Διχασμένος ο ΟΠΕΚ στη Βιέννη

Καθώς οι τιμές του πετρελαίου συνεχίζουν να κατρακυλούν, το πάλαι ποτέ κυρίαρχο διεθνές καρτέλ των παραγωγών χάνει την επιρροή του στη παγκόσμια αγορά ενέργειας.

Κατά τη συνεδρίασή του την Πέμπτη στη Βιέννη, ο Οργανισμός Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών, η ομάδα των 12 εθνών που παράγουν πετρέλαιο, είναι υπό πίεση για να ανακοινώσει τουλάχιστον

μέτριες περικοπές, σε μια προσπάθεια να καλύψει τις αγορές. Αλλά τυχόν περικοπές θα είναι μικρές και θα μπορούσαν πιθανότατα να κάνουν ελάχιστα για να στηρίξουν τις τιμές του πετρελαίου, ακόμα και αν οι χώρες επιτύχουν συμφωνία.

Ο ΟΠΕΚ βρίσκεται εν μέσω μιας δίνης δυνάμεων, όπως η μείωση των τιμών κατά περισσότερο από 25 τοις εκατό από τον Ιούνιο σε περίπου 80 δολάρια το βαρέλι. Και η ισχύς του καρτέλ, δηλαδή ο έλεγχός του στο ένα τρίτο της παραγωγής πετρελαίου στον κόσμο, δεν είναι αρκετή για να τις πολεμήσουν.

Οι ασιατικές και ευρωπαϊκές οικονομίες επιβραδύνονται, κάτι που έχει μειώσει τη ζήτηση. Και η προμήθεια αυξάνεται, με τις γεωτρήσεις για σχιστολιθικό πετρέλαιο στις Ηνωμένες Πολιτείες να προσθέτουν περίπου ένα εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως, φέτος. Οι περικοπές του ΟΠΕΚ, υπό την προϋπόθεση ότι τα κράτη έθνη καταλήξουν σε συμφωνία, είναι πιθανό να ανέλθουν σε μόνο ένα εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα. Σε αυτό το επίπεδο, δεν είναι πιθανό να σημειωθεί μια σημαντική διαφορά σε μια αγορά που παράγει περισσότερα από 90 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως.

Αν μη τι άλλο, μια κίνηση από τον ΟΠΕΚ θα περιέπλεκε τους οικονομικούς λογισμούς για τα κράτη-μέλη του, μέσω της μείωσης των εσόδων τους. Η Βενεζουέλα, η Νιγηρία και το Ιράν βασίζονται στα χρήματα του πετρελαίου για να πληρώσουν για κοινωνικά προγράμματα ζωτικής σημασίας για την σταθερότητα τους. «Η αγορά εξέπληξε τον ΟΠΕΚ», σχολιάζει ο Badr H. Jafar, πρόεδρος της Crescent Petroleum, μιας εταιρίας πετρελαίου και φυσικού αερίου με έδρα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. «Σε αυτή τη συνεδρίαση μπορεί να προσπαθήσει να επανακτήσει τον έλεγχο».

Ο ΟΠΕΚ, που ιδρύθηκε πριν από μισό αιώνα και πλέον, κέρδισε την υπεροχή του στην αγορά πετρελαίου από τις γιγαντιαίες πολυεθνικές εταιρείες ενέργειας και χρησιμοποίησε την παραγωγή του για να καθοδηγήσει τις τιμές. Ορισμένα αραβικά μέλη του ΟΠΕΚ οργάνωσαν ένα εμπάργκο πετρελαίου εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών και άλλων χωρών που υποστήριξαν το Ισραήλ κατά τη διάρκεια του πολέμου το 1973, μια κίνηση που αύξησε τις τιμές.

Στη δεκαετία του 1980, προέκυψε ένας νέος εφοδιασμός πετρελαίου στην αγορά, εξαιτίας της νέας παραγωγής από τη Βρετανία, τη Νορβηγία, την Αλάσκα και αλλού. Η Σαουδική Αραβία μείωσε την παραγωγή απότομα για να προσπαθήσει να εξισορροπήσει τις αγορές. Όταν οι άλλοι παραγωγοί δεν μπόρεσαν να ακολουθήσουν, οι Σαουδάραβες επέκτειναν την παραγωγή, συμβάλλοντας στην κατάρρευση των τιμών. Έκτοτε, η ενότητα μεταξύ των μελών του ΟΠΕΚ είναι σποραδική και οι επιλογές της ομάδας αυτή τη στιγμή δεν είναι ελκυστικές. Αν κόψει σημαντικά την παραγωγή και επέλθουν υψηλότερες τιμές, όσοι ασχολούνται με τη γεώτρηση σχιστολιθικού πετρελαίου στις Ηνωμένες Πολιτείες θα έχουν κίνητρο να επενδύσουν περισσότερα και να αυξήσουν την παραγωγή. Αυτό μόνο θα παραγκώνιζε περαιτέρω την παραγωγή του ΟΠΕΚ από τις παγκόσμιες αγορές.

Μια μακρά περίοδος χαμηλών τιμών θα μπορούσε να περιορίσει τελικά την παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου. Αλλά δεν είναι καθόλου σαφές πόσο άσχημα θα πρέπει να είναι ταπράγματα ώστε να επηρεάσουν την παραγωγή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ακόμη και με την πρόσφατη αδυναμία, η αμερικανική παραγωγή συνεχίζει να αυξάνεται σημαντικά. Οι εγκαταστάσεις σχιστόλιθου Bakken και Eagle Ford στη Βόρεια Ντακότα και το Τέξας - δύο κύριες κινητήριες δυνάμεις της ενεργειακής αναγέννηση της χώρας – αύξησαν την παραγωγής κατά 90.000 βαρέλια ημερησίως τον Οκτώβριο, μέχρι 3,4 τοις εκατό από τον προηγούμενο μήνα, σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων Bentek Energy.

Ορισμένες χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν δημιουργήσει «rainy-day funds» (Ταμεία για τις δύσκολες μέρες) 2 τρις δολαρίων, και θα μπορούσαν να αντέξουν σε μια μακρά περίοδο χαμηλών τιμών. Άλλοι, όπως η Βενεζουέλα και το Ιράν, θα αισθανθούν την πίεση. Οι δύο χώρες έχουν ζητήσει μειώσεις των παραδόσεων, αν και δεν είναι σε οικονομική θέση να μειώσουν την παραγωγή από μόνη της.

Αξιωματούχοι στη Σαουδική Αραβία κρατούν τη σιωπή του τελευταία, προκαλώντας ακόμα μεγαλύτερη αναταραχή στις αγορές. Η Σαουδική Αραβία είναι η βάση του καρτέλ. Και οι αναλυτές λένε ότι οι Σαουδάραβες και ο ΟΠΕΚ μπορεί να προσπαθήσουν να επινοήσουν μια συντονισμένη στρατηγική για να στηρίξουν τις αγορές. «Ο ΟΠΕΚ παρακολουθεί και δεν ενεργεί επειδή υπάρχουν κυριολεκτικά πολύ λίγα που μπορεί να κάνει», λέει ο Sadad al-Husseini, πρώην αντιπρόεδρος εξερεύνησης και παραγωγής στη Saudi Aramco, της εθνικής εταιρείας πετρελαίου.

Ο ΟΠΕΚ έχει λάβει δύσκολες αποφάσεις και στο παρελθόν. Το 2008, ο οργανισμός συμφώνησε σε περικοπές 4,2 εκατ. βαρελιών την ημέρα για να ανακόψει την πτώση των τιμών κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Δούλεψε, με το πετρέλαιο να φθάνει περίπου τα 37 δολάρια το βαρέλι πριν αρχίσει να ανακάμπτει σταθερά. Αυτή τη φορά, ωστόσο, οι αναλυτές λένε ότι ο ΟΠΕΚ φαίνεται πιο διχασμένος. «Ο ΟΠΕΚ έχει διασπαστεί: στην πλειοψηφία δεν αρέσουν τα τρέχοντα επίπεδα τιμών, για τη μειοψηφία δεν πειράζει», σχολιάζει ο Kamel al-Harami, πρώην πρόεδρος της Kuwait Petroleum International, μιας κρατικής εταιρείας πετρελαίων.

Τρεις παραγωγοί του Περσικού Κόλπου που ανήκουν στη μειοψηφία, η Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, αντιπροσωπεύουν περίπου το ήμισυ της παραγωγής του οργανισμού. Έχουν πληγεί ελάχιστα από τις χαμηλές τιμές και μπορεί ακόμη και να βοηθηθούν μακροπρόθεσμα, αν οι επενδύσεις σε ανταγωνιστικές εγκαταστάσεις πετρελαίου υψηλού κόστους στον Καναδά και τις Ηνωμένες Πολιτείες στερέψουν. Και οι τρεις χώρες είναι αντίπαλοι του Ιράν, που είναι πιο ευάλωτο στις χαμηλότερες τιμές.

Αλλά οι κυρώσεις, οι εσωτερικές διαμάχες και οι πολιτικές αναταραχές μείωσαν την παραγωγή στο Ιράν και τη Βενεζουέλα και κατέστησαν την παραγωγή στη Λιβύη αναξιόπιστη. Ο Fereidun Fesharaki, πρόεδρος της εταιρείας έρευνας αγοράς FGE, εκτιμά ότι περίπου 3,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, περισσότερο από το 10 τοις εκατό της παραγωγής του ΟΠΕΚ, μπορεί να είναι εκτός αγοράς για τους λόγους αυτούς.

Αναλυτές σε θέματα ενέργειας υποστηρίζουν ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα του ΟΠΕΚ είναι η επανάσταση στο σχιστολιθικό πετρέλαιο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι σιδηροδρομικές γραμμές που συνδέουν πετρελαιοπηγές της Βόρειας Ντακότα με την Ανατολική Ακτή ενίσχυσαν τις εγχώριες προμήθειες, αναγκάζοντας τους νιγηριανούς παραγωγούς και άλλους στην Αφρική να εξάγουν περισσότερο πετρέλαιο στην Κίνα και την υπόλοιπη Ασία. Η Σαουδική Αραβία, με τη σειρά της, έχει μειώσει τις τιμές για να προστατεύσει το μερίδιό της στις αγορές της Ασίας.

Ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν περιορισμοί σχετικά με την αποστολή αργού από τις Ηνωμένες Πολιτείες, υπήρξε μια έκρηξη στις εξαγωγές προϊόντων διύλισης στην Ευρώπη και αλλού, παρεμβαίνοντας περαιτέρω σε αγορές του ΟΠΕΚ. Δεδομένου ότι η εγχώρια παραγωγή αργού αυξάνεται, οι πολιτικές πιέσεις για την άρση της απαγόρευσης των εξαγωγών συνολικά αρχίζουν να συσσωρεύονται.

Προσθέτοντας τις δυσκολίες, ο ΟΠΕΚ λειτουργεί χωρίς ποσοστώσεις από το τέλος του 2011, όταν συμφώνησε σε ένα στόχο παραγωγής της ομάδας, αντί των ατομικών ορίων της χώρας. Η εκ νέου επιβολή ποσοστώσεων θα μπορούσε να είναι μια μακρά και σκληρή άσκηση εφόσον οι στόχοι έχουν πολιτική και οικονομική σημασία για κάθε χώρα.

Το Ιράκ έχει αυξήσει την παραγωγή του και μπορεί να την αυξήσει περαιτέρω τώρα που έχει επιτευχθεί μια ενδιάμεση συμφωνία με την αυτόνομη περιοχή του Κουρδιστάν για την κατανομή των εσόδων από το κουρδικό πετρέλαιο. Το Ιράκ είναι επίσης απίθανο να συμφωνήσει σε περιορισμό της παραγωγής, καθώς αγωνίζεται να αντισταθεί στο Ισλαμικό Κράτος. «Η ομάδα έχει πάει στη Βιέννη με το στόχο και ελπίδα για την επίτευξη κάποιας μορφής περικοπής, αλλά το χρονοδιάγραμμα και η έκταση της περικοπής παραμένει στον αέρα» λέει ο Richard Mallinson, αναλυτής της Energy Aspects, με έδρα το Λονδίνο.

Οι αναλυτές λένε ότι χωρίς ποσοστώσεις, τυχόν περικοπές μπορεί να καταλήξουν να είναι χωρίς νόημα. Αλλά μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολο για τους Σαουδάραβες να πείσουν άλλα μέλη του ΟΠΕΚ να συμφωνήσουν να μοιραστούν τις περικοπές, καθώς η χώρα είναι πιθανό να επιμείνει. «Οι Σαουδάραβες δεν έχουν ξεχάσει την αποπνικτική εμπειρία της δεκαετίας του 1980», όταν η χώρα μείωσε την παραγωγή από μόνη της και έχασε σημαντικό μερίδιο, λέει ο Bhushan Bahree, επί χρόνια αναλυτής του ΟΠΕΚ, ο οποίος είναι τώρα στην εταιρεία έρευνας αγοράς IHS. «Δεν θέλουν αυτό να επαναληφθεί».

www.nytimes.com

Διαβάστε περισσότερα