωσε ο Μεντβέντεφ την Τετάρτη - η Ρωσία προσπαθεί τουλάχιστον να επωφεληθεί από την κατάσταση ως προς τις δημόσιες σχέσεις της. Τον περασμένο μήνα, ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν προσφέρθηκε δειλά να αναδιαρθρώσει το χρέος, να δεχτεί την αποπληρωμή σε τρεις ετήσιες δόσεις, αν το ΔΝΤ ή οι δυτικοί σύμμαχοι της Ουκρανίας, όπως οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση, εγγυηθούν για το χρέος. Δεν επίκεινται τέτοιες εγγυήσεις, ωστόσο, και τώρα η Μόσχα επιμένει ότι αυτό σημαίνει έλλειψη εμπιστοσύνης στη Δύση για την οικονομική ανάκαμψη της Ουκρανίας. "Και τι μας λένε; Ότι δεν θα βοηθήσουν, δεν θα εγγυηθούν τίποτα, το οποίο σημαίνει μόνο ένα πράγμα: δεν πιστεύουν στην ικανότητα της Ουκρανίας να πληρώσει", δήλωσε ο Μεντβέντεφ.

Αυτό μπορεί να έχει αποτέλεσμα στην κοινή γνώμη της Ρωσίας, αλλά στην πραγματικότητα η Δύση δεν παράσχει τις εγγυήσεις απλώς και μόνο επειδή δεν χρειάζεται να το κάνει: η θέση της Ρωσίας στη διαμάχη είναι πολύ αδύναμη. Δεν θα εγκαταλείψει το ΔΝΤ τσατισμένη, αν δεν πάρει τα χρήματα, και η ικανότητά της να βοηθήσει την Κίνα και άλλες μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες για τη δημιουργία ανταγωνιστικών διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων περιορίζεται από μια οικονομία που συρρικνώνεται μαζί με την τιμή του πετρελαίου. Η Ρωσία κατά πάσα πιθανότητα θα είχε πάρει τα χρήματά της αν δεν είχε καταλάβει την Κριμαία, τροφοδοτώντας τον πόλεμο στην ανατολική Ουκρανία. Και κατά πάσα πιθανότητα δεν θα τα πάρει - τουλάχιστον όχι στο σύνολό τους - επειδή το έκανε. Αυτή είναι η ουσία του θέματος.

bloombergview.com

Διαβάστε περισσότερα