Μπορεί η Ρωσία να ωθήσει τη Συρία σε αφοπλισμό;

Η Συρία θεωρείται ότι έχει μέχρι και 40 εγκαταστάσεις με αποθηκευμένα χημικά όπλα ή ουσίες για την παρασκευή αερίου μουστάρδας και άλλων νευροτοξικών αερίων. Μπορεί η Ρωσία να την πείσει να προχωρήσει σε αφοπλισμό;

Εάν η Ρωσία πείσει την Συρία να παραδώσει το χημικό οπλοστάσιό της, θα μπορούσε να αναβάλει την απειλή της άμεσης στρατιωτικής δράσης των ΗΠΑ

για μήνες τουλάχιστον, αλλά επίσης θα ενέπλεκε τη Δαμασκό σε νέες διεθνείς υποχρεώσεις που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την περίπτωση εξωτερικής παρέμβασης εάν παραβεί τους νόμους. Η εξέλιξη προσφέρει στη Δαμασκό έναν προφανή δρόμο εξαγοράς χρόνου. Θα ήταν πολύ δύσκολο πολιτικά για την κυβέρνηση Ομπάμα, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, να αναλάβει στρατιωτική δράση, ενώ η διαδικασία βρισκόταν σε εξέλιξη. Αλλά την ίδια στιγμή, οι νομικές υποχρεώσεις της Συρίας θα βάθαιναν μέρα με τη μέρα.
«Είναι ένας τρόπος για να αποφευχθεί η κλιμάκωση της σύγκρουσης από εξωτερικές δυνάμεις, κι έτσι θα μπορούσε να είναι μια καλή αρχή. Θα ενισχύσει τη Σύμβαση για τα Χημικά Όπλα (CWC)» δήλωσε ο Michael Elleman , ανώτερος ερευνητής στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών. «Η ανησυχία μου είναι ότι οι Ρώσοι δεν έχουν αυτή την δύναμη πάνω στον Άσαντ. Οι άλλες ερωτήσεις είναι πόσο καιρό πρόκειται να διαρκέσει αυτό, αν θα περιλαμβάνει μόνο το απόθεμα όπλων ή το σύνολο του προγράμματος παραγωγής και ποιος θα διατηρήσει την ασφάλεια ενώ η διαδικασία αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη».

Η Συρία θεωρείται ότι έχει μέχρι και 40 τοποθεσίες όπου είναι αποθηκευμένα είτε χημικά όπλα ή προπαρασκευαστικές ουσίες για το αέριο μουστάρδας και νευροτοξικά αέρια όπως το σαρίν και, ενδεχομένως, το VX . Δεδομένου ότι ο εμφύλιος πόλεμος έχει ενταθεί, είναι πιθανό τα όπλα να έχουν διασκορπιστεί περισσότερο. Ο Elleman είπε ότι υπήρξαν κάποιες αναφορές, ότι οι προπαρασκευαστικές ουσίες για τα νευροτοξικά αέρια είχαν αναμιχθεί στο πεδίο της μάχης από τις στρατιωτικές μονάδες που είναι υπεύθυνες γι’ αυτά. Αυτό θα περιέπλεκε κάθε υπολογισμό και προσπάθεια ελέγχου – και θα έκανε την απομάκρυνση και την καταστροφή τους έναν πραγματικό εφιάλτη.

«Κάτι τέτοιο είναι πιθανό, αλλά αν πρόκειται να προσπαθήσουν να μεταφέρουν τα όπλα θα υπάρχουν πολλά πρακτικά θέματα» δήλωσε ο Richard Guthrie, ένας Βρετανός ειδικός σε χημικούς και βιολογικούς πολέμους. «Θα πρέπει να μπουν μέσα τα στρατεύματα του ΟΗΕ και να τους παρέχουν τροφή, νερό και την προστασία τους. Εάν μετακινήσουν αυτά τα όπλα, υπάρχει ο κίνδυνος διαρροής. Για να τα καταστρέψουν in situ, εξαρτάται από το πού βρίσκονται. Θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια ζώνη ασφαλείας γύρω από αυτά, αλλά τα χημικά όπλα είναι πιθανό να είναι σε στρατιωτικές βάσεις και θα συμφωνήσει το καθεστώς ότι τίποτα δεν μπορεί να συμβεί σε μια ακτίνα 10 χιλιομέτρων, συμπεριλαμβανομένων των βάσεων;» Αν η Συρία είναι σοβαρή για το θέμα, το πρώτο βήμα θα είναι ο Άσαντ να υπογράψει μια συμφωνία για να ενταχθούν στην CWC. Τριάντα ημέρες αφού το έγγραφο προσχώρησης υποβληθεί στο γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, η Συρία θα γίνει επίσημα το 190ο κράτος που συμμετέχει στη συμφωνία. Μετά από αυτό, η Σύμβαση θα καταστεί δεσμευτική, οποιαδήποτε χρήση ή αποθήκευση χημικών ουσιών ή πυρομαχικών θα καταστεί παράνομη και η χώρα θα πρέπει να υποβληθεί σε επείγοντα έλεγχο μέσα σε 24 ώρες από την ανακοίνωση, αν κατηγορηθεί για εξαπάτηση.
Μετά την υπογραφή της CWC, η Συρία θα πρέπει να παρέχει έναν πλήρη απολογισμό των αποθεμάτων της, σε ένα σημείο όπου θα πρέπει είτε να παραδεχθεί τι έχει παραγάγει και να δηλώσει αν έχει διατηρήσει την πλήρη διαχείριση των όπλων, ή να παραδεχτεί ότι είχε χάσει τον έλεγχο. Το καθεστώς θα πρέπει στη συνέχεια να επιτρέψει στους επιθεωρητές του Οργανισμού για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (OPCW), που εδρεύει στη Χάγη, να ελέγξει το απόθεμα και να σφραγίσει τα όπλα και τους κάδους χημικών.
Σύμφωνα με τη σύμβαση, είναι δουλειά του κράτους που συμμετέχει στη συνθήκη και παραδίδει τα όπλα του να πραγματοποιήσει την καταστροφή υπό την εποπτεία του OPCW και να πληρώσει για τη διαδικασία. Η καταστροφή των κάδων των χημικών ουσιών είναι σχετικά απλή. Χύνονται σε ειδικά μηχανήματα που τα ανακατεύουν με μέσα εξουδετέρωσης. Η διάλυση βομβών και πυραύλων που έχουν ήδη εξοπλιστεί με χημικές ουσίες είναι πιο περίπλοκη και απαιτεί μια έκρηξη σε ειδικό σκάφος για να πραγματοποιηθεί το δύσκολο και επικίνδυνο χρονοδιάγραμμα της διαδικασίας. Ο χρόνος της δήλωσης, του ελέγχου και της καταστροφής των όπλων είναι θέμα διαπραγμάτευσης με τον OPCW, ο οποίος μπορεί να θέσει ένα χρονοδιάγραμμα, αλλά πρέπει να ακούσει και τα αιτήματα του κράτους, αν θεωρεί ότι είναι πάρα πολύ βιαστικά. Η Συρία δεν θα είναι το πρώτο κράτος που παραδίδει τα χημικά όπλα του. Επτά χώρες το έχουν πράξει στην 16χροη ύπαρξη του OPCW: η Αλβανία, η Ινδία, οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Ιαπωνία, η Λιβύη και μια χώρα που δεν κατονομάστηκε και πιστεύεται ευρέως ότι είναι η Νότια Κορέα, έχουν καταστρέψει ή βρίσκονται στη διαδικασία καταστροφής των αποθεμάτων τους.
Η Ρωσία και οι ΗΠΑ δεν έχουν ακόμη καταστρέψει το ψυχροπολεμικό τους απόθεμα πλήρως. Η πιο κοντινή περίπτωση με τη Συρία είναι η Λιβύη, η οποία άρχισε να καταστρέφει τα αποθέματά της υπό την εποπτεία του OPCW τον Οκτώβριο του 2010 και ήταν ακριβώς στα μέσα της διαδικασία όταν έπεσε το καθεστώς Καντάφι. Όταν μια νέα κυβέρνηση ανέλαβε χρειάστηκαν έως και 18 μήνες για να δημιουργήσει την υποδομή και πάλι. Η Λιβύη έχει καταστρέψει πλέον όλα τα χημικά αποθεματικά της σε δεξαμενές, αλλά πρόσφατα βρήκε κάποια προηγουμένως αδήλωτα χημικά οπλοστάσια που θα χρειαστεί αρκετούς μήνες για να τα διαλύσει.

http://www.theguardian.com/world/2013/sep/10/can-russia-push-syria-to-disarm