Αναζητώντας την κρυφή περιουσία του Πούτιν

Όταν η κυβέρνηση Ομπάμα επέβαλε κυρώσεις σε Ρώσους τον περασμένο μήνα απαντώντας στην ένοπλη επέμβαση της Μόσχας στην Ουκρανία, ένας από τους στόχους ήταν ο ιδιοκτήτης μιας εμπορικής εταιρείας που ονομάζεται Gunvor Group. Το όνομά Γκενάδι Τιμτσένκο δεν σήμαινε πολλά για τους περισσότερους Αμερικανούς, αλλά στην ανακοίνωση του αμερικανικού Υπουργείου Οικονομικών υπήρχαν πολλές λέξεις που σίγουρα δεν θα περνούσαν απαρατήρητες από τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν. «Ο Πούτιν» έγραφε, «έχει επενδύσει στην Gunvor και μπορεί

Επί χρόνια, η υποψία ότι ο Πούτιν έχει μια μυστική περιουσία έχει ιντριγκάρει τους μελετητές, τους αναλυτές του κλάδου, την αντιπολίτευση, τους δημοσιογράφους και τις μυστικές υπηρεσίες. Πολλοί αριθμοί ακούγονται, από 40 δισεκατομμύρια αμερικανικά δολάρια ως και 70 δισεκατομμύρια δολάρια, που στη θεωρία τον κάνουν τον πλουσιότερο αρχηγό κράτους στην παγκόσμια ιστορία.

Παρόλες τις φήμες και τις εικασίες, όμως, υπήρξαν ελάχιστα ή και καθόλου αποδεικτικά στοιχεία και η Gunvor αρνήθηκε σθεναρά οποιουσδήποτε οικονομικούς δεσμούς με τον Πούτιν. Όμως, η αντίδραση του Ομπάμα στην ουκρανική κρίση αναζωπύρωσε το 15ετές παγκόσμιο κυνήγι για την κρυφή περιουσία του Πούτιν. Προς το παρόν δεν έχουν επιβληθεί κυρώσεις στον Πούτιν και πολλοί θεωρούν ότι αυτό θα ήταν μια «πυρηνική» κλιμάκωση. Επιβλήθηκαν όμως κυρώσεις στο στενό περιβάλλον του Πούτιν, όπως στον πρόεδρο της κρατικής Rosneft, Ιγκόρ Σετσίν.

Οι αρνήσεις του Πούτιν
Τα δηλωθέντα εισοδήματα του Πούτιν για το 2013 ήταν μόλις 102.000 δολάρια, σύμφωνα με ανακοίνωση του Κρεμλίνου αυτό το μήνα. Επί χρόνια, αρνείται σθεναρά ότι έχει τεράστια προσωπική περιουσία. «Έχω δει κάποια σχετικά ρεπορτάζ», είπε σε συνέντευξη Τύπου το 2008. «Είναι κουτσομπολιά που δεν αξίζει να συζητήσουμε. Είναι απλά σκουπίδια».
Το πόσο ο Πούτιν ενδιαφέρεται για τα χρήματα είναι από καιρό ένα θέμα συζήτησης τόσο στη Ρωσία όσο και στη Δύση. Από τους μισθούς του επί εποχής KGB, πολλοί θεωρούν ότι ο Πούτιν καθοδηγείται περισσότερο από την εξουσία και τον εθνικισμό παρά από το υλικό κέρδος. Με την πρόσβαση σε κυβερνητικά προνόμια, όπως παλάτια , αεροπλάνα και πολυτελή αυτοκίνητα, έχει φαινομενικά μικρή ανάγκη για προσωπικό πλούτο.

Κάποιοι όμως έχουν επιστήσει την προσοχή στα ακριβά του ρολόγια και στην κατασκευή ενός παραθαλάσσιου παλατιού, το οποίο το Κρεμλίνο διέψευσε ότι χτιζόταν για τον Πούτιν. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ο Πούτιν μπορεί να θέλει τα χρήματα ως ένδειξη στάτους, σε μια κοινωνία της οποίας η μετάβαση στον καπιταλισμό έχει δημιουργήσει άμεσα δισεκατομμυριούχους από τα συντρίμμια του κομμουνισμού.
Το Υπουργείο Οικονομικών δεν έχει στοιχεία που να στηρίζουν τον ισχυρισμό του σχετικά με τον Πούτιν. Η Gunvor, μια εταιρεία με έδρα την Ελβετία που είναι παγκοσμίως η τέταρτη μεγαλύτερη έμπορος πετρελαίου και είχε 91 δις δολάρια έσοδα πέρυσι, είπε ότι προσκόμισε έγγραφα στο Υπουργείο Οικονομικών που διαψεύσουν οποιαδήποτε σχέση με τον Πούτιν.

Ορισμένοι αξιωματούχοι της κυβέρνησης Ομπάμα έχουν υποστηρίξει την δημοσίευση λεπτομερειών των όσων γνωρίζουν οι ΗΠΑ για τον πλούτο του Πούτιν, ώστε να εκτεθεί στο ρωσικό λαό, μια πρόταση που μέχρι στιγμής αρνείται ο Λευκός Οίκος. Ορισμένοι βουλευτές στο Κογκρέσο συζητούν νομοθεσία που θα απαιτεί από την κυβέρνηση να δημοσιεύει μια εκτίμηση της συνολικής περιουσία τους Πούτιν.
Αμερικανικά διπλωματικά τηλεγραφήματα που έλαβε η οργάνωση WikiLeaks δείχνουν την συνεχή προσοχή στο θέμα. Τα έγγραφα συνδέουν τον Πούτιν όχι μόνο με την Gunvor αλλά και με την Surgutneftegaz, μια μεγάλη εταιρεία πετρελαιοειδών, ακόμα και την Gazprom, αλλά χρησιμοποιούνται λέξεις όπως «φημολογείται». Σε ένα, για παράδειγμα, διπλωμάτες ανέφεραν για ένα στέλεχος της General Electric που εργαζόταν στην περιοχή, ο οποίος είπε κατ’ ιδίαν ότι ο Γιακούνιν, ο πρόεδρος των κρατικών Ρωσικών Σιδηροδρόμων, «έχει δώσει αρκετά μεγάλες πληρωμές σε μετρητά στον Πούτιν» και εκτίμησε ότι ο Ρώσος ηγέτης είχε «πάνω από 10 δις δολάρια».
Η C.I.A. το 2007 έκανε μια μυστική εκτίμηση του πλούτου του Πούτιν, που δεν έχει δημοσιευθεί ποτέ, σύμφωνα με αξιωματούχους που την έχουν διαβάσει. Η εκτίμηση, δήλωσαν οι αξιωματούχοι, κυρίως ακολουθούσε κάποιους ισχυρισμούς που αργότερα έκανε δημοσίως ένας ρώσος πολιτικός αναλυτής, ο οποίος είπε ότι ο Πούτιν έλεγχε μετοχές στην Gunvor, την Gazprom και την Surgutnefgaz που αντιστοιχούσαν σε περίπου 40 δις δολάρια εκείνη την εποχή.

Οι προσπάθειες αποκάλυψης
Κατά καιρούς, πολλοί έχουν ασχοληθεί με τα οικονομικά του Πούτιν. Ο Economist συνέδεσε τον Πούτιν με τον Τιμτσένκο το 2008. Ο Τιμτσένκο τους μήνυσε αλλά αργότερα εγκατέλειψε την υπόθεση και ο Economist εξέδωσε ανακοίνωση. «Δεχόμαστε τις διαβεβαιώσεις της Gunvor ότι ούτε ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ούτε άλλος ανώτερος ρώσος πολιτικός έχουν κάποια ιδιοκτησία στην Gunvor» έγραψε το περιοδικό.

Το 2010, ο Σεργκέι Κολέσνικοφ, ένας επιχειρηματίας, δημοσίευσε μια ανοιχτή επιστολή λέγοντας ότι είχε βοηθήσει τον Πούτιν κρυφά να χτίσει ένα παλάτι δισεκατομμυρίων δολαρίων στη Μαύρη Θάλασσα. Το Κρεμλίνο απέρριψε τους ισχυρισμούς του ως «παράλογους». Το 2012, ο Μπόρις Νεμτσόφ, ένας ηγέτης της αντιπολίτευσης, δημοσίευσε μια έκθεση σχετικά με τα προεδρικά προνόμια του Πούτιν, συμπεριλαμβανομένων 20 κατοικιών, 15 ελικοπτέρων, τεσσάρων γιοτ και 43 αεροσκαφών.
Αλλά κάποιο μέρος του κυνηγιού για τον ιδιωτικό πλούτο του Πούτιν συνάντησε εμπόδια. Τον περασμένο μήνα, ο Cambridge University Press αρνήθηκε να δημοσιεύσει ένα βιβλίο της επί χρόνια συνεργάτιδάς του Karen Dawisha, καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι, που διερευνούσε τον τόπο που ο Πούτιν έχτισε «ένα κλεπτοκρατικό και αυταρχικό καθεστώς στη Ρωσία». Ο εκδότης της έγραψε λέγοντας ότι «δεν είχε λόγο να αμφιβάλλει για την ειλικρίνεια» του βιβλίου της , αλλά θεωρούσε ότι ο κίνδυνος μήνυσης είναι πολύ υψηλός, σύμφωνα με τις επιστολές που δημοσίευσε ο Economist. Στην απαντητική επιστολή, η Dawisha χαρακτήρισε την απόφαση «προληπτικό κάψιμο βιβλίου».
Όλα αυτά κάνουν τους ισχυρισμούς του Υπουργείου Οικονομικών τον περασμένο μήνα, εντυπωσιακούς. Εκτός από τον Τιμτσένκο, έναν από τους ιδρυτές της Gunvor, το τμήμα πάγωσε κάθε αμερικανικό ενεργητικό του Κοβάλτσουκ και της τράπεζάς του Rossiya. Περιέγραψε την Rossiya ως «προσωπική τράπεζα για ανώτερους υπαλλήλους» και χαρακτήρισε τον Κοβάλτσουκ ως έναν από τους «ταμίες» του Πούτιν.
Ο Τιμτσένκο αρνήθηκε τους ισχυρισμούς και πούλησε το 43 τοις εκατό του μεριδίου του στην Gunvor στον συνεργάτη του Τόρμπγιορν Τόρνκβιτς, μια ημέρα πριν εκδοθούν οι κυρώσεις, για να αποφύγει τις συνέπειες για την επιχείρηση. Η σύμβαση πώλησης δεν έχει όρους ή διατάξεις για την επαναγορά των μετοχών και ο Τόρνκβιτς κατέχει πλέον το 87 τοις εκατό της εταιρείας, ενώ οι ανώτεροι υπάλληλοι κατέχουν το υπόλοιπο, σύμφωνα με την εταιρεία.

Ο Σεθ Τόμας Πιέτρας, Διευθυντής Εταιρικών Σχέσεων της Gunvor, δήλωσε ότι ο Πούτιν «δεν έχει και δεν είχε ποτέ καμία ιδιοκτησία, άμεση, έμμεση ή άλλου είδους στην Gunvor», ούτε είναι αυτός «ο δικαιούχος της Gunvor» και «δεν έχει πρόσβαση σε κεφάλαια της Gunvor». Μετά τη δήλωση των κυρώσεων, τα στελέχη της Gunvor πήγαν στην Ουάσιγκτον για να συναντηθούν με αξιωματούχους του Υπουργείου Εξωτερικών και στελέχη του Κογκρέσου. «Εμείς παρέχουμε αποδεικτικά στοιχεία, αλλά δεν έχουμε δει κανένα είδος αποδεικτικών στοιχείων από αυτούς και ούτε ξέρουμε αν θα δούμε ποτέ» είπε ο Πιέτρας. Είπε ότι οι τραπεζικοί εταίροι της εταιρείας είχαν ικανοποιηθεί από τις εξηγήσεις τους.
Το Υπουργείο Οικονομικών, όμως, όχι. «Εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι οι πληροφορίες σχετικά με τη σχέση του Πούτιν και της Gunvor είναι ακριβείς», είπε ο αξιωματούχος του Υπουργείου Οικονομικών, ο οποίος μίλησε ανώνυμα.

Ο Γκάρι Κασπάροφ, ο Ρώσος σκακιστής που έγινε ηγέτης της αντιπολίτευσης, είπε ότι ο πλούτος του Πούτιν θα πρέπει να είναι τόσο θαμμένος, που δύσκολα θα μπορεί να αποδειχθεί εντός των προτύπων που συνήθως απαιτούνται από τους αμερικανούς δικηγόρους. «Είμαι σίγουρος ότι είναι εφικτό, αλλά ίσως χρειαστεί να σπάσουν ορισμένοι κανόνες για να γίνει», είπε. Οι κυρώσεις που έχουν εκδοθεί μέχρι σήμερα, είπε, δεν έχουν κάνει αρκετή εντύπωση. «Θα πρέπει να πείσουν τον Πούτιν ότι θα είναι σοβαρές», είπε.

http://www.nytimes.com/2014/04/27/world/sanctions-revive-search-for-secret-putin-fortune.html

Διαβάστε περισσότερα