Γιατί ο Ερντογάν θα μετανιώσει για την απομάκρυνση της Άνγκελα Μέρκελ

Ίσως ο Ερντογάν να το παρατράβηξε με τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Τουρκίας και το κυρίαρχο κράτος-μέλος της ΕΕ, γράφει ο Fadi Hakura, ειδικός στην Τουρκία και συνεργάτης στο Chatham House.

Τους τελευταίους μήνες, οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Γερμανίας οξύνονται ολοένα και περισσότερο. Η Άνγκελα Μέρκελ, η συνήθως επιφυλακτική γερμανίδα καγκελάριος, αναμένεται να θέσει δυνητικά καταστροφικές οικονομικές πιέσεις στην Τουρκία με την ελπίδα ότι θα μπορέσει να ηρεμήσει τον ολοένα και πιο επιθετικό

Πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, προειδοποίησε τους Γερμανούς να μην ταξιδέψουν στην Τουρκία και να αναθεωρήσουν τις κρατικές εγγυήσεις των εταιρικών επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν στην Τουρκία. Η Γερμανία θα λάβει επίσης μέτρα για την αναστολή των διαπραγματεύσεων για την επέκταση του πεδίου εφαρμογής της τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Τουρκίας και αναμένεται να αναβληθούν κοινά εξοπλιστικά σχέδια.

Αυτά τα βήματα από τη Γερμανία έρχονται ως απάντηση στην απαγόρευση της Τουρκίας στους γερμανούς βουλευτές να επισκέπτονται στρατεύματα που συμμετέχουν σε επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ στη Συρία και στην κράτηση ενός γερμανού ακτιβιστή για τα ανθρώπινα δικαιώματα που κατηγορείται ότι βοήθησε τρομοκρατική ομάδα. Η Γερμανία, εν τω μεταξύ, πιθανότατα υποψιάζεται ότι η σύλληψη έγινε για να έχει η Τουρκία ένα διαπραγματευτικό χαρτί: τα τουρκικά κρατικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι δύο στρατηγοί που πιστεύεται ότι εμπλέκονται στο αποτυχημένο πραξικόπημα πέρυσι στην Τουρκία, ζητούν σήμερα άσυλο στη Γερμανία. Δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι ο Ερντογάν θα ανυπομονεί να επιστρέψουν στην Τουρκία.

Η επιδείνωση των διμερών σχέσεων αποτελεί υπενθύμιση στη Γερμανία και στην υπόλοιπη Ευρώπη ότι ο Ερντογάν δεν είναι οπαδός της διπλωματικής αβρότητας. Είναι πιθανό ο Τούρκος Πρόεδρος να ερμήνευσε εσφαλμένα την απελπισία της Μέρκελ να εξασφαλίσει τη συνεργασία του για να εμποδίσει τη ροή των προσφύγων από τη Συρία πέρυσι, ως τρόπο για να αποσπάσει περισσότερα χρήματα και πολιτικές παραχωρήσεις από την Ευρώπη. Η έντονη ρητορική του και η ασυμβίβαστη στάση του ενθάρρυναν τη Μέρκελ να δώσει δισεκατομμύρια από τα χρήματα της ΕΕ στην τουρκική οικονομία.

Εντούτοις, ίσως ο Ερντογάν να το παρατράβηξε με τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Τουρκίας και το κυρίαρχο κράτος-μέλος της ΕΕ -στο οποίο κατοικούν σχεδόν 3 εκατομμύρια Τούρκοι- καθώς η τουρκική οικονομία παραμένει στάσιμη. Αφού κατηγόρησε τους γερμανικούς βιομηχανικούς κολοσσούς ως υποστηρικτές του Γκιουλέν, ανάγκασε τον Γκάμπριελ να συμβουλεύσει να μην επενδύουν "σε μια χώρα όταν δεν υπάρχει νομική ασφάλεια και όπου εταιρείες, ακόμη και εντελώς αξιοσέβαστες εταιρείες, χαρακτηρίζονται ως τρομοκράτες".

Η απροσδόκητη κίνηση της Γερμανίας στέλνει ένα αδιαμφισβήτητο μήνυμα στην Τουρκία, ότι χάνει ταχύτατα την επιρροή της στην εριστική εξωτερική της πολιτική, η οποία φαινομενικά έχει έναν πρωταρχικό σκοπό: να κάνει τον Ερντογάν ισχυρό στο εσωτερικό. Διώχνοντας έμμεσα τα γερμανικά στρατεύματα και απειλώντας επανειλημμένα να τερματίσει τη συμφωνία για το προσφυγικό, ο Ερντογάν αποδυνάμωσε το διαπραγματευτικό του χαρτί. Επίσης, εξέφρασε ανησυχία για την αξιοπιστία της Τουρκίας ως εταίρου του ΝΑΤΟ και ώθησε την Ευρώπη να εφαρμόσει σχέδια έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση ακύρωσης της συμφωνίας.

Είναι πιθανό, αν και όχι σίγουρο, ότι βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα ο Ερντογάν θα χρησιμοποιήσει σφοδρή ρητορική για να θέσει το σκηνικό για μια ενδεχόμενη κατάρρευση. Εξακολουθεί να διατηρεί κάποιον πραγματισμό και ευελιξία και φαίνεται να εκτιμά τη σημασία της Γερμανίας στην οικονομική σταθερότητα της Τουρκίας. Αυτή η ποιότητα για μια απότομη αλλαγή πορείας υπό πίεση εξηγεί, για παράδειγμα, τη στροφή 180 μοιρών του Ερντογάν μετά από εννέα μήνες πικρής εχθρότητας με τη Ρωσία.

Όμως, παρόλο που η διαμάχη μπορεί τελικά να ξεθυμάνει, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην αξιοπιστία του Ερντογάν στους Ευρωπαίους εταίρους του δεν θα διορθωθεί εύκολα. Μάλλον θα είναι λιγότερο πρόθυμοι να συμμετάσχουν σε στρατηγικό διάλογο μαζί του ή να εμβαθύνουν τους πολιτικούς και οικονομικούς δεσμούς με την Τουρκία. Όποιο και αν είναι το μέγεθος δυσπιστίας του Ερντογάν στην Ευρώπη, θα αποτελεί πάντα την κύρια πηγή εμπορίου, άμεσων ξένων επενδύσεων και ροών τεχνολογίας στην τουρκική οικονομία. Αυτή η πραγματικότητα και η γεωγραφική τους εγγύτητα θα τους κρατήσει ενωμένους σε μια δύσκολη σχέση -που θα φέρνει την Τουρκία σε όλο και περισσότερο μειονεκτική θέση.

Μόνο η επανέναρξη της φιλελευθεροποίησης των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων και η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης, ψύχραιμης εξωτερικής πολιτικής μπορούν να αποκαταστήσουν τη αήττητη κάποτε φήμη του Ερντογάν στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και τη Μέση Ανατολή. Κατά πάσα πιθανότητα, ωστόσο, θα προσπαθήσει να εδραιώσει περαιτέρω την εξουσία του στο εσωτερικό της χώρας και να παρέμβει σε περιφερειακές διαμάχες, σε αντίθεση με τα στρατηγικά συμφέροντα της Τουρκίας.

cnn.com

Διαβάστε περισσότερα