Μπορεί η Europol να γίνει ένα ευρωπαϊκό FBI;

Οι επιθέσεις στο Παρίσι εντείνουν τις εκκλήσεις για ένα ευρωπαϊκό FBI, αλλά πολλοί -ανάμεσά τους και οι Δανοί που διεξάγουν δημοψήφισμα για το θέμα- παραμένουν διστακτικοί.

Ένας σκοτεινός ευρωπαϊκός οργανισμός που ονομάζεται Europol ξεκίνησε ένα πρόγραμμα το 2014 για την αποθήκευση πληροφοριών σχετικά με χιλιάδες ύποπτους που ταξιδεύουν εκτός συνόρων για να προβούν σε τρομοκρατικές ενέργειες,

συμπεριλαμβανομένων των ισλαμιστών "ξένων μαχητών" στη Συρία και το Ιράκ. Η πρωτοβουλία Focal Point Travelers (Σημείο Επαφής Ταξιδιωτών) ελήφθη εν μέσω μιας ανησυχητικής τάσης και εξέφρασε την ελπίδα να βοηθήσει τις ευρωπαϊκές χώρες να ασχοληθούν με το θέμα, συλλέγοντας, αναλύοντας και ανταλλάσσοντας πληροφορίες σχετικά με την στρατολόγηση και τις κινήσεις των επίδοξων τζιχαντιστών και την επιστροφή τους. Αλλά η Europol δεν είχε ποτέ ευρεία συμμετοχή από τις κυβερνήσεις, λαμβάνοντας πληροφορίες σχετικά με μόνο 2.000 από αυτούς - λιγότερους δηλαδή από τους μισούς ξένους μαχητές που είναι γνωστοί στις υπηρεσίες ασφαλείας της ΕΕ.

«Υπάρχει μια μαύρη τρύπα πληροφοριών», δήλωσε ο διευθυντής της Europol Ρομπ Γουέινραϊτ. Μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι, η αντίσταση της Ευρώπης στην ανταλλαγή πληροφοριών έχει μειωθεί, με τους πολιτικούς να επικαλούνται τη διαιρεμένη προσέγγιση του μπλοκ ως έναν σημαντικό παράγοντα για τον οποίο οι τζιχαντιστές λειτουργούν ελεύθερα στην ηπειρωτική Ευρώπη, παρά το γεγονός ότι είναι γνωστοί στην αστυνομία (σε ορισμένες περιπτώσεις). Τώρα ορισμένα μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Κοινοβουλίου και ορισμένες κυβερνήσεις θέλουν να επιβαρύνουν την Europol, η οποία "γεννήθηκε" στη Χάγη το 1994 ως μονάδα ναρκωτικών της ΕΕ και μετατράπηκε σε μια πανευρωπαϊκή έκδοση του αμερικανικού Federal Bureau of Investigation. Αυτό ήταν το όραμα του πρώην Γερμανού καγκελάριου Χέλμουτ Κολ, όταν προέτρεψε στη δημιουργία μιας υπηρεσίας τύπου FBI με σαρωτικές εξουσίες, το 1991.

Αλλά ακόμα και μετά από μία από τις πλέον θανατηφόρες τρομοκρατικές επιθέσεις σε μια δυτική πόλη μετά την 11η Σεπτεμβρίου, η ιδέα φαίνεται απίθανο να ξεπεράσει τα πολιτικά και πολιτιστικά εμπόδια που παρεμποδίζουν τη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού οργανισμού εδώ και χρόνια. Εδώ και δύο δεκαετίες, η Europol δεν έχει εξουσίες σύλληψης, και εμποδίζεται στην αποστολή της να συντονίζει τις πληροφορίες μεταξύ των υπηρεσιών ασφαλείας της ΕΕ για το οργανωμένο έγκλημα και την τρομοκρατία, από την απροθυμία των κυβερνήσεων της ΕΕ για την ανταλλαγή πληροφοριών.

Μόνο τα μισά από τα 28 μέλη της ΕΕ είχαν καταγράψει ξένους μαχητές στο Σύστημα Πληροφοριών της Europol, την κύρια βάση δεδομένων για την εγκληματικότητα, από την ημέρα των επιθέσεων στο Παρίσι, σύμφωνα με εσωτερικό έγγραφο από τον συντονιστή Αντιτρομοκρατικής Δράσης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Gilles de Kerchove. Ο Kerchove τόνισε την ανάγκη για "περαιτέρω πολιτική βούληση" ώστε να συγκεντρωθούν στοιχεία σχετικά με τους ξένους μαχητές. Οι μισές από τις πληροφορίες της βάσης δεδομένων της Focal Point Travelers προήλθαν από μόλις έξι χώρες, είπε, μεταξύ των οποίων και μία χώρα εκτός ΕΕ.

Η συνεργασία απέτυχε

Πριν από τις επιθέσεις του Παρισιού, υπήρχαν σχέδια για την ενίσχυση της συνεργασίας για την ασφάλεια μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Αντιτρομοκρατικής αρχίζει να λειτουργεί τον Ιανουάριο και θα ενισχύσει την ικανότητα παρακολούθησης στο Διαδίκτυο και συγκέντρωσης στοιχείων σχετικά με τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, την παράνομη διακίνηση όπλων και την εποπτεία των ξένων μαχητών".

Μετά τις επιθέσεις, ωστόσο, και τον επακόλουθο εκφοβισμό που έθεσε τις Βρυξέλλες στο ανώτατο επίπεδο συναγερμού για τρομοκρατία επί έξι ημέρες, ορισμένοι αξιωματούχοι της ΕΕ θέλουν να πάνε πολύ πιο πέρα και να εξοπλίσουν την ΕΕ με τη δική της μυστική υπηρεσία. Ο Επίτροπος Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ Δημήτρης Αβραμόπουλος δήλωσε σε μια συνάντηση των υπουργών Εσωτερικών στις 20 Νοεμβρίου ότι "ήρθε η στιγμή" αυτό να εφαρμοστεί. Ο Σαρλ Μισέλ, πρωθυπουργός του Βελγίου, ζήτησε τη δημιουργία μιας "ευρωπαϊκής CIA", αν και το FBI ταιριάζει μάλλον καλύτερα στη σύγκριση. Ο Μισέλ - του οποίου οι υπηρεσίες πληροφοριών αμφισβητήθηκαν όταν αποκαλύφθηκε ότι οι επιθέσεις του Παρισιού συντονίστηκαν και εκτελέστηκαν από ένα ισλαμικό δίκτυο με βάση τις Βρυξέλλες - παραδέχθηκε στην βελγική τηλεόραση ότι αν και οι ύποπτοι στο Παρίσι, όπως και σε άλλες τρομοκρατικές επιθέσεις , ήταν γνωστοί στις υπηρεσίες ασφαλείας, "δεν ξέραμε πώς να χρησιμοποιήσουμε σωστά τις πληροφορίες που είχαμε για την πρόληψη της [τρομοκρατικής] πράξης που έγινε".

Η ιδέα ενός ευρωπαϊκού FBI έχει επίσης κερδίσει κάποιο έδαφος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που θα μπορούσε να διεκδικήσει την εποπτεία ενός τέτοιου πανευρωπαϊκού οργανισμού της ΕΕ αν δημιουργηθεί. Ο Γκι Φερχόφστατ, πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου, και επικεφαλής του φιλελεύθερου μπλοκ ALDE στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δήλωσε: "Η τρομοκρατία δεν γνωρίζει σύνορα. Οι υπηρεσίες πληροφοριών δεν πρέπει να έχουν σύνορα επίσης". "Τα πρόσφατα γεγονότα έδειξαν ότι χρειαζόμαστε μια ευρωπαϊκή υπηρεσία πληροφοριών, επειδή οι σημερινές μέθοδοι συνεργασίας μεταξύ των εθνικών υπηρεσιών ασφαλείας και πληροφοριών έχουν αποτύχει" πρόσθεσε. "Χρειαζόμαστε ένα ευρωπαϊκό σύστημα που να μπορεί να διασφαλίσει την υποχρεωτική ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τρομοκρατικές απειλές".

Η ΕΕ έχει ήδη αρχίσει να λαμβάνει μέτρα για να ενισχύσει την εντολή της Europol. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο συμφώνησαν τη Δευτέρα σχετικά με τους νέους κανόνες διακυβέρνησης της Europol, επιτρέποντάς της να συστήσει εξειδικευμένες μονάδες καταπολέμησης της τρομοκρατίας και να ασκεί μεγαλύτερη πίεση σε χώρες της ΕΕ να παράσχουν στοιχεία. Το κείμενο εξακολουθεί να χρειάζεται έγκριση από τους υπουργούς της ΕΕ και την ολομέλεια του Κοινοβουλίου.

Προστασία των πηγών

Οι ευρωπαϊκές χώρες είναι πάντα διστακτικές στο να παραχωρήσουν κάποια εθνική κυριαρχία και ακόμα πιο διστακτικές όταν πρόκειται για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Κάποιες απορρίπτουν τις προτάσεις για το περιφερειακό γραφείο πληροφοριών. "Δεν θα πρέπει να επικεντρώσουμε τις προσπάθειές μας στη δημιουργία μιας νέας ευρωπαϊκής υπηρεσίας πληροφοριών τώρα", δήλωσε ο υπουργός Εσωτερικών της Γερμανίας Τόμας ντε Μεζιέρ, μετά τη συνάντησή των υπουργών στις Βρυξέλλες για να συζητήσουν τις επιθέσεις του Παρισιού. "Δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα είμαστε διατεθειμένοι να εγκαταλείψουμε την εθνική μας κυριαρχία".

"Η ευαισθησία των πληροφοριών και ο τρόπος με τον οποίο συλλέγονται ενθαρρύνει τις υπηρεσίες να δώσουν προτεραιότητα σε μια αυστηρά διμερή επικοινωνία", δήλωσε ο Αρνό Ντανζάν, ένας πρώην Γάλλος αξιωματούχος ο οποίος είναι τώρα ευρωβουλευτής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. "Μια ευρύτερη κατανομή των πόρων θα έθιγε την προστασία των πηγών".

Ορισμένες χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας και του Βελγίου, είναι πιο ανοικτές στην παροχή μεγαλύτερου ρόλου στην Europol, όσον αφορά την ανταλλαγή πληροφοριών. Το Βέλγιο, για παράδειγμα, έχει ένα μόνιμο αξιωματικό σύνδεσμο από τις εθνικές υπηρεσίες πληροφοριών του στην Europol.

"Το Βέλγιο υποστηρίζει την ιδέα ότι η Europol θα πρέπει να γίνει το κέντρο εγκληματολογικών πληροφοριών της ΕΕ στον τομέα του τόσο σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας", δήλωσε ένας βέλγος αξιωματούχος, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας. "Αυτό που πρέπει να συμβεί είναι ότι όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα πρέπει να θέσουν κατά μέρος τις επιφυλάξεις τους και να αρχίσουν τη συμβολή τους στη Europol σε όλους τους τομείς". Αλλά ακόμη και ο Γουέινραϊτ, ο οποίος εργαζόταν για την βρετανική υπηρεσία ασφάλειας της Βρετανίας MI5 ως αναλυτής πληροφοριών ειδικευμένος στο οργανωμένο έγκλημα και την τρομοκρατία, αναγνωρίζει ότι θα ήταν πολιτικά δύσκολο να παρατείνει την εντολή του οργανισμού του πέρα από τον ρόλο που του αποδίδει η Συνθήκη της Λισαβόνας: να υποστηρίζει τις εθνικές υπηρεσίες επιβολής του νόμου με τη συλλογή, ανάλυση και ανταλλαγή πληροφοριών.

Ρόλος στην πρώτη γραμμή

Ωστόσο, το γεγονός ότι η Europol συνδέεται μάλλον με τις εθνικές αστυνομικές δυνάμεις, παρά με τις μυστικές υπηρεσίες, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί προς όφελος της σε μια εποχή που οι ομάδες, όπως οι επιτιθέμενοι του Παρισιού, λειτουργούν "στα όρια της εγκληματικότητας και της τρομοκρατίας", όπως σχολιάζει ο Γουέινραϊτ. Ο Ιμπραήμ Αμπντεσλάμ, ο οποίος ανατινάχθηκε έξω από το καφέ Comptoir Voltaire στο Παρίσι στις 13 Νοεμβρίου, είχε ένα καφέ στις Βρυξέλλες που ήταν πασίγνωστο για διακίνηση ναρκωτικών και το οποίο έκλεισαν οι αρχές εννέα ημέρες πριν από τις επιθέσεις. Ο ίδιος και ο αδελφός του Σαλάχ, ο οποίος εξακολουθεί να διαφεύγει, ανακρίθηκαν από την βελγική αστυνομία νωρίτερα αυτό το έτος για την αποτυχημένη προσπάθεια του Ιμπραήμ να ταξιδέψει στη Συρία, αλλά δεν συνελήφθησαν, ούτε ενημερώθηκε η γαλλική αστυνομία. Η ολλανδική αστυνομία τους σταμάτησε κατά τη διάρκεια ελέγχου ρουτίνας νωρίτερα φέτος, τους επέβαλε πρόστιμο 70 ευρώ για μεταφορά μικρής ποσότητας χασίς και στη συνέχεια τους άφησε ελεύθερους. "Δεν ήταν στο σύστημά μας, κι έτσι τους αφήσαμε ελεύθερους" δήλωσε η εκπρόσωπος της εθνικής αστυνομίας στην Ολλανδία.

Σύμφωνα με αρκετούς αξιωματούχους της ΕΕ, το όνομα του Σαλάχ Αμπντεσλάμ δεν ήταν στη βάση δεδομένων της Europol. Η Europol αρνήθηκε να παράσχει οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με τις έρευνες. Έξι ώρες μετά τις επιθέσεις του Παρισιού, η Europol διαβίβασε στις γαλλικές αρχές περίπου 500 πληροφορίες σχετικά με υπόπτους, συνδέοντάς τους με «πυροβόλα όπλα, διακίνηση ναρκωτικών, λαθρεμπόριο ανθρώπων και ούτω καθεξής". "Ελέγχουμε τεράστιες ποσότητες δεδομένων που οι ερευνητές στη Γαλλία μοιράστηκαν μαζί μας ... και εντοπίζουμε πολλές ενδιαφέρουσες συνδέσεις εκεί», είπε, προσθέτοντας ότι η Europol απέστειλε επίσης μερικά στελέχη για να βοηθήσει την αστυνομία στο Παρίσι, ενώ χρησιμοποίησε δικό της αραβόφωνο προσωπικό για να βοηθήσει στην παρακολούθηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Ο επικεφαλής της Europol αναγνωρίζει ότι υπάρχει πίεση στο γραφείο του για να αναλάβει περισσότερο έναν "ρόλο στην πρώτη γραμμή", ακόμη και αν δεν γίνει ένα ευρωπαϊκό FBI.

"Οι πολιτικές προσδοκίες σχετικά με την Europol αυξάνονται, θεωρώντας ότι πράγματι θα μπορούσε να παρέχει ένα κεντρικό ρόλο στην Ευρώπη, όσον αφορά τη διασύνδεση των αστυνομικών υπηρεσιών και μάλιστα των υπηρεσιών ασφαλείας, με ένα πιο αποτελεσματικό μέσο για την ανταλλαγή πληροφοριών και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας", δήλωσε. "Θα δείτε ένα ισχυρότερο επίπεδο δραστηριότητας, ίσως ένα ισχυρότερο προφίλ, και περισσότερες υπηρεσίες από την Europol στον τομέα της τρομοκρατίας. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία γι 'αυτό".

politico.eu

Διαβάστε περισσότερα