Γιατί η ΕΕ έχει δίκιο που υποστηρίζει την Ισπανία έναντι της Καταλονίας

Η θέση της ΕΕ και των ευρωπαίων ηγετών για την ανεξαρτησία της Καταλονίας ήταν μια θέση αυτοπροστασίας, σχολιάζει ο Alfonso Valero, λέκτορας στο Κολλέγιο Επιχειρηματικού Δικαίου και Κοινωνικών Επιστημών, στη Νομική Σχολή του Νότιγχαμ, στο Πανεπιστήμιο Nottingham Trent.

Μέχρι τα γεγονότα της 1ης Οκτωβρίου, κατά τα οποία οι εικόνες της αστυνομίας που εμπόδιζαν τους πολίτες να ψηφίσουν στο δημοψήφισμα της Καταλονίας σχετικά με την ανεξαρτησία

τους μεταδόθηκαν σε ολόκληρο τον κόσμο, η Ευρωπαϊκή Ένωση διατήρησε μια πολύ ομοιόμορφη θέση: αυτή είναι μια ισπανική υπόθεση. Μετά την αντιπαράθεση της ισπανικής αστυνομίας με διαδηλωτές και ψηφοφόρους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε διάλογο, διατηρώντας ταυτόχρονα την υποστήριξη της ισπανικής κυβέρνησης. Κάποιοι ευρωπαίοι ηγέτες, όπως ο Βέλγος πρωθυπουργός, έφτασαν μέχρι την πλήρη καταδίκη της βίας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ακούσει το μερίδιο της πίεσής της εκ μέρους των καταλανικών αυτονομιστών. Όχι μόνο η περιφερειακή κυβέρνηση έχει μόνιμο γραφείο στις Βρυξέλλες, αλλά και οι Καταλανοί εθνικιστές είχαν εκπροσώπηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από το 1989. Τόσο στη δημιουργία του πρώτου παράνομου δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της Καταλονίας το 2014 όσο και στο πιο πρόσφατο δημοψήφισμα την 1η Οκτωβρίου, η περιφερειακή κυβέρνηση προσπάθησε να διεθνοποιήσει τα γεγονότα.

Η στάση της ΕΕ

Η θέση της ΕΕ και των ευρωπαίων ηγετών για την ανεξαρτησία της Καταλονίας ήταν μια θέση αυτοπροστασίας. Αποσχιστικά κινήματα υπάρχουν στη Γαλλία, την Ιταλία, τη Γερμανία, το Βέλγιο και το Ηνωμένο Βασίλειο - κανένα από τα οποία δεν θέλει να ενθαρρύνει τις διασπάσεις στο εσωτερικό υποστηρίζοντας την απόσχιση της Καταλονίας. Σύμφωνα με αυτή την υπόθεση, εάν η ΕΕ ενθάρρυνε την Καταλονία να διαχωριστεί από την Ισπανία, είτε επειδή θα ήταν εγγυημένη η ένταξη στην ΕΕ είτε επειδή οι ηγέτες της ΕΕ θα παρέμβαιναν υπέρ των αυτονομιστικών στόχων, η Ισπανία θα μπορούσε να ανταποδώσει εάν ξεσπούσε κάποια αποσχιστική τάση σε άλλα μέρη της ΕΕ.

Ωστόσο, αυτή η θεωρία απλουστεύει ουσιαστικά τα πράγματα και υποθέτει ότι η επιτυχία της καταλανικής απόσχισης εξαρτάται από το κατά πόσο οι ηγέτες της ΕΕ -ή οποιαδήποτε άλλη διεθνής οντότητα, όπως ο ΟΗΕ- θα αναγνώριζαν την ανεξαρτησία της περιοχής. Η ΕΕ απαιτεί από τα μέλη της να εγγυώνται "σταθερούς θεσμούς που εγγυώνται τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον σεβασμό και την προστασία των μειονοτήτων". Εάν ένα μέλος της ΕΕ παραβεί αυτή την υποχρέωση, η ΕΕ μπορεί να ενεργήσει σύμφωνα με τα άρθρα 2 και 7 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόσφατα παραδείγματα αυτού μπορούν να εντοπιστούν στην αντίδραση της ΕΕ στους περιορισμούς της Ουγγαρίας στην ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και στους περιορισμούς της ανεξαρτησίας της δικαστικής εξουσίας από την Πολωνία.

Εάν η ΕΕ θεωρούσε ότι η ισπανική κυβέρνηση δεν είχε επιτρέψει τη δημοκρατική έκφραση στην Ισπανία, τίποτα δεν θα εμπόδιζε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να κινήσει διαδικασία επί παραβάσει. Οι ευρωπαίοι ηγέτες έχουν επανειλημμένα επαναλάβει ότι η Ισπανία είναι μια δημοκρατία με πολύ αποκεντρωμένη κυβέρνηση που επιτρέπει στους πολίτες της να εκφράσουν τη θέλησή τους, ακόμη και όταν αυτή η βούληση είναι αυτή της απόσχισης από την υπόλοιπη χώρα. Στην πραγματικότητα, οι αυτονομιστές βρίσκονται στην εξουσία στην Καταλονία: η σημερινή περιφερειακή κυβέρνηση είναι ένας συνασπισμός τριών κομμάτων που απαρτίζουν 72 βουλευτές από τους 135, αλλά δεν έλαβαν την πλειοψηφία των ψήφων στις εκλογές του 2015. Οι νόμοι που διέπουν το πρόσφατο δημοψήφισμα εγκρίθηκαν κατά παράβαση των σχετικών διαδικασιών με ταχεία διαδικασία έγκρισης.

Η κυβέρνηση της Καταλονίας έρχεται επίσης σε αντίθεση με τον Κώδικα Ορθής πρακτικής για τα Δημοψηφίσματα της Επιτροπής της Βενετίας, το νομικό μέσο στο οποίο στηρίχθηκε η διαδικασία του δημοψηφίσματος. Σε αντίθεση με αυτόν τον κώδικα, το δημοψήφισμα διεξήχθη κατά παράβαση του ισπανικού Συντάγματος και η οργάνωση και η διαδικασία του δημοψηφίσματος ήταν στοιχειώδη.

Οι ευρωπαίοι ηγέτες γνωρίζουν πολύ καλά ότι από το 1993 οι ισπανικές κυβερνήσεις υποστηρίχθηκαν από τους βασκικούς και καταλανούς εθνικιστές - σε αντάλλαγμα, έχουν αποκτήσει περισσότερες μορφές αυτοδιοίκησης και οικονομικών παραχωρήσεων. Ως αποτέλεσμα, η σημερινή κατάσταση έχει βοηθηθεί από διαδοχικές ισπανικές κυβερνήσεις που συμφώνησαν να αποσύρουν την παρουσία της κεντρικής κυβέρνησης στις περιοχές των Βάσκων και των Καταλανών με αντάλλαγμα ψήφους από βουλευτές της Καταλονίας στο ισπανικό κοινοβούλιο.

Τα ξεχασμένα θύματα αυτής της σύγκρουσης είναι οι ίδιοι οι Καταλανοί, οι οποίοι ως επί το πλείστον -σύμφωνα με τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις- θέλουν να παραμείνουν Ισπανοί, αλλά χρησιμοποιούνται ως πιόνια από τους πολιτικούς τους. Μια δημοκρατική κυβέρνηση με στόχο να γίνει μια δημοκρατική ανεξάρτητη χώρα δεν στέλνει τους ανθρώπους να συμμετάσχουν σε μια παράνομη ψηφοφορία, ώστε να μπορέσει να στρέψει πάνω της τη διεθνή προσοχή με φωτογραφίες των ταραχών.

Μονομερής δήλωση ανεξαρτησίας

Ο νόμος του δημοψηφίσματος προβλέπει ότι σε περίπτωση πλειοψηφίας υπέρ της ανεξαρτησίας, η καταλανική κυβέρνηση θα δηλώσει μονομερώς την ανεξαρτησία της ως Δημοκρατία της Καταλονίας. Μετά το δημοψήφισμα, ο πρόεδρος της καταλανικής κυβέρνησης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρξε αρκετή υποστήριξη για την ανεξαρτησία και επομένως σύντομα θα κάνει αυτή τη μονομερή δήλωση.

Στην περίπτωση αυτής της δήλωσης, η ΕΕ μπορεί μόνο να τονίσει, και πάλι, ότι εάν η Καταλονία γίνει ξεχωριστό κράτος, θα πρέπει να υποβάλει αίτηση για ένταξη στην ΕΕ. Αυτή είναι η ίδια στάση που υιοθέτησε η ΕΕ όσον αφορά το δημοψήφισμα για ανεξαρτησία της Σκωτίας και είναι λογικό, δεδομένου ότι η ένταξη νέου μέλους απαιτεί ομοφωνία των υπαρχόντων μελών. Η Ισπανία, φυσικά, θα μπορούσε να την εμποδίσει και θα πρέπει να αναμένεται το ίδιο και από άλλες χώρες της ΕΕ.

Η ΕΕ πρέπει να υποστηρίξει την Ισπανία κατά των αυτονομιστών για δύο κύριους λόγους. Πρώτον, επειδή η δημοκρατία σημαίνει εγγύηση των δικαιωμάτων των πολιτών και επιβολή του νόμου. Και δεύτερον, επειδή αν επιτρέψει την απόσχιση μιας χώρας θα μπορούσε να αυξήσει μόνο τον εθνικισμό αλλού, ξεχνώντας ότι η ιστορία της Ευρώπης έχει καταστραφεί από τον εθνικισμό.

theconversation.com

Διαβάστε περισσότερα